Pandora Papers: de offshoreactiviteiten van Belgische topbankiers

In de Panama Papers belichtten we eerder al de rol van Belgische banken in belastingparadijzen. De Pandora Papers onthullen nu ook de offshoreactiviteiten van een aantal grote namen uit de Belgische financiële wereld, van de haute finance tot de nieuwe fintech.

Guy de Selliers de Moranville (69) is de vicevoorzitter van verzekeringsgroep Ageas. De Belg met adres in Londen werd in 2017 aandeelhouder van Milazzo Properties Holdings Limited op de Britse Maagdeneilanden (verder in dit artikel BVI genoemd). Dat blijkt uit de gelekte Pandora Papers, die het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ) deelde met Knack, Le Soir en De Tijd. Ook De Selliers de Moranvilles echtgenote en kinderen werden in 2017 aandeelhouder. Een jaar later trad De Selliers de Moranville aan als directeur van de offshore. Volgens de documenten was in het bedrijf ‘residentieel vastgoed’ ondergebracht met een waarde van 4,5 miljoen Britse pond. De fondsen waren afkomstig uit de ‘opbrengsten van een dertig jaar lange carrière in investment banking’.

De Selliers de Moranville bevestigt dat Milazzo Properties werd opgericht om een huis in Dorset – in het zuidwesten van Engeland – te kopen. Hij benadrukt dat hij geen Belgische belastingplichtige is, maar een Brits belastingplichtige met een zogenaamd non-domiciled statuut. ‘Ik heb me volledig gehouden aan de regels die gelden in het land waar ik woon, namelijk het Verenigd Koninkrijk. Het non-domiciled statuut, dat formeel moet worden goedgekeurd door de Britse belastingoverheid, staat uitdrukkelijk toe offshorestructuren te handhaven.’ Een huis aankopen via de BVI is volgens de bankier een ‘zeer gebruikelijke manier voor non-domiciled residents van het VK om onroerend goed te bezitten. Het is in het VK ook volledig openbaar gemaakt. Uiteindelijk heb ik het onroerend goed overgedragen aan een nieuwe, Britse vennootschap. Milazzo Properties Holdings is inmiddels ontbonden.’

Wouter Devriendt (54), tot oktober 2019 ceo van restbank Dexia, en voormalig VRT-topman Paul Lembrechts (64), ex-ABN Amro, kochten in de periode 2010-2013 elk voor zowat 20.000 dollar aandelen in Candace Management Limited, in 2002 opgericht op de BVI. Die offshore is op zijn beurt (mede)aandeelhouder van African Spirit in Mauritius, dat eigenaar is van Asilia Africa. Dat is de holding van Asilia-safariparken in Kenia, Zuid-Afrika en Tanzania. In feite investeerden Devriendt en Lembrechts dus in toerisme in Afrika, maar dan via de Britse Maagdeneilanden. Ook demissionair Nederlands minister van Financiën Wopke Hoekstra was een tijdlang aandeelhouder van Candace Management Limited, net als een hele reeks voormalige ABN Amro-bankiers.

Devriendt antwoordde niet op onze vragen, Lembrechts stuurde ons door naar de Nederlander Jeroen Harderwijk, oprichter van Asilia Africa. ‘Asilia heeft in Afrika honderden directe banen geschapen, duizenden vierkante kilometers ongerepte wildernis beschermd en miljoenen dollars belastingen betaald’, zegt Harderwijk. ‘Asilia wordt gesteund door gerenommeerde institutionele beleggers zoals Norfund, die allemaal een uitgebreide due diligence (financieel onderzoek, nvdr) hebben uitgevoerd naar de set-up en activiteiten van de onderneming.’

Tijdens de financiële crisis moest Asilia vechten voor zijn voortbestaan. ‘Daarop heeft een groep particuliere investeerders financiële steun verleend, om ervoor te zorgen dat Asilia door kon gaan met zijn missie’, zegt Harderwijk. ‘Zij deden dat destijds via een investerings-/bestuursstructuur die reeds bestond en die door gerenommeerde belasting- en advocatenkantoren was doorgelicht. Er was geen enkel motief voor belastingontduiking of iets dergelijks, noch bij de onderneming, noch bij de investeerders. De beleggers hebben ook géén financiële voordelen genoten of dividenden of belastingvoordelen ontvangen uit hun deelneming.’ Hoekstra reageert dat hij de participatie steeds heeft opgenomen in zijn belastingaangifte, en de aandelen verkocht voor hij minister werd. De meerwaarde maakte hij over aan een goed doel. Hij wist naar eigen zeggen ook niet dat Candace op de BVI zat.

