Al jarenlang dringt Europa erop aan dat België zijn btw-tarieven zou afstemmen op de rest van Europa. Dat zou 7,5 miljard euro kunnen opleveren. Maar zelfs nu de regering op zoek is naar 10 miljard euro, komt het er niet van.
Er komt geen aanpassing van de btw-tarieven om onze overheidsfinanciën weer op de sporen te krijgen. Die aanpassing van de btw was een onderdeel van het zogenaamde ‘last and final’ offer van premier Bart De Wever (N-VA) om 10 miljard euro te kunnen saneren tegen 2030. De Wever stelde voor om de tarieven van 6 en 12 procent te vervangen door één tarief van 9 procent. Dat zou 3 miljard moeten opleveren.
Minstens twee regeringspartijen wilden van een harmonisering van de btw niet weten. De MR niet omdat ze tegen élke belastingverhoging is. Vooruit had er geen oren naar omdat dan de koopkracht van de mensen achteruit zou gaan. Dus werd het plan afgevoerd, hoewel Europa er al jarenlang bij België op aandringt om onze btw-tarieven in overeenstemming te brengen met de rest van Europa.
Sluipende belasting
Als we iets kopen, betalen we daar een ‘belasting over de toegevoegde waarde’ op, kortweg btw. Dat is een indirecte belasting: we betalen de belasting niet rechtstreeks aan de overheid maar aan de verkoper – de bakker, kledingwinkel of barista – en die stort het bedrag door naar de fiscus. Het idee achter de btw is eenvoudig: hoe meer u koopt, consumeert, investeert, hoe meer belastingen u betaalt.
Vaak beseft u niet hoeveel btw u betaalt en staat u er ook niet bij stil. Het is een sluipende, maar ook efficiënte belasting: de inning kost de overheid geen tijd of geld, want de bedrijven en verkopers zorgen voor de afhandeling. De overheid moet alleen controleren of alles correct verloopt. Met een minimale inspanning bereikt ze een maximaal resultaat. De btw-ontvangsten zijn goed voor pakweg 7 procent van het bruto binnenlands product of afgerond 40 miljard euro.
Kaviaar en oesters
De btw is pas in 1971 in België ingevoerd. Het standaardtarief voor de meeste producten bedraagt 21 procent. Op dat basistarief bestaan uitzonderingen. Voor levensnoodzakelijke producten geldt een tarief van 6 procent. Het gaat dan bijvoorbeeld om geneesmiddelen en voedingsmiddelen. Maar niet alles wat u eet, krijgt dat lagere tarief: luxeproducten zoals kaviaar, oesters of kreeft vallen onder de 21 procent.
Er is ook nog een tussentarief van 12 procent btw op onder andere steenkool, banden voor landbouwmachines of restaurant- en cateringdiensten. Dat zijn diensten en producten die de overheid vanuit sociaal-economisch oogpunt belangrijk vindt. Voor kranten en weekbladen bestaat er zelfs een nultarief, omdat de overheid ze essentieel vindt voor de vrije meningsuiting. Ook crèches, artsen, tandartsen, kinesisten en hun collega’s hoeven geen btw aan te rekenen. Toen Bart De Wever nog N-VA-voorzitter was, heeft hij ons btw-stelsel weleens vergeleken met een bos, met achter elke boom een belangengroep.
Toen Bart De Wever nog N-VA-voorzitter was, heeft hij ons btw-stelsel weleens vergeleken met een bos, met achter elke boom een belangengroep.
Echte jungle
De wereld van btw-tarieven is een echte jungle en de logica erachter is niet altijd duidelijk. Als u een fiets koopt, betaalt u 21 procent btw, maar om hem te laten herstellen 6 procent. Op nieuwe schoenen betaalt u 21 procent btw, voor het lappen ervan 6 procent. Op margarine betaalt u 12 procent btw, op boter 6 procent. Er wordt al langer gepleit, onder andere door de Hoge Raad van Financiën, om grote schoonmaak te houden in de btw-tarieven en over te stappen naar twee tarieven, bijvoorbeeld 21 en 9 procent zoals de premier voorstelde, maar daar is tot nu toe niets van terechtgekomen.
Ook Europa heeft al verschillende keren geadviseerd om ons btw-systeem af te stemmen op wat de andere EU-landen doen. Wij hebben te veel tarieven en uitzonderingen en dat kan de interne markt verstoren, aldus de EU. Als we onze btw-tarieven in lijn zouden brengen met die van de andere lidstaten zou dat niet alleen meer klaarheid brengen, maar kan het de schatkist ook nog eens 7,5 miljard opleveren. Volgens een studie van het IMF zou dat zelfs 14 miljard euro meer inkomsten kunnen opleveren. Met één beslissing zou het dus heel veel geld in het laatje kunnen brengen.
Pot choco
De vorige regeringen hebben dus nooit werk gemaakt van een harmonisering van de btw-tarieven. De hervorming sneuvelt altijd omdat de rechtse partijen, zoals de MR, vinden dat we al genoeg belastingen betalen en dat er maar eerst moet worden gesnoeid in de uitgaven. De linkse partijen, zoals Vooruit, zeggen dat uw pot choco of flesje cola duurder zal worden als de btw van 6 naar 9 procent zou gaan en aangezien ze de koopkracht van de mensen willen behouden kan er van een btw-hervorming geen sprake zijn.
Het ziet ernaar uit dat de regering de beoogde sanering van 10 miljard naar beneden zal bijstellen of over een langere periode zal uitsmeren.
Hoewel de regering naarstig op zoek is naar 10 miljard euro zal de btw-hervorming er dus ook nu niet van komen. Het ziet ernaar uit dat de regering de beoogde sanering van 10 miljard naar beneden zal bijstellen of over een langere periode zal uitsmeren. En ondertussen blijven we zitten met veel tussentarieven en uitzonderingen in de btw-tarieven.