Woensdagavond overlegt Defensieminister Theo Francken (N-VA) met de militaire vakbonden over een sociaal akkoord voor het leger. ‘Een militair, uitgezonden voor een buitenlandse opdracht, wordt slechts 12 uur vergoed van de 24 uur die hij ter beschikking staat van zijn werkgever’, zegt Yves Huwart van vakbond ACMP. ‘Dat moet veranderen. En ja, dat zal wat gaan kosten.’
In de Belgische kazernes heerst heel wat onrust sinds vorig jaar het plan uitlekte om de pensioenleeftijd van militairen op te trekken van 56 naar 67 jaar. ‘Dit wordt een catastrofe voor defensie’, waarschuwden vakbonden vorige herfst. Maar de Arizonacoalitie zette door en sprak in het regeerakkoord af om vanaf 2027 de pensioenleeftijd geleidelijk aan op te trekken naar die van andere werknemers en ambtenaren.
‘Die maatregelen uit het regeerakkoord worden momenteel omgezet in teksten voor een eerste lezing in de ministerraad’, zegt voorzitter Yves Huwart van ACMP, de militaire vakbond met 9900 leden. ‘Dat is de bevoegdheid van minister van Pensioenen Jan Jambon (N-VA). Maar als je aan onze pensioenen raakt, moet het evenwicht natuurlijk op de een of andere manier hersteld worden. En daarover gaat het sociaal overleg met defensieminister Francken woensdagavond: wat kunnen jullie daar tegenoverstellen?’
‘Het voorbije halfjaar zijn er al heel wat informele bijeenkomsten en gesprekken geweest over zo’n sociaal akkoord, maar nu zitten we in een fase dat de kaarten op tafel worden gelegd’, zegt Huwart. ‘Voor het eerst zullen zaken op papier staan.’ Samen met de vakbonden ACV, ACOD en VSOA kruist ACMP woensdag van 17 tot 19 uur de degens met Theo Francken op het kabinet van defensiechef Frederik Vansina.
Iederéén in ons land moet tot 67 jaar aan de slag. Waarom willen militairen daar per se compensatie voor?
Yves Huwart: Omwille van de specificiteit van ons beroep. Militairen die op 21 juli meelopen in de nationale parade moeten een gezichtsmasker dragen want er is een risicodreiging. Militairen moeten voorzichtig zijn met wat ze posten op sociale media. Ze hebben geen stakingsrecht. Ze moeten zich onderwerpen aan strenge veiligheidsscreenings. Delicten kunnen een impact hebben op hun statuut – een handgemeen met je buurman kan al problemen geven met je werkgever. Voor een reis naar pakweg China moet je toelating vragen.
Maar weinig mensen in andere beroepen zijn zo langdurig afwezig van huis. Militairen moeten permanent beschikbaar zijn en ook aan hoge fysieke, morele en medische vereisten voldoen. Hun politieke rechten zijn beperkt. En geen enkele andere beroepsgroep – ook de politie niet – kan gedwongen worden om op gevaar voor zijn eigen leven ingezet te worden. Waarom zou je nog militair worden als daar niets tegenoverstaat?
Met 56 jaar op pensioen gaan valt nu weg als stimulans. Wat willen jullie concreet in de plaats?
Huwart: Een militair, uitgezonden voor een buitenlandse opdracht, wordt slechts vergoed voor 12 uur van de 24 uur waarin hij ter beschikking staat van de werkgever. De helft van zijn of haar tijd in het buitenland wordt dus niet betaald. Dat kan niet langer. We willen dat voortaan elk gewerkt uur voor buitenlandse zendingen, oefeningen, manoeuvers en andere prestaties vergoed wordt. Ofwel compenseer je dat in tijd, ofwel in geld. In een ideale wereld is het een combinatie van beide.
Is dat voorstel voor jullie een rode lijn?
Huwart: Het is inderdaad een rode lijn waar we moeilijk kunnen onder gaan.
Eigenlijk vragen jullie een verdubbeling van het loon tijdens buitenlandse opdrachten?
Huwart: Als je het puur in geld zou compenseren, steven je inderdaad bijna af op een verdubbeling van het loon. Dat gaat over een behoorlijke som geld. Natuurlijk moet je een onderscheid maken tussen een soldaat, een kolonel en alles wat ertussen zit – maar dat heb je in de private sector ook.
‘Geen enkele andere beroepsgroep – ook de politie niet – kan gedwongen worden om op gevaar voor zijn eigen leven ingezet te worden. Waarom zou je nog militair worden als daar niets tegenover staat?’
