Donald Trump wil dat België 5 procent van het bbp aan defensie uitgeeft. Dat vinden maar liefst drie regerende partijvoorzitters waanzinnig. Vindt premier Bart De Wever een oplossing?
‘Dit is niet ernstig.’ Het had zomaar een citaat kunnen zijn van Conner Rousseau (Vooruit), Georges-Louis Bouchez (MR) of Sammy Mahdi (CD&V). De drie partijvoorzitters, die allemaal deel zijn van de federale coalitie, deden dit weekend tegelijk de vijfprocentnorm af als ‘belachelijk’, ‘krankzinnig’ of zelfs ‘hystérie collective’.
Die norm is een eis van de Amerikaanse president Donald Trump in de aanloop naar de NAVO-top in Den Haag van 24 en 25 juni: alle NAVO-partners moeten vijf procent van hun bruto binnenlands product aan defensie spenderen. Dat is een aardverschuiving.
Politieke fictie
De collectieve alarmkreet van zowel liberale, christendemocratische als socialistische regeringspartners kwam niet uit het niets. Ook voor enkele andere landen is die vijf procent onhaalbaar – Spanje investeert vandaag nog minder in zijn leger dan wij – maar in België is dat al helemaal politieke fictie. We krijgen nu al niet onze begroting op orde, en we halen vandaag slechts met veel moeite twee procent.
Toch ziet onze minister van Defensie het probleem niet. Theo Francken (N-VA) noemt de vijfprocentnorm de uitkomst van een ‘heel logisch denkproces’. In het hoofd van een legerfanaat is dat zonder twijfel zo. Maar als drie andere regeringspartijen datzelfde plan waanzinnig vinden, is er een politiek probleem.
Drie denksporen
Hoe kan premier Bart De Wever (N-VA) eruit raken? Er zijn minstens drie denksporen. Eén: we proberen de Amerikanen de vijfprocentnorm uit het hoofd te praten. Vijf procent bbp voor de legeruitgaven is helemaal niet nodig, heet het dan. De Russen staan tenslotte morgen niet in Brussel. En we krijgen dat geld op korte termijn niet eens efficiënt uitgegeven.
Veel heil valt er van dat idee niet te verwachten. Trump denkt er niet over om de vijfprocentnorm zomaar in te slikken. Als de Amerikanen zich geleidelijk aan terugtrekken, zullen we toch gewoon meer moeten betalen voor onze veiligheid.
Twee: we vinden de extra miljarden door nieuwe besparingen en nieuwe belastingen. Ook dat is niet vanzelfsprekend. In België zijn de lasten op arbeid al bijzonder hoog. We zitten nu voor alleenstaanden zonder kinderen op 52,6 procent, het hoogste cijfer van alle OESO-landen. Extra besparingen zijn ook geen makkie, zeker niet voor de linkse coalitiepartner Vooruit. ‘Arizona’ krijgt zelfs het maanden geleden onderhandelde regeerakkoord niet vlot uitgevoerd, denk aan het compromis over de meerwaardetaks (een belasting) of de beperking van de werkloosheidsuitkeringen (een besparing).
Drie: we maken schulden. Dat is historisch gezien dé manier om militaire meeruitgaven te financieren, ook internationaal. Alleen: onze overheidsschuld is al heel groot (vorig jaar 104,7 procent van het bbp), en de rating van ons land is net verlaagd. Vorige week kregen kopers van schuldpapier het signaal dat België het moeilijker heeft om de schuld terug te betalen dan vroeger. Er is nog marge, zeker, maar ook niet eindeloos.
De Wever zal Trump niet overtuigen met gegoochel in de boekhouding.
‘Niet ernstig’
Er is nog een ander denkspoor, waar de voormalige Zweedse premier Carl Bildt al op wees, een beetje clandestien maar o zo verleidelijk. De uitroep ‘dit is niet ernstig’ in het begin van dit stukje komt niet van onze partijvoorzitters, maar van hem. De dag na de vorige NAVO-top, begin juni, zette hij de kwestie op X meteen op scherp: ‘Gewoon akkoord gaan met de Trump-doelstelling van vijf procent zal van Brussel een groot centrum van creatieve boekhouding maken.’
Dat was cynisch bedoeld. Snel ons leger versterken? Dan stoppen we toch gewoon allerlei uitgaven die we toch al gepland hadden in de defensiebegroting. Dat gaat dan over nieuwe bruggen en wegen – zelfs het Antwerpse Oosterweelproject wordt genoemd – tot cybersecurity voor onze administratie. Allemaal defensie, toch? En was het niet Mark Rutte zelf die de voorzet gaf? De NAVO-baas stelde voor om de 5 procent op te splitsen in 3,5 procent ‘kernuitgaven’ en 1,5 procent, euh, andere uitgaven.
Kunst- en vliegwerk
Dat zegt genoeg. Eigenlijk rest er onze premier niets anders dan een cocktail te maken van alle ingrediënten samen. Dat wil zeggen: én lobbyen voor een lagere norm, én nieuwe besparingen vinden, én nieuwe belastingen, én extra schulden maken. Want De Wever zal Trump niet overtuigen met gegoochel in de boekhouding. Alsof de Amerikanen dat niet zouden doorzien.
In de allerbeste democratische traditie wordt het Belgisch compromis over de defensie-uitgaven een lelijk scharminkel. Kunst- en vliegwerk, verpakt in een ondoorzichtige boekhouding. Een heel logisch denkproces, zeg maar.
