Voor wie met vragen zit over de pensioenhervorming, één adres: de Federale Pensioendienst. ‘We hebben de voorbije weken hard gewerkt om misverstanden bij burgers en pers de kop in te drukken, voordat ze een eigen leven gaan leiden,’ zegt pensioenambtenaar Giselda Curvers.
Het cliché van de trage ambtenaar die de hele dag koffiedrinkt, gaat zeker niet op voor de Federale Pensioendienst. De dienst draaide overuren na het zomerakkoord van de Arizona-regering. Nauwelijks enkele dagen na het politieke akkoord stond de pagina ‘pensioenhervorming 2025-2029’ online (www.pensioenhervorming.be), een helder en gedetailleerd overzicht van alles wat nu al bekend is over de pensioenwijzigingen van de regering-De Wever.
‘Wij zijn heel klantgericht,’ lacht Giselda Curvers, adviseur-generaal Customer Experience bij de Pensioendienst. ‘Ook al moet deze hervorming nog een wetgevend proces doorlopen, voor ons was het een topprioriteit om zo snel mogelijk correcte informatie te kunnen delen met de burger. En met de pers. (lacht) We hebben hard gewerkt om een aantal misverstanden de kop in te drukken voordat ze een eigen leven gaan leiden.’
Aan Knack legt Curvers graag nog eens uit wat de pensioenmalus en -bonus, het meest besproken onderdeel van de pensioenhervorming, precies inhouden.
‘Wat mensen vooral moeten onthouden, is dat er een dubbele werkvoorwaarde is om bij vervroegd pensioen aan de nieuwe pensioenmalus te ontsnappen’, aldus Curvers. ‘Namelijk: 35 loopbaanjaren van minstens 156 gewerkte dagen per jaar, én 7020 gewerkte dagen in de hele loopbaan. In de aanvankelijke berichtgeving leek het alsof 35 jaar van 156 gewerkte dagen volstonden. Dat klopt niet, want daarmee kom je slechts aan 5460 gewerkte dagen. De hoogte van de pensioenmalus is dan weer gekoppeld aan het geboortejaar. Wie geboren is tussen 1961 en 1965 ziet zijn pensioen met 2 procent verminderd voor elk jaar dat hij of zij vroeger dan de wettelijke pensioenleeftijd stopt zonder de dubbele werkvoorwaarde te vervullen. Voor wie geboren is tussen 1966 en 1974 is dat 4 procent, vanaf 1975 5 procent.
Wat was nog onduidelijk in verband met de pensioenmalus?
Curvers: Wat precies meetelt als een effectief gewerkte dag. Voor de berekening van de malus is dat alleen zorgverlof, moederschapsverlof, militaire dienst en tijdelijke werkloosheid. De vraag is nog: wat met ziekte? Daarvan weten we op dit moment alleen dat de regering niet de intentie heeft om ziekte volledig gelijk te stellen aan gewerkte periodes. Maar ze gaat wel op zoek naar een manier om de impact van langdurige ziekte op de pensioenmalus te verzachten. Daarover circuleren een aantal ideeën, maar zolang er geen beslissing is genomen, kunnen wij daarop als Pensioendienst niet reageren.
De Pensioendienst wordt door de geplande hervorming overstelpt met vragen. Wat voor vragen krijgen jullie?
Curvers: Vaak vragen burgers ons: wat telt mee voor mijn pensioen? Eigenlijk zijn dat meerdere vragen. Gaat het over: wat telt mee voor de pensioendatum? Of over: wat telt mee voor de berekening van het pensioenbedrag? Of gaat het over: wat telt mee om straks aan een malus te ontsnappen? Dat zijn allemaal verschillende dingen.
Voor je vervroegde pensioendatum telt bijvoorbeeld alles mee. Of je in een jaar nu 156 dagen hebt gewerkt, ziek of werkloos was, het maakt niet uit. Maar die malus, dat is eigenlijk een strengere deelverzameling van dat vervroegde pensioen.
Stel dat je zegt: ik wil met vervroegd pensioen op 1 mei 2026. Dan gaan we eerst kijken: voldoe je aan de leeftijd- en loopbaanvoorwaarden? Als je 62 bent, is de loopbaanvoorwaarde voor vervroegd pensioen bijvoorbeeld minstens 43 loopbaanjaren.
Het is altijd een combinatie van leeftijd en loopbaanjaren. Dus dat controleer ik eerst. Vervolgens gaan we na: als je op 1 mei 2026 met pensioen gaat, vervul je dan de condities om aan de malus te ontsnappen? Heb je met andere woorden 35 jaar lang minstens 156 dagen gewerkt en in je totale loopbaan 7020 dagen? En voor de malus, zijn, zoals gezegd, de gelijkgestelde periodes tamelijk beperkt.
‘Als je aan de leeftijd- en loopbaanvoorwaarden voldoet, mag je zeker nog met vervroegd pensioen. De boodschap is wel dat het je mogelijk iets gaat kosten.’
