Met de meerwaardebelasting heeft de partij van Conner Rousseau haar trofee beet. Maar dat biedt geen garantie op zorgeloos regeringswerk voor premier Bart De Wever (N-VA).
Een man in pak die een arbeider een vriendschappelijke handdruk geeft. Met die visual op sociale media vierde Vooruit het akkoord over de meerwaardebelasting. ‘Eindelijk een bijdrage van de superrijken’, kopte de socialistische communicatiedienst.
Het is geen toeval dat de partij van Conner Rousseau maandagochtend als luidste toeterde na de Arizona-vergadering van ruim 12 uur lang. De meerwaardebelasting is existentieel voor de linkse partij die is toegetreden tot de overwegend centrumrechtse regering van premier Bart De Wever (N-VA).
Een tijdje wekte de Arizona-coalitie van N-VA, Vooruit, CD&V, Les Engagés en MR de indruk vooral met stokpaardjes van de rechtse partijen bezig te zijn, zoals de beperking van de werkloosheidsduur, de verstrenging van gezinshereniging en het versneld uitgeven van 2 procent van het bruto binnenlands product aan Defensie.
Tegelijkertijd begonnen de Vlaamse socialisten koppelingen te eisen, zoals met de finale goedkeuring van de hervorming van de werkloosheid. En defensieminister Theo Francken (N-VA) mocht alleen nieuwe F-35-gevechtsvliegtuigen kopen als de ‘sterkste schouders’ mee geld zouden ophoesten.
‘Dit dossier lag al een tijd te smeulen’, zegt politoloog Nicolas Bouteca (UGent). ‘Vergeet niet dat de formatie telkens weer spaak liep op dit hoogst symbolisch dossier. Premier De Wever zei zelf al dat er rust nodig is in de tent, en met dit akkoord heeft hij ervoor gezorgd dat Arizona minstens eventjes kan ademhalen.’
‘De meerwaardebelasting is een niet te bevatten en juridisch wankel gedrocht’
De Vlaamse middenklasse
De hardste noot om te kraken was de vrijstelling van de meerwaardebelasting. Die blijft op 10.000 euro, zoals afgesproken werd in het regeerakkoord. De CD&V sloeg hard op tafel om die naar 20.000 te krijgen. Een compromis viel uit de bus: de vrijstelling kan tot 15.000 euro stijgen voor wie vijf jaar lang geen winst opneemt. Voor Bouteca het bewijs dat de gunfactor binnen Arizona hoog is. ‘Voorlopig zie ik geen aanwijzingen dat de wet wordt uitgehold. Tegelijk zie je dat de andere regeringspartijen Vooruit zijn moment de gloire gunnen.’
‘Verhoudingsgewijs zullen werklozen en gepensioneerden meer bijdragen dan de superrijken.’
Oppositiepartijen Vlaams Belang, Open VLD, PVDA en Groen verwerpen de analyse van Arizona: de echte rijken ontspringen de dans, vooral de middenklasse zal geraakt worden – bij het VB heet dat de ‘Vlaamse middenklasse’. Daartegenover plaatst Vooruit een becijfering van de FOD Financiën, die stelde dat een meerwaardebelasting de 10 procent rijksten zal treffen – en vooral de rijkste 1 procent.
‘De strijd om de middenklasse is heel belangrijk’, zegt Bouteca. ‘We komen nooit echt te weten wie die middenklasse precies is, maar het belangrijkste is dat je kunt zeggen dat die gevrijwaard blijft. Tegelijkertijd kun je je afvragen of dat wel klopt. Want brengt de belasting wel genoeg op als ze de volledige middenklasse ontziet?’
Volgend jaar moet de taks al 250 miljoen euro opleveren, op kruissnelheid een half miljard. Bij de socialisten maken ze zich sterk dat ze een soort verzekering hebben bekomen. Brengt de taks niet genoeg op, of wordt ze (gedeeltelijk) vernietigd door het Grondwettelijk Hof, dan moet Arizona opnieuw rond de tafel om de sterkste schouders op een andere manier te raken.
Extra F-35’s? Vooruit staat niet te springen om nog ‘afhankelijker van de Amerikanen’ te worden.
Conflict met Vandenbroucke
Daar zit dus mogelijk nog springstof. Maar is, voor het overige, Arizona nu vertrokken voor een rustige rit? Niet echt. De beperking van de werkloosheid komt er, maar of Francken zijn F-35’s krijgt? Daar wil Vooruit eerst een stevig rondje over discussiëren, aangezien ze niet staan te springen om nog ‘afhankelijker te worden van de Amerikanen’. Daarnaast staat een conflict met de N-VA en de MR over de hervormingsplannen van Frank Vandenbroucke (Vooruit) in de gezondheidszorg in de sterren geschreven.
‘Vroeg in de beleidsperiode een akkoord vinden over de trofee van één partij kan ambetant zijn voor de coalitie in haar geheel’, zegt Bouteca. ‘De kans bestaat dat Vooruit zich voortaan juist harder zal opstellen, bijvoorbeeld over Defensie. Aangezien hun meerwaardebelasting toch al binnen is, kunnen de partners die niet meer gebruiken als stok achter de deur.’
En dan zijn er nog de harde cijfers. Zelfs als de meerwaardebelasting 500 miljoen opbrengt, levert alleen al de werkloosheidshervorming met 2 miljard euro het viervoudige op. ‘Voor Vooruit, dat hevige kritiek krijgt van, onder meer, vakbondsleider Bert Engelaar (ABVV), was dit akkoord nodig. Maar verhoudingsgewijs zullen werklozen en ook gepensioneerden meer bijdragen dan de superrijken. Of de huidige hoerastemming tot de verkiezingen van 2029 zal duren, is dus hoogst onzeker.’
