Maximus is de meest grumpy bewoner van de Wetstraat 16 en hij is alomtegenwoordig. Zelfs de verziekte sfeer in de Arizona-regering remt de populariteit van de kat van de premier niet af. Maar vergis u niet: Maximus post méér dan alleen maar onnozele kattenfilmpjes.
‘Maximus, uw baasje heeft uw steun echt nodig en jij brengt toch wat rust in zijn drukke bezigheden. Je bent echt een lieverd en hopelijk worden de problemen nog opgelost.’
Scrollen door de commentaren op het Instagramprofiel van Maximus Textoris Pulcher is best een merkwaardige ervaring. Sociale media worden vaak vergeleken met een open riool, vol verwensingen, haatreacties en bedreigingen – zeker als het over politiek gaat. Maar het account @maximustp16 is eerder een warm bad. Duizenden mensen sturen hartjes en liefdevolle commentaren. Niet zelden spreken ze de poes rechtstreeks aan. Alsof hij meeleest.
Meer dan Theo
In luttele maanden is de kat van De Wever een fenomeen geworden. Maximus’ eerste foto verscheen in juli en vandaag volgen al meer dan 85.000 mensen zijn profiel op Instagram. Dat is méér volgers dan N-VA-minister van Defensie Theo Francken er heeft (67.000), maar wel minder dan Vooruit-voorzitter Conner Rousseau (134.000) en De Wever zelf (157.000). Maar het lijkt een kwestie van tijd vooraleer de ‘spindoctor van de Wetstraat 16’ ook hen voorbijsteekt.
Enkele onwetenschappelijke peilingen bij vrienden en familie bevestigen het vermoeden: zelfs wie de term ‘Arizona’ niet helemaal kan thuisbrengen, weet wie Maximus is. En ook zijn achtergrond is bekend. Als de kat een vraag was in De Slimste Mens, waren de antwoorden: een grijze Schotse vouwoorkat, beter bekend als Scottish Fold, komt uit het Poezenbos-asiel in Buggenhout en heeft kattenaids, waardoor hij genoodzaakt is binnen te blijven.
Ook in de regering is de poes een graag geziene gast. ‘Zijn bekendheid en de humor die Bart in zijn berichten verwerkt, doen ons lachen’, zegt vicepremier Maxime Prévot (Les Engagés). ‘Af en toe komt de kat binnen en aaien we hem.’ Daar blijft het bij, begrotingsdeals heeft het dier vooralsnog niet gesloten.
Larry the Cat
Reinout Van Zandycke, expert politieke communicatie, noemt Maximus een ‘godsgeschenk’ voor een communicatieteam. ‘Als je denkt dat het allemaal gewone kattenfilmpjes zijn, dan zit je er volledig naast’, zegt hij. ‘Deze luitenant van de Wetstraat 16 staat onder scherp toezicht van de spindoctors van De Wever.’
Door zich te baseren op Larry the Cat, sinds 2011 de huiskat van de Britse ambtswoning op Downing Street 10, zat de berichtgeving meteen goed. ‘Bovendien heet de poes niet Pluisje of Loes, maar Maximus. Het is niet zomaar de kat van de premier, maar de kat van déze premier, Bart De Wever.’
‘Je kunt als politicus niet superpopulair worden met politiek alleen. Conner Rousseau deelde posts over zijn persoonlijk leven, De Wever gebruikt Maximus.’
De naam is deels geïnspireerd door het gelijknamige personage, gespeeld door Russell Crowe, in de 25 jaar oude film Gladiator, die vorig jaar een vervolg kreeg. ‘Textoris’ is Latijn voor ‘van de wever’. Pulcher betekent ‘mooi’. Kortom, de mooie Maximus van De Wever, die verknocht lijkt aan het dier. ‘Als ik de persoon tegenkom die dit prachtbeest in de natuur heeft gedumpt,’ zei De Wever eerder, ‘dan zal het zijn beste dag niet zijn.’
Rationeel gezien is de zet van De Wever verstandig, zegt expert politieke communicatie Peter Van Aelst (UAntwerpen). ‘Je kunt als politicus niet superpopulair worden met politiek alleen. Conner Rousseau kon met posts over zijn persoonlijk leven de groep van typisch socialistische kiezers verbreden. Via Maximus bereikt De Wever mensen die niet echt iets met de N-VA hebben.’
Positieve vibes
Er is genoeg onderzoek dat bewijst dat dieren het imago van een politicus kunnen verbeteren, zegt politiek wetenschapper Dave Sinardet (VUB). ‘Ze zetten zich niet alleen in de markt met standpunten en beleid, maar ook als doodgewone mensen die normale dingen doen. Politici worden vaak gezien als hard en koelbloedig. Als blijkt dat ze vertederd worden door een dier, geeft dat een ander beeld.’