Het techfonds Hummingbird Ventures II is mee gelanceerd door Barend Van den Brande, zoon van voormalig Vlaams minister-president Luc Van den Brande. Hummingbird Ventures II investeerde in 2013 in Souqalmal, een prijsvergelijkingswebsite in de Verenigde Arabische Emiraten. Maar die deelneming verliep aanvankelijk via een offshore op de BVI, Souqalmal Holdings Limited, zo blijkt uit de gelekte documenten. ‘Hummingbird heeft een streng beleid wat investeren in fiscale paradijzen betreft’, reageert Lukas Decoster, cfo van het techfonds. ‘Een offshore op de BVI ging tegen onze policy in. Bijgevolg werd een eenvoudige keuze voorgelegd: verhuizen of we investeren niet. Souqalmal koos voor het eerste. De vennootschap verhuisde vervolgens van de BVI naar Mauritius.’ Maar ook dat land staat bekend als belastingparadijs. Decoster: ‘De kernvereiste voor ons is dat de vennootschap onderworpen dient te zijn aan een normaal belastingregime, wat in Mauritius wel het geval is.’

Theo Roussis (67) is niet alleen actief in de Kempense kunststoffengroep Ravago maar is ook bestuurder bij KBC. In de gelekte Pandora Papers staat dat Roussis in 1999 aantrad als directeur van Polymed Limited op de BVI. Dat jaar werd NV Ravago uit Arendonk medeaandeelhouder van Polymed Limited. In 2003 en 2007 trad een Luxemburgse holding aan als aandeelhouder. En in 2013 ondertekende Roussis als directeur van de BVI-offshore nog een resolutie om het kantoor van Polymed in Egypte te sluiten. Wat deed Polymed precies, bestaat de offshore nog en wie is aandeelhouder? ‘De vennootschap wenst niet in te gaan op uw detailvragen en wijst erop dat bepaalde zaken in de juiste context bekeken moeten worden’, luidt het afgemeten antwoord van Roussis, die nog meegeeft dat de ‘vennootschap haar verantwoordelijkheid ernstig neemt’.

Marc Blanpain (80),ex-topman van de Generale Bank, is sinds 2013 directeur van de BVI-offshore Eyes Investments Limited. Die heeft voor alle duidelijkheid niets te maken met Blanpains eigen vermogen, maar is opgezet om een Mauritaniër uit de nood te helpen nadat in zijn land generaal Mohamed Ould Abdel Aziz via een staatsgreep aan de macht was gekomen. ‘Eyes Investments Limited is 100 procent eigendom van de stichting Prunelle de mes Yeux in Liechtenstein’, zegt Blanpain. ‘Die stichting, waarvan ik ook bestuurder ben, is opgezet door de Mauritaanse ondernemer B. om te voorzien in de gezondheids- en studiekosten van zijn kinderen en kleinkinderen. De BVI-vennootschap diende enkel als betalinginstrument om de beslissingen van de stichting uit te voeren. Vandaag staat er nog een kleine 9900 euro op de rekening, maar de vennootschap is in ontbinding. De betalingen gebeuren nu rechtstreeks door de stichting. Sinds 2019 is de democratie in Mauritanië immers hersteld en hoeft de familie B. geen zaken meer te verbergen. Want belastingparadijzen kunnen dienen om zwart geld voor de fiscus te verstoppen, maar ook om je weg te steken voor een dictator.’

Xavier Van Campenhout (54) is ex-topman van de vermogensbeheerder Petercam, die in 2015 fuseerde met Bank Degroof. In de gelekte documenten duikt hij in 2015 op als ‘protector’ van een trust in Nieuw-Zeeland, de Cassiopeia Trust, vernoemd naar de mythologische koningin die opschepte over de schoonheid van haar dochters. De Cassiopeia Trust heeft niets te maken met Van Campenhouts eigen vermogen, maar werd in 2006 opgericht door een rijke adellijke familie. ‘Mijn rol bestond erin toe te zien op het goede beheer van de trust en de naleving van de doelstellingen’, reageert Van Campenhout. ‘De middelen van de trust waren afkomstig van familievermogens van buitenlandse oorsprong die verschillende generaties teruggingen. De begunstigden woonden in verschillende landen. Doel was ervoor te zorgen dat het vermogen volgens vooraf bepaalde overwegingen aan de nakomelingen zou toekomen. Gelet op de verspreiding van de begunstigden over verschillende belastingjurisdicties, had de trust geen fiscaal doel. Het was aan de begunstigden zelf om hun eigen verplichtingen na te komen. Naar mijn weten is dat gebeurd.’ Een betrokken Belgische advocate bevestigt: ‘Cassiopeia werd aangegeven en geregulariseerd.’ Volgens Van Campenhout is de trust ontbonden.