‘Schiet deze besparingsoperatie zijn doel niet voorbij?’ Ingrid Verbanck van Artevelde Academy vreest dat het schrappen in de Vlaamse opleidingsdatabank allerminst zal helpen om levenslang leren breder ingang te doen vinden in Vlaanderen. ‘En we hinken nu al achterop als “topregio”.’
‘Belastinggeld moet nuttig besteed worden. Opleidingen die niet bijdragen tot het sterker maken van mensen op de arbeidsmarkt, mogen daarom niet langer gesubsidieerd worden.’ Tom Ongena, lid van het Vlaams Parlement voor de Open VLD, spreekt klare taal.
Het gevolg? Onlangs werd maar liefst 15% van de opleidingen in de Vlaamse opleidingsdatabank geschrapt. Deze opleidingen komen dus niet meer in aanmerking voor opleidingsverlof, -krediet of -cheques. De vraag is wel of deze besparingsoperatie – want dat is het – zijn doel niet voorbijschiet.
De mozaïek van werken en leren
Waarom volgen mensen eigenlijk een opleiding? Uit bevragingen blijkt dat de meeste cursisten eraan beginnen omdat ze klaar willen zijn voor veranderingen op de arbeidsmarkt. Door zich om of bij te scholen kunnen ze ontslag vermijden, nieuwe (digitale) vaardigheden verwerven of proberen ze hun carrière een nieuwe wending te geven. De tijden dat we met 1 diploma op zak tientallen jaren aan de slag bleven bij dezelfde werkgever ligt al heel lang achter ons.
Door werken en leren te combineren ontwikkelen mensen zich op persoonlijk én op professioneel vlak. Ze doen nieuwe kennis op, krijgen andere skills onder de knie en ze voelen zich beter gewapend tegen veranderingen op de arbeidsmarkt. Levenslang leren is dé manier om van werknemers wendbare professionals én actieve, bewuste burgers te maken die langer en beter inzetbaar zijn. We moeten daarbij ook voldoende aandacht durven hebben voor de mens achter de werknemer: welke dromen wil die nog waarmaken, met welke talenten wil hij nog aan de slag?
Levenslang leren? Vlaanderen hinkt achterop
Studies van de OESO tonen echter aan dat Vlaanderen maar matige prestaties kan voorleggen op vlak van Levenslang Leren. Dat wordt door onderwijsexpert Dirk Van Damme toegeschreven aan de afwezigheid van een leercultuur in Vlaanderen en wordt bevestigd door staalharde cijfers. Zo was maar liefst 42% van de 25 tot 64-jarigen in Vlaanderen de afgelopen 12 maanden niet bereid zich bij te scholen. Als reden geven ze daarbij op dat ze niet de noodzaak van inzien. Niet op dit moment, maar ook niet in de toekomst.
Dit zijn behoorlijk dramatische cijfers voor Vlaanderen, dat zich graag wil laten kennen als ’topregio’. Het is ook alarmerend, want het betekent dat deze mensen over kortere of langere tijd niet meer over de juiste competenties zullen beschikken op de arbeidsmarkt.
Time is money
De combinatie leren en werken blijft lastig. Van alle mensen die aangaven zich in de toekomst te willen (blijven) bijscholen, zegt twee derde niet te kunnen deelnemen omwille van tijdsgebrek. Dat kan betekenen dat het tijdstip van de opleiding niet in het werkschema past of dat het familiale leven te druk is om een bijscholing aan te vatten. En net om die nood op te vangen is opleidingsverlof onontbeerlijk. Het zorgt ervoor dat de cursist wat ademruimte krijgt om lessen te volgen, voorbereidingen en taken te maken of examens en toetsen af te leggen, gedeeltelijk met behoud van het loon. De werkgever krijgt dan een forfaitair bedrag om de gemiste werkuren te compenseren. Dat de Vlaamse Overheid met dit systeem rationeel wil omspringen is niet meer dan logisch, maar de afgelopen jaren werd al flink het mes gezet in bijvoorbeeld het aantal uren of dagen dat een cursist beroep kan doen op dit systeem.
