‘NAVO lijkt erop uit om de wereld naar een Koude Oorlog 2.0 te leiden’

‘Echte veiligheid kan er maar komen door in te zetten op diplomatie, ontwapening en duurzame ontwikkeling. Dat bereiken we niet met de oorlogspolitiek van de NAVO’, schrijft Ludo De Brabander van Vrede vzw bij de start van de NAVO-top in Brussel.

Na vier jaren presidentschap onder Donald Trump die een wispelturige buitenlandse ‘America First‘-koers voer, de NAVO ‘verouderd’ noemde en geregeld op ramkoers zat met verschillende Europese bondgenoten, willen de huidige Amerikaanse president Joe Biden en NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg de brokken lijmen op de NAVO-top die op 14 juni in Brussel plaatsvindt. Ze moeten niet alleen het tijdperk van Trumps ‘America First‘ doen vergeten. De Turkse president Recep Tayyip Erdogan zorgde ook voor heel wat kopzorgen met zijn agressief optreden in Noord-Syrië, wapendeals met Rusland en de spanningen met Griekenland over gasexploraties in het Middellandse Zeegebied of met Frankrijk over diens oorlogspolitiek in Libië.

Aan de vooravond van de vorige NAVO-top in Londen, december 2019, kreeg de Franse president Macron het op zijn zenuwen en noemde hij de NAVO ‘hersendood’. In het Brusselse NAVO-hoofdkwartier gingen de alarmbellen af. Stoltenberg gaf 10 zogenaamde experts de opdracht om een toekomstvisie voor de NAVO uit te tekenen. Eind vorig jaar kwamen ze met het rapport ‘NAVO 2030. Verenigd voor een nieuwe tijdperk’ op de proppen. Het geeft een hele reeks aanbevelingen om de eenheid en de politieke rol van de NAVO te versterken. De versterking van de politieke cohesie van de NAVO moet gericht zijn op “gedeelde waarden en idealen, gegrondvest op democratie, de rechtsstaat en individuele vrijheid”. In het NAVO-rapport zal je niet alleen geen kritiek lezen over hoe erg het gesteld is met de democratie in een aantal NAVO-lidstaten of in hun buitenlandse betrekkingen. De ‘fundamentele waarde’ van democratie wordt bovendien geïnstrumentaliseerd om een politiek van confrontatie met Rusland en China te verantwoorden.

NAVO lijkt erop uit om de wereld naar een Koude Oorlog 2.0 te leiden.

Beide landen staan in het rapport centraal als ‘systemische rivalen’. Sinds de oorlog in Oekraïne en de annexatie van de Krim wordt Rusland steevast met het predicaat ‘agressief’ bedacht zonder evenwel te duiden dat de NAVO zelf heel wat boter op het hoofd heeft. Rusland kijkt al jaren met argusogen naar de oostwaartse uitbreiding van de NAVO en de militaire opbouw aan de Russische grens. Vooral de uitgebouwde militaire relaties met Oekraïne en het vooruitzicht op NAVO-lidmaatschap van dat land samen met Georgië, beide ex-Sovjetrepublieken, werken als een rode lap op een stier in Moskou. De NAVO is dit voorjaar gestart met nieuwe grootschalige manoeuvres ‘Steadfast Defender 2021’ die zich voor een groot deel concentreren in de Baltische en Zwarte Zee om, in de woorden van oud-VS-generaal Ben Hogdes, ‘strategische dominantie’ ten opzichte van Rusland te verwerven. Stoltenberg sprak zelf van het ‘strategisch belang’ van de Zwarte Zee.

Aan de Russische machtsontplooiing aan de Oekraïense grens enkele maanden terug ging de veel minder besproken Oekraïense wetswijziging (januari 2021) vooraf om de komst van 11.000 NAVO-troepen op Oekraïens grondgebied mogelijk te maken. Diezelfde maand opereerden er twee VS-oorlogsbodems in de Zwarte Zee aan de zijde van de Oekraïense marine. Vanuit Russische perspectief ‘vaart’ de NAVO van provocatie naar provocatie.

Nieuw is dat ook China als een ‘full spectrum‘-rivaal wordt gezien. China is een opkomende economische en militaire grootmacht. Onder de Trump kwam het tot een open handelsoorlog omdat China een bedreiging vormt voor de economische en strategische belangen van de VS. Biden lijkt niet meteen gas te willen terugnemen. De Chinese autoritaire praktijken in Hong Kong en de mensenrechtenschendingen tegen de Oeigoeren worden extra benadrukt en gebruikt om de groeiende mondiale aanwezigheid van Beijing in te dammen. In essentie wordt Europa meegesleurd in de pogingen van de VS om zijn hegemonie in de Stille Zuidzee en wereldwijd te beschermen.

Het NAVO 2030-rapport, dat de basis moet leggen van een nieuwe militaire strategie, geeft die grootmachtenrivaliteit een militair verlengstuk. Het vormt een onverholen pleidooi om in naam van vrede, stabiliteit en de democratie, de confrontatie op te drijven. Stoltenberg laat niet na om voortdurend te benadrukken dat de NAVO-lidstaten – ondanks de COVID-19-pandemie – daarom hun militaire budgetten moeten blijven opdrijven hoewel het bondgenootschap nu al verantwoordelijk is voor 55% van de wereldwijde militaire uitgaven. Ook kiest de NAVO ervoor om de nucleaire afschrikking ’te versterken’, zoals de ‘revitalisering’ van de nucleaire taakverdeling. Dat uit zich in de installatie van nieuwe zogenaamde ‘inzetbare’ kernbommen in België en andere Europese landen in de komende jaren. Het Verenigd Koninkrijk kondigde zelfs aan om het aantal kernkoppen op te trekken, en dat in weerwil van het non-proliferatieakkoord dat de kernwapenstaten al meer dan 50 jaar vraagt om ‘op korte termijn’ werk te maken van ‘algemene en volledige’ kernontwapening.

De NAVO lijkt erop uit om de wereld naar een Koude Oorlog 2.0 te leiden. Als onze regering daarin mee stapt moet het goed beseffen dat deze militarisering van de relaties met andere grootmachten het pad effent voor een gevaarlijke daadwerkelijke confrontatie tussen kernwapenstaten. Bovendien biedt deze koudeoorlogspolitiek geen antwoord op de echte veiligheidsuitdagingen voor mens en planeet. Wat we nodig hebben is een wereldwijde solidariteit en internationale samenwerking om gemeenschappelijke uitdagingen beter aan te pakken: de pandemie, de klimaatnoodtoestand en de sociale ongelijkheid. Echte veiligheid kan er maar komen door in te zetten op diplomatie, ontwapening en duurzame ontwikkeling. Dat bereiken we niet met de oorlogspolitiek van de NAVO, maar met de versterking van de Verenigde Naties die in 1945 is opgericht om – aldus het VN-Handvest – “komende geslachten te behoeden voor de gesel van de oorlog”.

Ludo De Brabander is woordvoerder van Vrede vzw en auteur van ‘Weg van Oorlog. Over militarisme en antimilitarisme’ (EPO, 2019)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content