Er lijkt voorzichtig beweging te komen in de Brusselse formatie. Slaagt Yvan Verougstraete (Les Engagés) waar zijn voorgangers faalden?
Raakt de Brusselse politiek eindelijk uit de impasse waarin ze zich al anderhalf jaar bevindt? Brusselse onderhandelaars durven te dromen van een doorbraak: ‘Er is een sprankeltje hoop.’
De poging van Les Engagés-voorzitter Yvan Verougstraete om met centrumlinks – Les Engagés, PS, Ecolo, DéFi, Groen, Vooruit en CD&V – een regering op de been te brengen, lijkt de meest kansrijke tot nu toe, ondanks de nog vele haken en ogen. Yvan Verougstraete schoof daarvoor ook MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez opzij, zijn coalitiepartner in de federale en de andere deelstaatregeringen én de winnaar van de verkiezingen in Brussel.
Die zint nu op represailles, maar dat lijkt de minzame Verougstraete niet te deren. ‘Democratie is een meerderheid tot stand brengen, zo luidt het devies Verougstraete,’ aldus Johan Baeten, politiek verslaggever bij Bruzz, ‘maar daarvoor hoeft niet per se de grootste partij in de regering.’
Ziet u op dit moment ook die sprankel hoop, of is dat toch voorbarig?
Johan Baeten: Er is wel reden tot enig optimisme. Als alles goed gaat, kan er vanaf 8 januari echt onderhandeld worden met de zeven partijen. Voor het eerst sinds de verkiezingen zouden we in Brussel een onderhandelingsconclaaf krijgen, zoals we dat kennen van de federale formaties, waarbij onderhandelaars tot de finish gaan.
Bij de begrotingsonderhandelingen in oktober en november, toen nog onder leiding van Georges-Louis Bouchez, werd zo nu en dan een paar uur per dag vergaderd, afhankelijk van de agenda van Bouchez. De partijen die nu aan tafel zitten, lijken te willen doorpakken. Ze kennen elkaar ook goed, want ze zitten bijna allemaal in de huidige regering van lopende zaken. Daardoor zijn ze ook vertrouwd met de Brusselse uitdagingen, de cijfers, de dossiers en hun achtergrond. Beter wellicht dan de MR, die in Brussel al 20 jaar in de oppositie zit.
Hoe doet formateur Yvan Verougstraete het?
Baeten: Dat speelt ook mee, Verougstraete krijgt uit alle hoeken lof toegezwaaid. Hij was een succesvolle ondernemer voor hij in de politiek ging en werkt waarschijnlijk daardoor heel systematisch, met een duidelijke agenda en oplossingsgericht. Hij weet ook wel dat zijn oplossing geen schoonheidsprijs zal winnen, maar alles is beter dan het spreekwoordelijke failliet van Brussel.
‘Iedereen in Brussel beseft ook wel dat wie nu nog de boel blokkeert, daar heel goede redenen voor moet hebben.’
De sfeer is ook veranderd zonder Bouchez, zeggen partijkopstukken. ‘We kunnen vrijuit spreken en luisteren naar elkaar, nu Bouchez niet meer zo goed als alle spreektijd opeist.’ En natuurlijk verkleinen door de afwezigheid van de MR en voorlopig ook de Open VLD de ideologische afstanden aan tafel. Onderhandelaars hebben de indruk dat de PS zich inschikkelijker opstelt zonder de liberalen aan tafel. Maar goed, we moeten het natuurlijk allemaal nog zien gebeuren, voorlopig is er nog niks tastbaars.
De eigenlijke onderhandelingen over de Brusselse begroting en een nieuwe regering moeten nog beginnen?
Baeten: Tot nu toe waren er verkennende vergaderingen en thematische gesprekken over verschillende beleidsgebieden. Maar er zijn nog geen zware knopen doorgehakt. De echte onderhandelingsnota en de bijbehorende begrotingstabellen, die Verougstraete vandaag of morgen voorlegt, worden de eerste lakmoesproef.
De formateur moet ook aan een meerderheid zien te raken. Dankzij de recent overgelopen PTB’er Soulaimane El Mokadem zou centrumlinks aan Franstalige kant in het Brusselse Parlement nu over een krappe meerderheid beschikken van 37 op 72 zetels. Wie is Soulaimane El Mokadem eigenlijk?
Baeten: We weten heel weinig over hem. Hij is een mysterieuze figuur, notoir onbereikbaar voor de pers. Een verklaring voor zijn vertrek bij de PTB-PVDA heeft hij ook niet gegeven. Het is zijn eerste termijn als Brusselse volksvertegenwoordiger. Hij is al snel uit de PTB gestapt, was vervolgens voor de zomer kort bij de PS en besloot dan toch weer als onafhankelijke verkozene door te gaan. Nu is hij nog altijd onafhankelijk, maar wel deel van de PS-fractie, een beetje zoals Jean-Marie Dedecker bij de N-VA in de Kamer. El Mokadem is nog maar 27, maar ontpopte zich bij de verkiezingen voor de PTB als een echt stemmenkanon, met de vijfde hoogste persoonlijke score in het gewest.
Aan Nederlandstalige kant is een meerderheid voorlopig niet eens in zicht?
Baeten: Dat klopt, de Nederlandstalige partijen aan tafel – Groen, Vooruit en CD&V – hebben 7 van de 17 Nederlandstalige zetels in het Brussels Parlement. Daardoor komt alle druk nu wel opnieuw bij de Open VLD te liggen.
In kringen van onderhandelaars valt te horen dat ze de Open VLD aan boord willen proberen te halen ‘op basis van een ijzersterk budgettair traject. Begin 2026 zal duidelijk worden of dat lukt en of Brussel eindelijk uit het moeras raakt.’ Wat is uw inschatting?
Baeten: Open VLD-voorzitter Frédéric De Gucht heeft de deur niet helemaal dicht gedaan. Hij zegt niet te geloven in een centrumlinkse formule, maar is wel bereid te kijken naar wat ze voorstellen. Dat is toch veel minder fors dan wat we van hem gewend zijn. Iedereen in Brussel beseft ook wel dat wie nu nog de boel blokkeert, daar heel goede redenen voor moet hebben. Maar dankzij zijn onverzettelijke houding – geen Brusselse regering zonder N-VA, een strikt bezuinigingstraject – heeft Frédéric De Gucht naam gemaakt. De eis in verband met de N-VA heeft hij de laatste maanden wel wat afgezwakt, nu draait het vooral nog om een goed begrotingsakkoord en een regering die ook stoelt op een Nederlandstalige meerderheid in het parlement.
Het wordt interessant om te kijken hoe De Gucht zich de komende weken zal opstellen. Zeker omdat Dirk De Smedt, de nieuwe Brusselse Open VLD-minister van Begroting in de regering van lopende zaken zijn job graag en goed lijkt te doen. Hij is hands-on als begrotingswaakhond en durft tegen de stroom in te gaan. Daarmee lijkt hij qua profiel op zijn voorzitter, maar hun belangen lopen niet noodzakelijk gelijk.
Op gedoogsteun van Team Fouad Ahidar hoeft Verougstraete alvast niet meer te rekenen, zo liet Fouad Ahidar per persbericht weten. TFA tekent alleen voor een volwaardige deelname aan een nieuwe Brusselse regering.
Baeten: Klopt, maar Fouad Ahidar durft wel eens van mening te veranderen. In september nog zei hij dat zijn drie verkozenen indien nodig en gezien de precaire situatie van Brussel, een nieuwe Brusselse regering wél van buitenaf mee in het zadel wilden helpen.