Als een bulldozer is Georges-Louis Bouchez (MR) door de Brusselse regeringsvorming gereden. Na de aankondiging van zijn ‘vernieuwende oplossing’ staan N-VA en PS opnieuw neus aan neus. En toch is alles nog niet verloren.
Officieel start de Brusselse Zuidfoor pas op 19 juli, maar wat zich de afgelopen 48 uur heeft afgespeeld in de hoofdstad, heeft veel weg van een kermis. Het gewest zit al ruim een jaar zonder volwaardige regering, maar deze week leek er eindelijk een doorbraak in zicht. Onzorgvuldige communicatie en slechte voorbereiding dreigen de formatie toch opnieuw te ondermijnen.
Dinsdag mochten enkele partijen, waaronder de N-VA, opnieuw op de koffie bij de MR, de partij die met David Leisterh de formateur levert. Voor een plenaire vergadering, met alle partijen samen, was het nog te vroeg. Die powwow wordt woensdag verwacht, al durfde niemand daar zijn hand voor in het vuur te steken.
Bert Anciaux over de Brusselse regeringsvorming: ‘Ik kan me niet voorstellen dat de N-VA hiermee akkoord gaat’
Partijkaart of geen partijkaart?
Zondagavond laat kondigde MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez via een tweetalig persbericht aan dat de N-VA géén plaats zou krijgen rond de formatietafel. De eer zou voorbehouden blijven aan MR, PS, Les Engagés, Groen, Vooruit en Open VLD.
Die partijen hebben echter geen meerderheid aan Nederlandstalige kant in het Brusselse parlement. Vandaar de ‘vernieuwende oplossing’ van Bouchez. Zijn partij zou een staatssecretaris aanwijzen die ‘afkomstig is uit het maatschappelijk middenveld en niet aan een partij verbonden is’. Dat laatste element – ‘une personnalité non-encartée’ in het Frans – is belangrijk.
Bouchez werkte daarmee ogenschijnlijk verschillende blokkeringen tegelijk weg. De PS sprak via kopman Ahmed Laaouej maanden geleden al een veto uit tegen de N-VA. De Open VLD van Frédéric De Gucht had zich dan weer vastgeklonken aan de N-VA. Via de Franstalige staatssecretaris kreeg de N-VA een stem binnen de regering zonder er formeel deel van uit te maken. Surrealistisch maar waar.
Maar er bleek meteen al ruis op de lijn met Cieltje Van Achter (N-VA) te zitten. Op Terzake sloot ze maandagavond niet uit dat de staatssecretaris wel degelijk een N-VA-partijkaart zou bezitten. Dat strookt niet met het persbericht van de MR van zondagavond – non-encartée, dus.
Maandag stond ook in het teken van de plaats van de N-VA aan de onderhandelingstafel. Volgens het MR-persbericht zou de N-VA daar geen plek krijgen. Maar Van Achter stuurde wel een sherpa – een inhoudelijk medewerker – naar de vergadering. Dat vond de PS niet kunnen. Het veto van Laaouej geldt blijkbaar ook de medewerkers.
De bulldozer van Bouchez
Een betrokken politicus vergelijkt de manier waarop Bouchez een opening wilde forceren met een bulldozer – het was dan ook allesbehalve verfijnd. Uit een en ander blijkt ook dat Bouchez de N-VA – en bij uitbreiding de andere Vlaams partijen – een ander verhaal heeft verteld dan de PS.
Cieltje Van Achter zegt dat Bouchez haar schriftelijk, per sms, een andere versie van de feiten heeft meegedeeld dan de met de PS afgestemde versie uit het persbericht van zondagavond. Tegenover Knack blijft ze stellig: ‘Of deze formatie nog kans op slagen heeft? Als de PS ons niet mee aan tafel wil, dan zijn de slaagkansen nul.’ Overigens beweert ook Ahmed Laaouej over sms-berichten te beschikken van Bouchez, die dan weer zijn lezing staven.
Volgens Frédéric De Gucht stemt het spektakel van de afgelopen dagen niet vrolijk. ‘Wie exact wat heeft gehoord, daarover kan ik geen uitspraken doen’, zegt hij. ‘Maar voor mezelf: ik had heel duidelijk begrepen dat de N-VA bij de regeringsonderhandelingen zou worden betrokken, niet alleen van Georges-Louis Bouchez, maar ook van Cieltje Van Achter. Ik heb haar gevraagd: voel jij je goed bij dit voorstel? Dat bleek het geval, dus konden we wat mij betreft aan tafel.’
Een andere onderhandelaar bevestigt dat Bouchez zondagavond (vóór het versturen van het persbericht) uitdrukkelijk meedeelde dat de N-VA een sherpa zou mogen leveren. ‘Nogal logisch’, zegt de bron. ‘Want hoe kan de N-VA wegen op het inhoudelijke akkoord als niemand van die partij aan tafel zit?’ Die sherpa zou evenwel deel uitmaken van de delegatie van de MR.
Flamandisation: ‘De Vlaamse inname van fort België is onafwendbaar’
N-VA krijgt kritiek van Bracke
Heeft ‘GLB’ zijn hand overspeeld? ‘Bouchez heeft kennelijk in zijn voorafgaande afspraken met de PS en de N-VA een aantal cruciale punten bewust vaag gehouden of beide antagonisten andere lezingen van de deal verkocht’, zegt ook Steven Van Garsse, senior writer en politiek analist van het Nederlandstalige medium Bruzz. ‘Dat lijkt hem vandaag zuur op te breken.’
Volgens insiders stonden de onderhandelingen trouwens al verder dan tot dusver bekend. Zo zou de PS al een lijst onder ogen hebben gekregen van de MR met verschillende namen die in aanmerking zouden kunnen komen voor dat hybride staatssecretarisschap. Dat is verregaand. Deze formule zou Laaouej immers feitelijk inspraak geven in de N-VA-MR-benoeming in de regering.
Feit blijft dat de N-VA behoorlijk ver leek mee te buigen, onder druk van het veto van Laaouej. In de Brusselse context, waar de Nederlandstalige minderheid van rechtswege bescherming geniet, ligt dat gevoelig. De houding van de N-VA werd al op de korrel genomen door oud-Kamervoorzitter en N-VA’er Siegfried Bracke, Bert Anciaux (Vooruit) en grondwetspecialist Quinten Jacobs (KU Leuven).
Di Rupo reageert
De uitspraken van oud-premier Elio Di Rupo op de Franstalige radio dinsdagochtend helpen wellicht niet. Hij verweet de N-VA de nieuwe, zoveelste blokkering, maar keek in de eerste plaats naar de MR om alles opnieuw te deblokkeren. ‘Het plan was creatief, maar naïef’, aldus Di Rupo, die er fijntjes op wees dat Brussel ‘essentiellement francophone’ is.
Volgens een betrokken politicus is alles evenwel nog niet verloren. ‘Oke, Di Rupo is niet zomaar iemand, maar zolang Laaouej de piste niet doodverklaart, kan er nog veel.’
Of de plenaire vergadering van woensdag doorgaat, was bij het moment van publicatie nog onduidelijk. Om de plooien glad te strijken werden al verschillende nieuwe ideetjes geopperd. Zo zou zijn opgeworpen om de N-VA-sherpa een MR-contract te geven. Maar of dat soort spitsvondigheden tot iets zullen leiden, staat nog te bezien.