Van reportages in Dag Allemaal tot een item bij de Nederlandse openbare omroep NOS: Maximus is alomtegenwoordig. Wetstraatjournalisten gebruiken de posts van het dier voor hun artikels – ook die van zakenkrant De Tijd.
‘Het grappige is: het past ook perfect in de politieke berichtgeving’, zegt Van Aelst. ‘Journalisten raken vaak maar moeilijk aan informatie, zeker bij begrotingsonderhandelingen.’ Elk brokje dat inkijk geeft in de Wetstraatkeuken helpt, al is het dan maar via grapjes van een poes.
Want het zijn grapjes, en vaak zijn ze nog goed ook. ‘Nee, een bezoek aan Maximus’ profiel is geen onaangename bezigheid’, erkent Dave Sinardet. ‘Veel mensen denken dat politiek negatief of saai is, met voortdurend geruzie of begrotingen die niet in orde raken. Bij Maximus krijgen we alleen maar positieve vibes.’
De humor valt geregeld in de categorie ‘gewoonweg onnozel’. Maximus in een Halloweenkostuum, Maximus die onderweg naar de keuken in slaap sukkelt, Maximus die betrapt wordt wanneer hij aan een stoel krabt: het is kattenhumor zoals die welig tiert op het internet.
Maar een groot deel van de posts heeft wél een politiek relevante boodschap.
Gewichtigdoenerij
In de beeldvorming op Instagram dolt de vouwoorkat vaak met zijn baasje. ‘Heb je mij gemist, Maximus?’ vraagt De Wever als hij terug is van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in New York. Maximus: ‘Gemist? Hoezo? Was je weg dan?’ En wanneer De Wever zich lichtjes vooroverbuigt om de kat te wenken, zegt Maximus: ‘Leuk. Het personeel is op tijd vandaag.’
Politoloog Bart Maddens (KU Leuven) ziet in die mopjes de ‘ironiserende en zelfrelativerende bestuursstijl’ van de N-VA. ‘Hoewel de partij al jaren machtsfuncties uitoefent, zit het anti-establishmentgevoel nog in het DNA van de N-VA’, zegt hij. ‘Door de eigen positie te relativeren, maakt de Vlaams-nationalistische N-VA federale bestuursdeelname verteerbaar voor de achterban.’
‘Mocht je alle posts tot op de essentie afstropen, krijg je de boodschap: saneren en besparen is niet evident, maar het is noodzakelijk.’
Het doet Maddens denken aan 2014, toen de N-VA voor de eerste keer in de federale regering belandde. De N-VA-ministers legden toen de eed af bij de koning door met hun vingers een V-teken te maken. ‘Dat was een duidelijk signaal: we spelen het spel mee, maar met een steekje los.’
Niemand is beter gepositioneerd dan De Wever om die beeldvorming kracht bij te zetten. De afgelopen jaren maakte de Vlaams-nationalist meermaals duidelijk dat hij ‘dik tegen zijn goesting’ premier van België zou worden. Nu hij eerste minister is, wil hij tonen dat hij niet verblind wordt door de egards die bij het ambt horen.
Dat was bij zijn voorgangers wel anders: Alexander De Croo (Open VLD) en Elio Di Rupo (PS) namen als premier in hun spreken en handelen een meer plechtstatige houding aan. ‘Aan die gewichtigdoenerij heeft de N-VA-basis een broertje dood’, zegt Maddens. ‘De meeste N-VA-politici meten zich die stijl aan.’ Op een uitzondering na. ‘Ik ving al een paar keer op dat de basis de stijl van Theo Francken niet zo kan smaken. Hij gaat te veel op in zijn rol als Belgische minister, de afstand tussen persoon en rol is te klein.’
Begrotingscrisis
Van Aelst komt zo bij de essentie van het Maximus-succes. ‘Op het account van Maximus herkent iedereen meteen de deweveriaanse humor. Het sarcasme, de ironie, de zelfrelativering. Dat maakt het fenomeen hoogst authentiek.’ De Wever heeft nu eenmaal een reputatie. ‘Uit de documentaire van Paul Jambers herinneren we ons de momenten waarop De Wever na een verkiezingsdag nog de vuilbakken buitenzet. Als de premier in New York is en een bejubelde speech geeft bij de VN, post hij een foto waarop hij zijn hemd aan het strijken is in de hotelkamer. Dat wérkt.’
Ook in de bewogen afgelopen maanden kwam Maximus erg gelegen. Zo bleek de poes begaan met de begrotingsgesprekken, waarvan De Wever de deadline maar bleef uitstellen. Op 11 oktober, drie dagen voordat De Wever zijn traditionele State of the Union moest geven, was er een foto van Maximus in het kernkabinet, de vergadering van De Wever en zijn topministers. ‘En dan klagen die over mijn gejank.’
