Verdient u meer of minder dan uw collega’s? Vanaf volgend jaar zullen veel Belgen daar beter zicht op krijgen. ‘Niemand zal straks loon worden afgepakt, uiteraard.’
Een onderzoekje van Michael Page, een rekruteringsbedrijf, toont aan wat u misschien al wel vermoedde: zo’n 48 procent of de helft van de Belgische werknemers denkt dat zijn of haar werkgever niet eerlijk communiceert over verloningen.
Iets meer dan 40 procent van de vrouwen, en ook 27 procent van de mannen, is er bovendien van overtuigd dat er nog altijd een loonkloof bestaat tussen mannen en vrouwen in het bedrijf. Onderzoek van SD Worx eerder dit jaar bevestigt dat ook: slechts een derde van de ondervraagden geloofde dat hun bedrijf zich inzette voor eerlijke lonen, terwijl een kwart van hen dat ontkende. Met andere woorden: we vertrouwen onze baas niet echt.
Het toeval wil: de Europese Unie deelt dat wantrouwen, of toch een beetje. Onlangs werden nieuwe regels aangekondigd die over een jaar, in de zomer van 2026, in werking treden en bedrijven verplichten om open kaart te spelen over de lonen van hun medewerkers.
De aanleiding hiervoor is die loonkloof, en de bedoeling is om daar iets tegen te doen door in de eerste plaats meer transparantie af te dwingen. Niet enkel moeten bedrijven opener communiceren over hun loonschalen.
Als straks blijkt dat de loonkloof tussen mannen en vrouwen meer dan vijf procent bedraagt, wordt het bedrijf verplicht actie te ondernemen. Uit cijfers blijkt ook dat de loonkloof in België ongeveer vijf procent bedraagt.
‘Het is wel niet de bedoeling dat straks iedereen het loon van collega’s zal kunnen checken’, vertelt Maaike De Prins van SD Worx. Zij helpt bedrijven om zich voor te bereiden op de nieuwe regels. ‘Bedrijven moeten de loonvork kenbaar maken die ze per klasse van werknemers hanteren.
‘In een klasse zitten werknemers met dezelfde verantwoordelijkheid en impact binnen een bedrijf. Bedrijven vanaf 250 werknemers moeten jaarlijks zo’n rapportage publiceren, bedrijven tot honderd werknemers elke twee jaar.
‘Voor kleinere bedrijven – zo zijn er heel veel in België – zijn er nog geen concrete regels over rapportages maar ik vermoed dat ook zij de druk zullen voelen om veel opener te communiceren naar hun personeel. Door die nieuwe regels zijn veel bedrijven hier vandaag al meer mee bezig dan twee jaar geleden.’
Van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat
U krijgt met andere woorden, als u in een bedrijf werkt dat groot genoeg is, volgend jaar een vork van twee bedragen te zien, een minimum en een maximum. Het is dan maar te hopen dat uw loon niet lager uitvalt. Dat zal meestal niet zo zijn, maar het kan natuurlijk wel. Dat betekent evenwel en uiteraard niet dat u een maand later uw loon automatisch zal zien stijgen.
‘Loontransparantie kan wel het begin zijn van een gesprek tussen de werknemer en zijn leidinggevende’, zegt De Prins daarover. ‘De bewijslast komt hiervoor wel bij de werkgever te liggen in plaats van zoals vroeger bij de werknemer: de leidinggevende zal moeten beargumenteren waarom dat verschil er is, bijvoorbeeld door keuzes uit het verleden die moeten rechtgetrokken worden.’
‘Als werknemers écht het gevoel hebben dat ze niet eerlijk betaald worden, zou er dan niet veel meer verloop zijn?’
Door onze index en de loonnormwet is de Belgische loonvorming traditioneel heel erg rigide, ook in vergelijking met andere landen: er is hier veel minder flexibiliteit. Toch zijn er ook werknemers die straks merken dat ze méér verdienen dan de loonvork binnen de klasse van hun bedrijf. Ze hebben misschien beter onderhandeld, of weten zichzelf beter te verkopen.
‘Ik hoor soms: hij is ’s ochtends als eerste op kantoor en gaat ’s avonds als laatste weg’, gaat De Prins verder. ‘Dat is natuurlijk niet per se een goede reden om iemand loonsopslag te geven, want zulke werknemers verzetten op kantoor misschien net heel weinig werk. Het is belangrijk dat er een heldere link is tussen verloning en competenties. Iemand die meer verdient, moet ook meer kennis en expertise hebben, want favoritisme is uit den boze voor een professioneel HR-beleid. Uiteraard, niemand zal straks loon worden afgepakt.’
Loyaal
Ook voor sollicitanten veranderen er een aantal zaken. Kandidaten moeten voor het eerste sollicitatiegesprek plaatsvindt een idee krijgen van het startersloon. Een sollicitant mag zelf daarna ook niet meer gevraagd worden naar zijn vorig loon, maar moet zelf wel kunnen informeren naar de loonvork voor gelijkaardige functies.
Blijkt het wantrouwen van werknemers in hun baas straks ook echt terecht? Er zijn redenen om aan te nemen dat het wel zal meevallen. ‘Als werknemers écht het gevoel hebben dat ze niet eerlijk betaald worden, zou er dan niet veel meer verloop zijn’, vraagt Maaike De Prins zich af.
‘Belgen zouden zich daar niet zomaar bij neerleggen, en de vakbonden zouden er ook tegen ingaan. Maar in België zijn werknemers juist heel loyaal tegenover hun werkgever. Onderzoek toont aan dat bij ons het verloop het laagste is in Europa.’
Gevraagd naar een reactie van de vakbonden op deze nieuwigheid, wijst het ABVV erop dat de Nationale Arbeidsraad momenteel nog aan een advies werkt over de omzetting van de Europese regels in Belgische wetgeving. Lidstaten krijgen ook heel wat bewegingsruimte om al dan niet verder te gaan. Voorlopig is er tussen vakbonden en werkgeversorganisaties nog geen eensgezindheid over de aanbevelingen.
Waarom we ongelukkiger zijn met meer loon