‘Mantelzorg mag niet alleen een bezuinigingsmaatregel zijn’

De zorgen voor een hoogbejaarde ouder of een ziek kind kan erg zwaar zijn. ‘Je mag mantelzorgers niet té veel belasten. Als het lang aansleept, krijgen ze zelf een burn-out’, waarschuwt Sophie Beyers van het Steunpunt Mantelzorg, dat samen met de Socialistische Mutualiteiten op 12 maart een studiedag organiseert.

Mensen leven tegenwoordig langer, en zijn daardoor ook vaker chronisch ziek. De professionele zorg kan niet aan de stijgende vraag voldoen, en daarom wil de Vlaamse regering mensen aansporen om (nog) meer voor elkaar te gaan zorgen. ‘Mantelzorgers’ – dat zijn mensen die onbezoldigd en vaak voor lange tijd voor een hulpbehoevende ouder of kind zorgen – worden daarbij belangrijk.

‘We moeten uitkijken en mantelzorgers ook niet té zeer belasten,’ waarschuwt Sophie Beyers van het Steunpunt Mantelzorg. ‘Het is natuurlijk positief dat mantelzorg nu de waardering krijgt die ze verdient. De overheid kan niet alles opvangen, want de budgetten zijn beperkt. Maar de keuze voor mantelzorg mag niet alleen een bezuinigingsmaatregel zijn. Mantelzorg is zwaar. We zien vaak dat mantelzorgers op de duur zelf eronderdoor gaan. Bovendien wil Vlaamse regering in de ouderenzorg een getrapt systeem invoeren: eerst mantelzorg, en pas als die er niet (meer) is komt de professionele zorg in actie. Maar tegen die tijd zit de mantelzorger zelf vaak al met een burn-out.’

Mantelzorg kun je alleen volhouden als je tegelijk ook een beroep kunt doen op professionele hulp, betoogt Beyers. ‘Dat hoeft niet eens zo veel te zijn. Poetshulp, bijvoorbeeld.’

Minstens half miljoen Belgen

Ook professor ethiek en medische filosofie Ignaas Devisch, een van de sprekers op de studiedag, heeft zo zijn vragen bij ‘de vermaatschappelijking van de zorg’ die de Vlaamse regering voor ogen heeft. ‘Aan de ene kant trekt de overheid zich terug. En aan de andere kant worden mensen niet genoeg geholpen en ondersteund om zelf zorgtaken over te nemen. Het is natuurlijk fijn dat je het recht hebt om voor jezelf te zorgen, maar je moet het ook nog kúnnen.’

Hoeveel mensen in Vlaanderen mantelzorg verlenen, is moeilijk te schatten: mantelzorgers worden niet geregistreerd. ‘Maar het gaat zeker om een grote groep’, zegt Sophie Beyers. ‘Het gaat zeker om 500.000 Belgen, maar het kunnen er ook dubbel zoveel zijn. Want zowel wie op regelmatige basis boodschappen doet voor zijn oude moeder, als mensen die dag en nacht voor een gehandicapt kind zorgen, doen aan mantelzorg.’

De federale regering had een maatregel uitgevaardigd waardoor werkloze mantelzorgers hun uitkering verloren, maar trok die grotendeels in. ‘Als het inzetten op mantelzorg een coherente beleidskeuze was, zou je toch nooit zulke maatregelen bedenken?’ zegt professor Devisch. ‘Bovendien ontslaat een en ander de overheid ook niet van de plicht om ervoor te zorgen dat professionele zorg toegankelijk en betaalbaar blijft voor iedereen.’