‘In de wereld van Maximus leeft het beeld dat de andere ministers vervelend doen, terwijl de premier toch zo zijn best doet.’
Op 23 oktober, toen De Wever al twee keer zijn State of the Union had uitgesteld wegens geen akkoord, vatte de poes de sfeer samen: ‘Ik voel het in m’n snorharen: er broeit iets.’ Afgelopen dinsdag, bij de start van de zoveelste week van de waarheid, zat Maximus opnieuw in het kernkabinet, turend naar zijn baasje: ‘Hij heeft precies een knuffel nodig.’
Always Be Closing
Van Zandycke haalt er een begrip bij uit de jarennegentigfilm Glengarry Glen Ross, waarin Alec Baldwin een groep vastgoedmakelaars het ‘ABC’ inprent: Always Be Closing – sluit altijd een deal. Vertaald naar de politiek: grijp elke opportuniteit aan om je kernboodschap over te maken.
Van Zandycke: ‘De essentie van politieke communicatie is herhalen, herhalen, herhalen. Van de tien berichten die op het Maximus-account verschijnen, vertellen er zeker acht op een subtiele manier het kernverhaal van De Wever. Mocht je alle posts tot op de essentie afstropen, krijg je de boodschap: saneren en besparen is niet evident, maar het is noodzakelijk.’
Nu er een regeringscrisis dreigt over de zoektocht naar 10 miljard euro kwam de beeldvorming door Maximus dan ook niet ongelegen, zegt Sinardet. ‘Een mislukking van de begrotingsgesprekken is in alle gevallen ook de verantwoordelijkheid van de premier. En je kunt heel wat aanmerken op de werkmethode van De Wever, in de herfstvakantie heeft hij, bijvoorbeeld, zo goed als geen vergaderingen belegd. Maar in de wereld van Maximus leeft het beeld dat de andere ministers vervelend doen, terwijl de premier toch zo zijn best doet.’
Persoonlijke medewerkster
Maddens ziet duidelijke parallellen met Garfield, de luie oranje kat van de Amerikaanse tekenaar Jim Davis. ‘De kat fungeert als spreekbuis voor wat de maker zelf niet openlijk kan zeggen of durft te zeggen. Maximus kan dus dingen verwoorden die De Wever – als premier – niet mag uitspreken. Het resultaat is, net als bij Davis en Garfield, een complex psychologisch spel: ironie, zelfspot en kritiek, maar altijd subtiel genoeg om niet te choqueren.’
Wie zit in het team achter het huisdier? Daarover doen allerlei geruchten de ronde, maar de woordvoerder van De Wever is duidelijk: ‘We vinden het telkens zeer flatterend om in de media te lezen dat er wellicht een heel mediateam achter zit. Maar het account wordt gewoon beheerd door de persoonlijke medewerkster van de premier.’
Het kabinet-De Wever verzekert ons dat de eerste minister het laatste woord heeft over de moppen. ‘Zijn medewerkster legt vaak suggesties voor qua tekst, muziek en vormgeving. Voor de premier is het een leuke afleiding tijdens de lange dagen om te beslissen wat het zal worden. Een goede vondst kost hem meestal slechts enkele minuten.’
Zeurpieten
Wie minder met de mopjes kan lachen, is de PS. De Franstalige socialisten waren een mikpunt in een van de meest partijpolitieke posts tot nu toe. ‘Wat met die donkere plek?’ vraagt Maximus aan De Wever met een knipoog naar de Disneyklassieker De Leeuwenkoning. ‘Dat is het hoofdkwartier van de PS. Daar mag je nooit naartoe gaan.’
Wanneer De Wever in volle begrotingscrisis een filmpje maakt waarin hij Maximus als doedelzak gebruikt, verwijt PS-Kamerlid Patrick Prévot de eerste minister dat hij ‘totaal vervreemd’ is van de werkelijkheid. ‘Maar dat de PS daarop reageert, is dan weer een cadeau voor De Wever’, zegt Sinardet. ‘Zo komen ze als zeurpieten over.’
‘Een premier die een kat af en toe een aaitje geeft en sporadisch zelf de kattenbak ververst – daar denk ik het mijne van.’
Er zijn nog meer critici van het Instagramfenomeen. In haar Humo-column roept auteur Heleen Debruyne op om ons ‘niet te laten vangen door de pluizige propaganda’. Bart De Wever voelt vast oprechte affectie voor zijn asielkat, denkt Debruyne. ‘Maar of hij Maximus ook zonder sociale media in huis gehaald zou hebben, is nog maar de vraag. De premier is immers allergisch.’
Een hoge bron in de meerderheid deelt de kritiek. ‘Een huisdier is geen hebbedingetje. Een premier die een kat af en toe een aaitje geeft en sporadisch zelf de kattenbak ververst – daar denk ik het mijne van.’
