Premier Bart De Wever (N-VA) postte tijdens zijn safari in Zuid-Afrika een Instagramfoto van enkele krokodillen, met als onderschrift: ‘En ik wilde net effe weg zijn van de (andere) oude krokodillen…’ Nu zijn vakantie voorbij is, wacht hem een zwaardere opdracht dan het plaatsen van een grappige post. Zijn coalitiepartners op één lijn krijgen over prangende kwesties zoals Gaza, de defensie-uitgaven en de begroting vraagt om meer dan humor. Het politieke landschap is gespannen, en de premier zal al zijn diplomatieke vaardigheden nodig hebben om de rust in zijn ploeg te doen terugkeren.
Tijdens De Wevers vakantie probeerden de Vooruit en de CD&V elkaar af te troeven met scherpe standpunten over de verschrikkelijke situatie in Gaza. Beide partijen pleiten voor sancties tegen Israël en een erkenning van de Palestijnse staat, een positie die niet helemaal overeenstemt met die van de N-VA en haaks staat op die van de MR. Vorige week nog liepen de spanningen hoog op tijdens een Kamercommissie Buitenlandse Betrekkingen, terwijl de premier een filmpje deelde van zijn bungeesprong, roepend om zijn moeder en met het bijschrift ‘Hoogmoed komt voor de…’.
Brussel, of waarom Bart De Wever het werk van Jean-Luc Dehaene moet overdoen
De Wever staat voor de uitdaging om zijn coalitiepartners te verenigen rond een gedeeld standpunt over Gaza. Een krachtigere Europese positie kan als schild dienen en is zeer welkom. Want hoe schokkend de situatie in Gaza ook is, de kans dat de Vooruit of de CD&V de regering daarover laat vallen blijft klein. Veel kiezers zouden zo’n breuk niet begrijpen, wat de scherpe standpunten van voorzitters Conner Rousseau en Sammy Mahdi een enigszins theatraal karakter geeft. Alsof ze roepen: ‘houd me tegen of ik bega een ongeluk’.
Ondertussen verschoof de internationale aandacht deels naar de oorlog in Oekraïne. De recente topontmoeting tussen de Amerikaanse president Donald Trump en zijn Russische tegenhanger Vladimir Poetin in Alaska leverde niets op – geen staakt-het-vuren, geen zicht op vrede. Het advies van Trump aan de Oekraïense president Volodymyr Zelensky blijft onveranderd: ‘Sluit een deal’. Hij riep Europa op zich meer te mengen, een signaal dat de VS zich verder terugtrekken uit de Europese veiligheidsgarantie. Die boodschap dwingt Europa, en dus ook België, om zelf meer verantwoordelijkheid te nemen. Op de NAVO-top in Den Haag engageerde België zich om tegen 2035 vijf procent van het bruto binnenlands product (bbp) aan defensie te besteden. Waar dat geld vandaan moet komen, blijft een vraag voor na 2030, en dus voor een volgende regering.
Wel besliste de regering-De Wever om het defensiebudget tegen eind dit jaar versneld op te trekken naar twee procent van het bbp, wat neerkomt op een extra inspanning van ongeveer vier miljard euro. Hoe dit gefinancierd wordt, is ook nog onduidelijk. Er wordt gesproken van een defensiefonds, belastinginkomsten uit bevroren Russische tegoeden bij Euroclear en de verkoop van overheidsbelangen in Belfius en BNP Paribas. De knopen moeten de volgende weken nog worden doorgehakt.
Voor de ministers op zomervakantie vertrokken, sloten ze een ‘zomerakkoord’ dat De Wever omschreef als ‘de grootste socio-economische hervormingen van de eeuw’. Er werden afspraken gemaakt over pensioenen, belastingen en arbeidsmarktbeleid, maar er blijven nog veel harde noten om te kraken. Discussies over de pensioenmalus, ereloonsupplementen van artsen en de financiering van de gezondheidszorg beloven pittig te worden. En zal er versneld werk worden gemaakt van de belastingverlaging voor meer nettoloon?
Een half jaar premier, en Bart De Wever claimt al een plaats in de geschiedenisboeken
Dit alles speelt zich af tegen de achtergrond van een ontspoorde begroting. Volgens het Monitoringcomité stevent België af op een tekort van 6,5 procent van het bbp tegen 2030, met een schuldgraad die oploopt tot 122 procent. De begrotingscontrole in oktober wordt een zware dobber, zeker met het groeiende sociale protest over wat vakbonden bestempelen als ‘de grootste sociale afbraak van deze eeuw’.
Als de regering-De Wever zichzelf ernstig neemt, zal het regeerakkoord de komende maanden herzien moeten worden. Nieuwe onderhandelingen over besparingen of belastingen zijn onvermijdelijk. De premier zal dan al zijn onderhandelingstalent moeten aanspreken om de diepe meningsverschillen binnen de coalitie te overbruggen. Een werkbaar compromis dat de begroting stabiliseert en de coalitie bijeenhoudt, is geen sinecure met al die Wetstraatkrokodillen. Of De Wever daarin slaagt, is koffiedik kijken. Het wordt alvast spannender dan een bungeesprong. En roepen om zijn moeder zal niet helpen.
