De toestand in de Belgische ziekenhuizen is vandaag zorgwekkender dan ooit. Nochtans liggen er een stuk minder covid-patiënten op intensieve zorg.
‘De vreselijke beelden van de Italiaanse ziekenhuizen staan op ons netvlies gebrand. Wij doen sinds meer dan een jaar ons uiterste best om zulke beelden in België te voorkomen. Helaas zijn we niet veraf van dergelijke scenario’s in onze ziekenhuizen’, waarschuwde Marcel Van der Auwera, diensthoofd Dringende Geneeskundige Hulpverlening bij de FOD Volksgezondheid, afgelopen vrijdag op de persconferentie van het Crisiscentrum toen bleek dat er nog maar 69 erkende bedden op intensieve zorg beschikbaar waren in heel België.
Vandaag liggen er 40 procent minder covid-patiënten op de intensieve zorg dan tijdens de piek van de tweede golf. Waarom waarschuwt het crisiscentrum nu voor ‘Italiaanse toestanden’?
Van der Auwera: ‘Het grote verschil met de voorbije golven is de niet-covid-zorg. In de eerste golf hebben we die zeer abrupt en volledig gestaakt. De enig patiënten die toen nog op intensieve zorg terechtkwamen, waren mensen die we echt niet konden weigeren, zoals patiënten met hartaanvallen en hersenbloedingen. Door de lockdown waren er bovendien weinig verkeersongevallen en arbeidsongevallen. In de tweede golf hebben we het anders aangepakt. Vanaf oktober werd de reguliere zorg stapsgewijs afgebouwd met een dieptepunt rond half november. We zijn die zorg vandaag nog steeds aan het uitstellen en hebben sinds september nooit meer de normale bezetting van de niet-covid-zorg bereikt. Daarenboven hebben we een deel van de voorheen uitgestelde zorg nog altijd niet ingehaald. Dat is niet langer houdbaar. Het is daarnaast ontzettend moeilijk om nog extra bedden bij te creëren. Sinds oktober is de bezetting op intensieve zorg 110 procent van de normale bedbezetting in niet-coronatijden. De voorbije maand is dat al 30 procent hoger dan normaal.’
Zit er dan helemaal geen marge meer op het terugschroeven van de niet-covid-zorg?
Van der Auwera: ‘Het nóg langer uitstellen van niet-dringende ingrepen is ethisch, sociaal en medisch niet meer verantwoord. Op een bepaald moment kunnen sommige operaties niet meer wachten. Een patiënt met een pas ontdekte kanker moet onmiddellijk geopereerd worden. Wacht je te lang, ontneem je hem zijn kans tot genezing.’
Ik waarschuw binnen de crisiscel Volksgezondheid al sinds begin maart dat we opnieuw op de grens van een oorlog staan, maar dat wij niet meer in de loopgraven willen duiken. Sinds een maand zitten we toch opnieuw in die loopgraven.
Blijven patiënten vandaag ook langer op intensieve zorg dan vorig jaar?
Van der Auwera: ‘Omdat de gemiddelde leeftijd van de ic-patiënt gedaald is, vraagt de therapeutische benadering meer inspanning. Een jonger lichaam kan immers zeer lang compenseren en zal eerst zelf de ziekte proberen te overwinnen. Dat maakt dat die patiënten heel erg ziek zijn, maar niet meteen als kritiek worden beschouwd. Als ze op een bepaald moment op intensieve zorg terechtkomen, moet men niet alleen de covid-infectie aanpakken, maar ook de hele metabole huishouding corrigeren die ondertussen volledig overstuurd geraakt is.’
Was de recente brand in Anderlecht een extra reden om aan de alarmbel te trekken?
Van der Auwera: ‘Tijdens de zondagnacht van de brand hadden we in Brussel maar één ic-bed, terwijl we in eerste instantie een balans kregen van 7 zwaargewonden. Die nacht is men wakker geschud. Ik waarschuw binnen de crisiscel Volksgezondheid al sinds begin maart dat we opnieuw op de grens van een oorlog staan, maar dat wij niet meer in de loopgraven willen duiken. Sinds een maand zitten we toch opnieuw in die loopgraven.’
Nederland waarschuwt deze week voor ‘code zwart’, waarbij via triage beslist wordt wie nog geholpen kan worden en wie niet. Kan dit ook bij ons gebeuren?
Van der Auwera: ‘Die scenario’s liggen klaar. In vergelijking met Nederland beschikken wij gelukkig over meer intensieve bedden per inwoner. Als de crisis zo evolueert dat we op een bepaald moment keuzes moeten maken, dan is de toegang tot een hartlongmachine een van de eerste criteria waarop we zullen triëren. Iemand aan een hartlongmachine neemt fysiek de plaats in van twee intensieve bedden. Het probleem is dat niemand van ons die keuze tussen leven en dood wil maken. Als het ooit zo ver komt, zullen wij aan de politiek een mandaat vragen om die keuze te mogen maken.’
Terwijl u vrijdag een somber beeld schetste van de ziekenhuizen, zat het Overlegcomité te vergaderen over de opening van de terrassen. Pijnlijk?
Van der Auwera: ‘Wij zijn ook vragende partij om die zaken weer te laten opengaan. Versoepelingen kunnen wel degelijk op voorwaarde dat alles perfect georkestreerd verloopt. Het enige waar wij op hameren is dat er heel duidelijke protocollen zijn en dat het veilig is. Niet zozeer de versoepelingen zijn het probleem, maar wel het gebrek aan respect voor de maatregelen, zoals mensen die hun mondmasker verkeerd of niet opzetten of uitspattingen zoals in het Ter Kamerenbos.’
Hoe ziet u de toestand op intensieve zorg verder evolueren als het aantal besmettingen toeneemt?
Van der Auwera: ‘Alleen al door de vaccinatie halveren we de patiëntenlast op intensieve zorg. Als de zestigplussers voor de tweede keer gevaccineerd zijn, is 50 procent van onze huidige covid-intensieve populatie beschermd. De vaccinaties zullen ons een weg naar de uitgang bieden, maar daarvoor moet eerst de vaccinatiecampagne verder uitgerold worden zodat de druk op de ziekenhuizen kan afnemen.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