Wat hoopt u tijdens de onderhandelingen nog binnen te halen?
Huwart: Hoe meer er nog kan gebeuren aan de kant van de pensioenen, hoe minder heftig het sociaal akkoord hoeft te verlopen. Het regeerakkoord wil de specificiteit van het militaire beroep waarderen. Wel, als het dan over de pensioenen van militairen gaat, dan zou je, bijvoorbeeld, een forfait van x-aantal gewerkte jaren kunnen toekennen. Iedereen moet 45 jaar werken om een maximaal pensioen te krijgen. Maar een militair zou dankzij zo’n forfait in realiteit minder dan 45 jaar moeten werken. Vanuit het idee: ‘Als je alle uren samentelt, dan heb ik zeker mijn deel al bijgedragen.’
Wat met de militairen die vandaag vlak voor hun pensioen staan?
Huwart: Zij moeten een zachte landing kunnen krijgen, dat is een heel belangrijk element voor ons in de discussies over een sociaal akkoord. De manier waarop die transitiemaatregelen in het regeerakkoord geformuleerd zijn, zorgt ervoor dat je jaar na jaar achter je pensioenleeftijd aanholt. Dat concrete punt moet uitgeklaard en opgelost worden.
De voorbije weken zijn miljarden euro’s extra toegezegd voor Defensie. Hebben die een invloed op de onderhandelingen over een sociaal akkoord?
Huwart: Dat Defensie aardig wat geld krijgt, is nodig. We hebben een enorme achterstand in te halen. Maar er is wel een spanningsveld, want men wil het geld vooral inzetten voor wapensystemen. Kijk, op een gegeven moment heb je ook mensen nodig die die wapensystemen kunnen hanteren. En dus moet er ook extra geld naar het personeel vloeien.
Bij de lancering van het nieuwe Strategisch Plan voor Defensie eind juni kondigde Theo Francken voor 50 miljard euro aan investeringen in personeel aan. Dat is toch niet niks?
Huwart: In datzelfde Strategische Plan spreekt Francken over een personeelsbestand van 34.500 militairen. Vandaag zijn we met zowat 25.000. Dus zal Defensie de facto meer gaan investeren in personeel. Maar wij willen dat de militair er ook individueel op vooruitgaat. Als je geen aantrekkelijke werkgever bent, zal het niet lukken om extra volk te vinden.
Hebben jullie daar concrete voorstellen over?
Huwart: Eén van de vele ideeën is een welkomst- of aanwervingspremie, met name dan voor knelpuntberoepen binnen defensie. Ga je als verpleegkundige aan de slag bij het leger of in het hospitaal bij jou om de hoek? Mogelijk kan een premie iemand over de streep trekken om bij Defensie aan de slag te gaan.
Minister Theo Francken is principieel en wil het regeerakkoord uitvoeren, met inbegrip van de pensioenhervorming. Maar inzake een sociaal akkoord beseft hij dat er iets moet gebeuren.
Is Theo Francken een harde onderhandelaar?
Huwart: Hij heeft karakter, dat klopt, maar hij heeft ook oren. Mijn indruk is dat hij wel luistert naar onze bekommernissen. Francken is principieel en wil het regeerakkoord uitvoeren, met inbegrip van de pensioenhervorming. Maar inzake een sociaal akkoord beseft hij dat er iets moet gebeuren.
Komt er woensdagavond al een finaal akkoord uit de bus?
Huwart: Dat is onmogelijk. Het kabinet en de legertop presenteren dan hun voorstellen. Maar wij moeten volgende week donderdag nog met onze achterban overleggen, en de dag erna volgt dan een ultieme vergadering met de minister. ‘Tot de finish’, om Franckens woorden te gebruiken. Tot we een akkoord hebben –of niet. Het kan een vergadering worden van enkele uren of zelfs een hele dag. Maar ze kan evengoed na vijf minuten afgerond zijn omdat een akkoord onmogelijk blijkt. Daar kan ik natuurlijk niet op vooruitlopen.
Weegt heel de pensioendiscussie op de moreel van onze militairen?
Huwart: Absoluut. Jongeren die net zijn binnengekomen, reageren misschien nog onverschillig. Maar militairen ouder dan 35 jaar kijken de kat uit de boom: ‘Als het nieuwe voorstel onvoldoende wordt, gaan we toch grondig nadenken over ander werk.’ En bij de 45-plussers merk ik boosheid. Zij worden dan ook stevig getroffen door de pensioenhervorming.