Mensen kunnen dus nog wel vervroegd met pensioen, ook al worden de voorwaarden strenger vanaf 2027, maar ze moeten daarbij wel rekening houden met een malus?
Curvers: De verwachting is inderdaad dat mensen in de toekomst ook gaan kijken naar die malusvoorwaarden, als ze hun pensioendatum plannen. Want de regering gaat inderdaad niet zeggen: je mag niet met pensioen. Als je aan de leeftijd- en loopbaanvoorwaarden voldoet, mag je zeker nog met vervroegd pensioen. De boodschap is wel dat het je mogelijk iets gaat kosten. Mensen zullen die afweging zelf moeten maken. Hun pensioen levenslang ingekort zien? Of toch wat langer doorwerken, om aan de malus te ontsnappen? Of, want dan ben je sowieso van de malus verlost, blijven werken tot aan de wettelijke pensioenleeftijd van nu 66 jaar, en vanaf 2030, 67 jaar?
Gaat de invoering van de pensioenmalus echt een gedragsverandering teweegbrengen?
Curvers: Het houdt mensen in elk geval bezig. We krijgen er heel veel vragen over, via mail, telefoon en onze sociale media. De bedoeling is dat we op termijn ook al deze geplande hervormingen op mypension.be kunnen visualiseren, zodat mensen de nodige tools krijgen om geïnformeerd aan pensioenplanning te doen. Maar de verwerking van zo’n belangrijke hervorming zal tijd vergen.
De malus is nieuw en de bestaande pensioenbonus verdwijnt, maar daarvoor komt een nieuwe pensioenbonus in de plaats. Wat verandert er?
Curvers: De huidige bonus, die wordt stopgezet op 1 januari 2026, bouwde je op zodra je verder werkte na je vroegste pensioendatum. Dat kon voor een periode van maximaal drie jaar. Het bonusbedrag werd of wordt vervolgens als een eenmalig bedrag uitbetaald — de mensen die een bonus hebben opgebouwd gaan die natuurlijk nog krijgen.
En de nieuwe bonus?
Curvers: Die bouw je pas op zodra je je pensioen uitstelt na je wettelijke pensioenleeftijd. De nieuwe bonus is eigenlijk het spiegelbeeld van de malus en is dus ook niet langer een apart bedrag. Het is een percentage dat op maandbasis wordt berekend, en dat, afhankelijk van je geboortejaar, varieert tussen 2 procent per jaar voor wie in 1962 of vroeger is geboren, 4 procent voor wie geboren is tussen 1963 en 1972, en 5 procent voor wie vanaf 1973 is geboren. Dat percentage komt vervolgens bovenop je pensioenbedrag, net zoals een malus, ook levenslang.
Ook belangrijk: voor de oude bonus was de enige voorwaarde dat je nog werkte na je vroegste pensioendatum. Met deze hervorming zul je, om de bonus te kunnen krijgen, aan dezelfde werkvoorwaarden moeten voldoen die gelden voor de malus. Dat betekent dus eveneens: 35 loopbaanjaren van minstens 156 gewerkte dagen en 7020 gewerkte dagen. Dat wordt vaak vergeten. De bonus is dus eigenlijk weggelegd voor mensen die al redelijk wat gewerkt hébben.
Om het heel extreem voor te stellen: heb je maar twee jaar gewerkt en bereik je de wettelijke pensioenleeftijd? Dan krijg je in België alsnog een pensioenbedrag.
Hervormingen in het zomerakkoord: ‘Arizona is een ramp voor vrouwen’
Wat is daarvan de logica?
Curvers: Om het heel extreem voor te stellen: heb je maar twee jaar gewerkt en bereik je de wettelijke pensioenleeftijd? Dan krijg je in België alsnog een pensioenbedrag. Maar als je geen voorwaarden zou verbinden aan de nieuwe pensioenbonus, zou zelfs iemand die maar een paar jaar heeft gewerkt, maar wel doorwerkt na de wettelijke pensioenleeftijd, een substantiële bonus kunnen opbouwen. Dat zou waarschijnlijk als onrechtvaardig worden ervaren. Los daarvan zullen ook burgers die wel de voorwaarden vervullen een afweging moeten maken, en dat wordt niet zo makkelijk. Het pensioen uitstellen en verder werken om een bonus op te bouwen? Of toch met pensioen gaan, want als je de wettelijke pensioenleeftijd hebt bereikt, mag je naast je pensioen onbeperkt bijverdienen.
De impact van de nieuwe pensioenbonus zou dus weleens beperkt kunnen zijn?
Curvers: Het is moeilijk te voorspellen. Op dit moment gaat de helft van de Belgen vervroegd op pensioen, de andere helft op de wettelijke leeftijd. Maar degenen die pas op de wettelijke leeftijd op pensioen gaan, doen dat doorgaans omdat ze niet voor vervroegd pensioen in aanmerking komen. (lacht) Mensen gaan graag op pensioen hè.