Na negen maanden regering-De Wever is deze federale bestuursploeg al in een ‘parfum de crise’ beland. Hoe met het nu verder zonder een begroting 2026 en met voorlopige kredieten? Een analyse in tien punten.
1. Boeman Bouchez?
MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez alleen de schuld geven van de budgettaire impasse is
politiek oneerlijk. Hij verdedigt de belangen van zijn electorale achterban. Is hij nu de enige
van de vijf Arizona-partijen die tegen een btw-verhoging is en een indexsprong? En gaat de
ruzie over de zoektocht naar 10 miljard euro dan alleen over deze twee items? Samen
brengen die twee maatregelen zelfs nog niet de helft op van de geplande som.
2. Wat met de koning?
Ook vreemd is het bezoek van premier Bart De Wever (N-VA) aan het staatshoofd.
Sinds wanneer heeft de koning een rol bij een politiek dispuut als er geen ontslag is te
melden van de federale regering? Of is er een band tussen dit onderhoud en de 50 dagen tot
de nieuwe ‘deadline’ van kerst 2025?
3. Onvoldoende belast?
Op basis van de Eurostat-cijfers 2024 heeft dit land al een overheidsbelang van 50 procent
BBP (Bruto Binnenlands Product) ten aanzien van de ontvangsten en 54,5 procent betreffende de uitgaven. Men kan
moeilijk stellen dat er niet genoeg belastingen worden betaald, en ook dat het onmogelijk is
om te besparen op de uitgaven. Maar een doorgedreven budgettaire efficiëntie-oefening
met een kerntakendebat betreffende de federale overheid geraakt nooit op de
regeringstafel.
4. Het principe van voorlopige kredieten
De techniek van de voorlopige kredieten staat vermeld in de artikels 55-58 van de wet van
22 mei 2003 over de organisatie van de begroting en de comptabiliteit van de federale staat.
Met de voorlopige kredieten baseert men zich op de laatst goedgekeurde begroting (in casu
2025) om dan per twaalfden niet meer uit te geven dan vorig jaar. Daardoor werkt deze
techniek, bij een correcte toepassing, besparend. In beginsel zijn er geen kredieten mogelijk
voor budgettaire programma’s die niet voorzien zijn de laatste goedgekeurde begroting.
5. De toepassing in Brussel
Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest werkt al geruime tijd met de techniek van de voorlopige
kredieten, maar daar wordt die niet correct toegepast. Maar op het niet correct toepassen,
staat er nergens in de begrotingswetgeving een sanctie. Als dit gewest, begin 2026 geen
kaskrediet meer zou hebben, zal men vanuit het kleinste gewest de financiële hulp moeten
inroepen van de federale overheid. Misschien bestaat de geheime politieke agenda erin dat
een aantal politieke partijen de federale budgettaire politieke crisis willen koppelen aan die
van het Hoofdstedelijk Gewest?
6. Staken tegen?
Dat er nog geen begroting is, zorgt er ook voor dat de programmawet of de uitvoeringswet
van de begroting niet kan worden opgemaakt. Zo is er op 1 januari geen
pensioenbonus/malus, geen meerwaardetaks en ook andere hervormingen kunnen niet
doorgaan. Tegen wat gaan de vakbonden dan eind november drie dagen staken?
7. Nieuwe verkiezingen?
Vervroegde verkiezingen voor de Kamer van Volksvertegenwoordigers lijken niet aan
de orde in de huidige periode van geopolitieke spanningen met vrij verkeer van drones in het
Belgisch luchtruim. Stel U voor dat een dezer dagen drones boven het hoofdkwartier van de
NAVO of de SHAPE vliegen? Gelukkig komt Duitsland ons nu te hulp.
8. Wat na 50 dagen?
Wat als de nieuwe datum van kerst geen budgettair akkoord oplevert? Neemt de
volledige regering dan ontslag of alleen de eerste minister? Komt er een nieuwe
regeringsleider? Of komt er een nieuwe ploeg aan de macht? Gaan we Marrakesh II
meemaken? Op basis van de verkiezingsuitslag van juni 2024 zijn er naast de huidige coalitie
ook nog andere combinaties van partijen mogelijk die aan een federale meerderheid
geraken, zoals bijvoorbeeld een tripartite.
9. Militaire investeringen?
Met voorlopige twaalfden is het ook de vraag of de voorziene aankopen in het militair
investeringsprogramma van de huidige regering wel kunnen uitgevoerd worden? Inderdaad,
het desbetreffende wetsontwerp van 3 november jongstleden staat pas geagendeerd op
datum van 19 november in de Kamercommissie Defensie. Geraakt deze tekst dit jaar nog
door de algemene vergadering van de Kamer? Ook opvallend is dat in de bijlagen van dit
ontwerp deels het Engels wordt gebruikt en dat is geen officiële bestuurstaal in dit land.
10. Extra geld naar Defensie?
Gezien de dringende noodzaak van aankoop van militair materieel zou men wel gebruik
kunnen maken van een aantal artikels in de wet van 22 mei 2003, zoals extra kredieten bij
dringende -en onvoorziene uitgaven (art. 70) en/of bij spoedeisende betalingen (art. 67).
Maar dan moet de regering hierover wel akkoord gaan en dan moet men zeker niet belanden
in een toestand van een ‘gevallen’ regering. Maar als Defensie op basis van deze artikels
meer geld krijgt, kunnen ook andere ministers op deze manier om extra geld vragen.
Conclusie
Nog 50 dagen heeft deze regering zich de tijd gegeven voor een begroting en de vraag is of deze
nieuwe deadline iets gaat opleveren. Bovendien is de kerstperiode ook het tijdsstip van een nieuwe
peiling en de september-poll was al niet gunstig voor de vijf partijen die de huidige
regering vormen.