Hoe meet je arbeidsmarktgerichtheid?
De juichberichten over het aantal geschrapte opleidingen klinkt ons – als erkende opleidingsverstrekker – behoorlijk vals in de oren. Dit jaar kregen we te horen dat een flink aantal van onze postgraduaten en bijscholingen voortaan uit de boot zou vallen. Niet arbeidsmarktgericht genoeg, volgens de beroepscommissie.
De vraag is natuurlijk: hoe beoordeel je dat? Want dat een postgraduaat Digitale Marketing niet zou inspelen op de noden van de arbeidsmarkt klopt natuurlijk niet. Hetzelfde voor gespecialiseerde bijscholingen in de zorg of evidence based opleidingen rond leiderschap.
Afgelopen december kreeg ik – samen met een aantal collega’s van de Artevelde Academy – te horen dat een aantal van de postgraduaten volgens de administratie niet arbeidsmarktgericht genoeg waren en dus geschrapt zouden worden uit de opleidingsdatabank. Beroep was nog mogelijk en om dat te doen werd ons gevraagd een excelformulier in te vullen. We moesten antwoorden op vragen als “Is het een opleiding rond van het gebruik van kantoor software? Zo ja, hoeveel van de totale opleidingsuren wordt hieraan besteed?” of “Is het een opleiding rond het proces sociale verkiezingen?“
Een behoorlijk eigenzinnige manier om de arbeidsmarktgerichtheid van de opleiding te toetsen dus. Op geen enkel moment was er een kwalitatieve of inhoudelijke toetsing. Een brief met inhoudelijke argumenten of een lijst met gastsprekers uit het werkveld? Die werd verticaal geklasseerd. Uiteindelijk bleef het verdict wat het was: niet arbeidsmarktgericht genoeg. Als pleister op de wonde stond in het vonnis wel ‘Zowel de opleidingscommissie als de Beroeps-en Evaluatiecommissie doet geen uitspraak over de inhoud, noch over de kwaliteit van de opleiding.‘
Dat er nu gesuggereerd wordt door zowel minister van Werk Hilde Crevits als Tom Ongena dat postgraduaten geschrapt worden op basis van kwaliteitscriteria is dan ook bijzonder kwalijk en niet correct. Een rechtzetting zou op zijn minst op zijn plaats zijn.
We zitten bovendien graag rond de tafel met het kabinet van Minister om te bekijken hoe deze toetsing gedifferentieerd en verbeterd kan worden. Vanuit onze onderwijskundige praktijk hebben we hierin de nodige ervaring.
Waar blijft het beleid?
Willen we in Vlaanderen het aantal levenslange leerders omhoog krijgen dan moet er ingezet worden op 2 factoren. Ten eerste is er een mentaliteitswijziging nodig en moeten we in Vlaanderen dringend een permanente leercultuur promoten. Dat zal een werk van lange adem zijn en vergt een duidelijke visie van scholen, overheid en werkgevers. Zo moet er om te beginnen werk gemaakt worden van een plan om kortgeschoolden efficiënt te bereiken om hen het nut te laten inzien van permanente bijscholingen. Daarnaast moet het aanbod beter op hun noden afgestemd worden.
Ten tweede moeten we zoveel mogelijk drempels weghalen die mensen verhinderen om zich blijvend bij te scholen. En laat opleidingsverlof en mensen tijd gunnen nu net de meest efficiënte hefboom te zijn. Er blindweg in knippen op basis van lukrake criteria? Dat is jezelf in de voet schieten, Vlaamse overheid.
Ingrid Verbanck, hoofd Artevelde Academy (Communicatie, Media, Design), mede namens de andere hoofden van de Artevelde Academy.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier