Minister van Begroting Vincent Van Peteghem (CD&V) kijkt naar flexi-jobs om de begroting niet verder te laten ontsporen. Hoewel werkgevers het systeem verder willen uitbreiden én het regeerakkoord van De Wever I daarmee instemt, liggen ze nu op de onderhandelingstafel.
16,6 miljard euro tegen 2029, zoveel is er volgens minister van Begroting Vincent Van Peteghem (CD&V) nodig opdat het begrotingstekort niet zou stijgen boven de drie procent van het bruto binnenlands product (bbp) tegen 2030. Van Peteghem zei in De Standaard dat ‘dat nodig is om ons welvaartsmodel te beschermen voor onze kinderen en kleinkinderen’.
Om die reden zal Van Peteghem de komende dagen ook de flexi-jobs op tafel leggen bij de begrotingsbespreking. Dat systeem van soepele tewerkstelling werd tien jaar geleden ingevoerd en sindsdien steeds uitgebreid. Vorig jaar maakten 230.000 mensen er gebruik van om onbelast bij te verdienen.
Alleen gepensioneerden of wie (voordien) al minstens vier vijfde werkt(e), mogen van het statuut gebruikmaken. Het grote voordeel voor flexi-jobbers is dat hun brutoloon ook hun nettoloon is: ze hoeven geen sociale bijdragen te betalen. Vooral bij Vlamingen jonger dan 35 is het systeem populair.
Aanvankelijk kwamen flexi-jobs er vooral om zwartwerk in de horeca tegen te gaan, maar ondertussen worden ze ook gebruikt in onderwijs, kinderopvang, land-en tuinbouw, de voedingsindustrie enzovoort. Vorig jaar bedroeg de loonmassa voor flexi-jobs 710 miljoen euro, dat is tien keer zoveel als in 2017.
Het regeerakkoord van de regering-De Wever bevat duidelijke plannen om flexi-jobs nóg aantrekkelijker te maken. Het zou kunnen in álle sectoren (behalve als de sociale partners overeenkomen om een bepaalde sector uit te sluiten), de fiscale vrijstelling zou worden opgetrokken van 12.000 naar 18.000 euro per jaar en het maximale uurloon zou stijgen tot 21 euro.
Van Peteghem stelt die maatregelen nu dus ter discussie in een interview met De Standaard: ‘Ik wil hier nu niet terugkomen op gemaakte afspraken in de regering, maar […] de constante verruiming van het systeem van flexi-jobs holt onze sociale zekerheid alsmaar verder uit.’
479 miljoen
Die uitholling van de sociale zekerheid komt voornamelijk doordat flexi-jobbers geen sociale bijdragen betalen. De werkgever die een flexi-jobber inschakelt doet dat wél. In 2024 werd die werkgeversbijdrage opgetrokken tot 28 procent, wat hoger is dan de 24,92 procent voor andere werknemers. Die verhoging compenseert enigszins het gebrek aan persoonlijke sociale bijdragen, maar is ruim onvoldoende om dat bedrag bij te passen. Elke flexi-job is dus funest voor de sociale zekerheid.
Uit een studie van denktank Minerva blijkt dat de sociale zekerheid door flexi-jobs vorig jaar 76 miljoen euro misliep.
Uit een studie van denktank Minerva blijkt dat de sociale zekerheid door flexi-jobs vorig jaar 76 miljoen euro misliep. De werkgeversbijdragen waren 17 miljoen méér dan bij het normale tarief, maar dat was dus ruim onvoldoende om de misgelopen werknemersbijdragen van 93 miljoen euro (bij normaal tarief) te compenseren.
Als het beleid rond flexi-jobs ongewijzigd blijft én het aantal flexi-jobs in hetzelfde tempo blijft aangroeien, zal de sociale zekerheid in 2029 479 miljoen euro mislopen. De regering-De Wever wil het gebruik van flexi-jobs echter nog verruimen. Dan zou dat bedrag nog hoger kunnen oplopen, vrezen de onderzoekers.
Verdringing
Als flexi-jobs een extra aanbod zijn op de arbeidsmarkt, is dat niet zo’n probleem. Maar indien de goedkopere arbeidscontracten andere arbeidsstatuten vervangen, is dat extra nadelig.
Verdringen flexi-jobs andere jobs waarvoor wel volledige sociale bijdragen betaald moeten worden? Arbeidsmarktexpert Tim Goesaert (HIVA, KU Leuven): ‘Flexi-jobs kunnen een antwoord bieden op de krapte in sommige sectoren. Maar er zijn natuurlijk verschillen tussen sectoren. In de horeca en de handel gaan flexi-jobs ook over de inzet van personeel op piekmomenten of onregelmatige uren. In de zorgsector of het onderwijs gaat het minder over het soepel inzetten van allround-profielen, wel over de vraag naar voltijdse of bijna voltijdse gekwalificeerde arbeidskrachten. Volgens een studie uit 2019 van het Rekenhof was die verdringing er minder in de horeca, maar met een uitbreiding van flexi-jobs naar nieuwe sectoren is het risico op verdringing groter.’
Goesaert wijst ook op een mogelijk ander effect. ‘Sommige werknemers schakelen misschien over van een voltijds statuut naar vier vijfde. Voor die vrijgekomen dagen nemen ze dan een flexi-job aan. Die terugdringing van arbeidsduur heeft natuurlijk ook effect op de inkomsten van de sociale zekerheid, want dan komen flexi-jobs in de plaats van gewone arbeidscontracten.’
Flexi-jobs kunnen werkzoekenden van een laagdrempelige job verdringen. Als zij werkloos blijven, moet voor hen ook een uitkering betaald worden.’
Volgens Goesaert speelt nog een derde negatief neveneffect: ‘Flexi-jobs zijn jobs voor mensen die al werken of met pensioen zijn, maar ze kunnen ook in de plaats komen van instapjobs in de horeca of handel. Zo verdringen ze werkzoekenden van een laagdrempelige job. Als zij werkloos blijven, moet voor hen ook een uitkering betaald worden.’ Dat schaadt de sociale zekerheid eens te meer.
De populariteit van flexi-jobs wijt Van Peteghem aan de hoge lasten op arbeid. Daar biedt de fiscale hervorming volgens hem juist een antwoord op. ‘De kostprijs ervan zit trouwens in de 16,6 miljard euro die we moeten zoeken. We zullen die belastingverlaging dus ook financieren.’ Hij pleit voor een belastingverlaging van zo’n 4 miljard euro voor de werkende bevolking tegen 2029.
Bert Engelaar (ABVV): ‘Hoe mooi zou het zijn als Vooruit, PVDA en Groen samen Bobbejaanland zouden afhuren?’
Topman Schuldagentschap waarschuwt: ‘Onze rentefactuur loopt weer op’