De begrotingsgesprekken zijn nog niet dood. Optimistische insiders mikken op een akkoord tegen donderdag – maar dan zonder btw-verhoging. 10 miljard euro vinden lijkt intussen geen absolute must meer.
Een best and final offer. Dat legde premier Bart De Wever (N-VA) maandagavond voor aan zijn vicepremiers. Eventjes hing er spanning in de Wetstraat: zou de deadline van dinsdag dan toch gehaald worden?
Tegen middernacht bleek dat vooruitzicht wel heel rooskleurig. Maar de vergadering bewees wel één ding: de begrotingsgesprekken zijn nog niet dood. Het was MR-vicepremier David Clarinval, een van de taaiste klanten rond de tafel, die als een van de weinigen commentaar gaf bij het buitenkomen: ‘We proberen een akkoord te vinden, de onderhandelingen zijn nog niet gedaan.’
Eerder op de dag had vicepremier Frank Vandenbroucke (Vooruit) nog een schot voor de boeg gedaan. Voor de camera’s van VTM Nieuws drukte hij opnieuw op een bijdrage van de zogenaamde sterkste schouders. ‘Het zal alleen maar lukken als het rechtvaardig is.’
Toen de Vooruit-politicus werd gevraagd of hij er rekening mee hield dat De Wever naar de koning zou gaan om zijn ontslag aan te bieden, antwoordde hij niet met ja of nee. ‘Ik wil alleen maar rekening houden met de toekomst van de zorg en die van de sociale zekerheid.’
Btw-verhoging in de begrotingsgesprekken
Daags na de vergadering houden de meeste partijen de lippen stijf op elkaar. Meestal is dat een gunstig teken. Wie onderhandelingen wil doen mislukken, hangt alles aan de grote klok.
Wat wel duidelijk werd: de btw-harmonisatie naar 9 procent ligt niet meer op tafel. Die maatregel, die in de meeste gevallen zou neerkomen op een verhoging, maakte deel uit van het klavertjevier van de eerste minister. Met de harmonisatie zou maar liefst 3 miljard euro gevonden kunnen worden. Samen met een ingreep in de index, de groeinorm in de zorg en langdurig zieken mikte De Wever alvast op ruim 6 miljard euro. Meer dan halfweg dus in zijn zoektocht naar 10 miljard euro tussen nu en het einde van de regeerperiode.
‘Dit is een relatieve overwinning voor Bouchez. Hiermee slaat hij een enorm gat in de tabellen.’
Maar de MR en Vooruit vonden elkaar al snel in het verzet tegen het voorstel. Van Vooruit viel dat te verwachten: de partij van Conner Rousseau heeft van ‘koopkracht’ haar bestaansreden gemaakt. Toch kwam het felste verzet van de MR. Voorzitter Georges-Louis Bouchez stipte aan dat hij verkozen werd om werken meer te laten lonen. De winkelkar duurder maken, staat daar haaks op. In Franstalig België staat hij bovendien tegenover een links oppositieblok van PS, PTB en Ecolo. Dat schrikt extra af.
Gat in de tabellen
Bij de MR zijn ze tevreden met het wegvallen van de btw-aanpassing, net als bij Vooruit. Maar binnen de Arizonacoalitie van N-VA, Vooruit, CD&V, MR en Les Engagés groeit het besef dat het zo nog moeilijker wordt om aan 10 miljard te komen. ‘Dit is een relatieve overwinning voor Bouchez’, zegt een hoge bron. ‘Hiermee slaat hij een enorm gat in de tabellen.’ Een gat dat moet worden opgevuld met andere onaangename ingrepen.
Niets wijst erop dat Bouchez nu plots staat te springen voor een miljonairsbijdrage zoals Rousseau die voorstelt. En het geld moet van ergens komen.
Of, zo klinkt het steeds luider binnen de coalitie, de verwachtingen moeten worden bijgesteld. Een inspanning van 10 miljard euro is nodig om de Europese Commissie gunstig te stemmen. Maar op de korte termijn is in eerste instantie een akkoord over de begroting van volgend jaar nodig. De overige jaren, daarmee kan de premier strikt genomen nog even wachten.
Anderzijds kan de doelstelling van 10 miljard wel behouden worden, maar worden uitgesmeerd over een langere periode dan nu voorzien, zo meldt zakenkrant De Tijd. Volgens een regeringsbron is dat denkspoor voor sommigen ‘nu eenmaal het meest verteerbare’.
Crisette
Omdat sommige regeringstoppers een drukke agenda hebben, zou er pas donderdag een akkoord voor het grijpen liggen. Naar goede Belgische gewoonte zou de premier er ook tal van dossiers bij nemen. Denk aan de laatste aanpassingen aan de pensioenhervorming en de meerwaardetaks, maar ook aan de flexibilisering van de arbeidsmarkt van minister Clarinval.
Overigens, volgens Vooruit en Les Engagés heeft Clarinval nu pas een advies van de Raad van State op tafel gelegd dat de mogelijke onwettigheid van enkele van zijn flexibiliseringsvoorstellen bevestigt. Dat zou het vertrouwen rond de tafel niet bevorderen, schrijft de Franstalige krant L’Echo.
Kortom, nog een hoop werk voor De Wever. Dat hij niet één maar twee keer zijn deadline voor de State of the Union mist, dat was niet de bedoeling. Vorige week dinsdag werd zijn beleidsverklaring uitgesteld naar deze week dinsdag. Afgelopen zondag zei Kamervoorzitter Peter De Roover (N-VA) in De Zevende Dag dat een crisette soms nodig is om de zaken in gang te zetten.
Voorlopig staat het overleg opnieuw op de rails na de demarche van De Wever. Met zijn best and final offer heeft hij de urgentie gecreëerd die wellicht nodig was. Al toont een korte geschiedenisles dat alles relatief is, twittert politoloog Dave Sinardet (VUB). ‘In augustus 2024 had Bart De Wever als formateur ook al een best and final offer voorgesteld aan de Arizona-partijen. Vervolgens werd er nog vijf maanden onderhandeld vooraleer er finaal een regeerakkoord lag.’
Econoom André Decoster over de begroting: ‘Onze schulden zijn beheersbaar, paniek is niet nodig’