Oncoloog Wim Distelmans: ‘Als dokter mag je je rol absoluut niet overschatten’

Wim Distelmans is oncoloog en professor in de palliatieve geneeskunde (VUB). Deze week verschijnt zijn boek Het levenseinde in eigen regie, naar aanleiding van 20 jaar euthanasiewet. Maar hoe is hij als mens? Om deze 20 vragen te beantwoorden, had hij 24 minuten en 21 seconden nodig.

Welk nieuws heeft u recent bang of boos gemaakt?

Niet erg origineel, maar toch: de oorlog in Oekraïne. Voor die gruwel is er geen excuus.

Hebt u een concreet idee of voorstel om de wereld te verbeteren?

Ik citeer graag de Franse schrijver Charles Nadier: ‘Tolerantie is de enige remedie tegen de “diversiteit van meningen.”’ Streven naar gelijkheid voor iedereen is utopisch, maar met tolerantie zet je al een goede stap.

Wat is uw grootste prestatie?

Bijdragen tot het op de kaart zetten van palliatieve zorg en de goedkeuring van de euthanasiewet. Daarmee staat België wereldwijd op eenzame hoogte, zoals wijlen Etienne Vermeersch zei.

Wat is uw grootste mislukking?

Dat palliatieve zorg nog niet voldoende aanvaard wordt door artsen en de brede bevolking.

Hebt u al eens overwogen om te emigreren?

Ik hou erg van Frankrijk, dus wie weet. Ooit heb ik daar een jaar lang schapen gehoed, bij wijze van sabbatjaar.

Aan welke jeugdherinnering bent u het meest gehecht?

Mijn moeder stuurde me als kind naar het jezuïetencollege in Antwerpen. Dat was voor mij verschrikkelijk. Maar ik had het geluk dat de toenmalige rector in de bosjes verdween met een prostituee. Toen mijn moeder daarover hoorde, viel ze plotsklaps van haar geloof en stuurde ze me naar het atheneum in Brasschaat. Een openbaring!

Doet u iets bijzonders voor het milieu?

Als ambassadeur van Grootouders voor het Klimaat probeer ik op microniveau consequent te zijn, door de verwarming bijvoorbeeld een graadje lager te zetten.

Wat is het ergste wat u over uzelf op sociale media hebt gelezen?

Dat men mij ‘Doctor Death’ noemt.

Praat u weleens tegen uw huisdier?

Ik heb er geen.

Van welke beslissing hebt u het meest spijt?

Als zeventienjarige heb ik een film gemaakt in de stijl van Jacques Tati, Kalverliefde. Die is toen uitgezonden door de BRT. Ik twijfelde tussen een studie geneeskunde of film, maar mijn vader raadde dat laatste af omdat ik dan mijn hele leven naar centen zou moeten zoeken. Precies wat ik nu moet doen.

Hebt u het gevoel dat de jaren dertig terug zijn?

Het valt me vooral op dat mensen zich nog steeds optrekken aan psychopaten en narcisten als Trump, Orban, Erdogan en Poetin.

Welk kunstwerk – boek, film, muziek, schilderij… – heeft u het meest geraakt of gevormd?

Grenzen aan de geneeskunde van Ivan Illich, dat ik las als pas afgestudeerde arts. Als dokter mag je je rol absoluut niet overschatten.

Waarover zou u meer willen weten?

Alles over film. Van auteursfilms tot kaskrakers: ik ben een veelvraat.

Hoeveel geld geeft u jaarlijks aan goede doelen?

Ik heb enkele permanente opdrachten, aan Gaia en Artsen Zonder Grenzen, bijvoorbeeld. En als ik iemand zie bedelen, geef ik ook altijd.

Wat vindt u het moeilijkste aan de liefde?

De onvoorwaardelijkheid.

Vindt u seks overschat?

Nee. Ik stoor me vooral aan een nieuwe, misplaatste vorm van preutsheid. In de bioscoop mag je geen borst meer tonen, maar wel gruwelijk geweld.

Hoelang is het geleden dat u uw ouders hebt gezien?

Mijn vader stierf in 1992, mijn moeder een jaar later.

Doet u iets bijzonders voor uw gezondheid?

Ik probeer met mate te leven, wat niet makkelijk is. Ik jog een beetje, drink niet te veel alcohol en rook niet, tenzij af en toe een sigaar.

Zou u op de vlucht slaan als het oorlog wordt?

Als zesjarige werd ik geregeld badend in het zweet wakker, uit angst dat ik naar het leger zou moeten. Ik zou het dus aftrappen.

Wat hebt u geleerd in het leven?

Zoals Jean Gabin zong: ‘Je sais, je sais qu’on ne sait jamais.’ En ook: als je iets wilt in het leven, doe het dan vandaag. Morgen ben je er misschien niet meer.