‘Wegsmeltend draagvlak voor klimaatbeleid vergroten? Stop dan met de burger te culpabiliseren’

‘Time to act is now’, schreeuwden jonge klimaatspijbelaars een paar jaar geleden. Elke week, op donderdag, bezetten ze de straten van Brussel om een daadkrachtig klimaatbeleid te eisen. Hun toekomst – en dus ook de mijne – zou in het gedrang komen. Al snel werd dat lovenswaardige engagement een karikatuur van zichzelf. Mensen voelden zich aangevallen. De klimaatactivist die zich aan de tafel van een talkshow vastlijmt, een kunstwerk van Van Gogh dat besmeurd wordt: zulke protesten worden onder het brede publiek driftig besproken.

Politieke analisten wezen op ‘klimaatmoeheid’. Telkens weer dezelfde mensen opvoeren die ons waarschuwen voor klimaatrampen: dat deed het thema de das om. Een analyse die ik destijds kon volgen. Elke dinsdag, tweede lesuur, kregen we ten tijde van de klimaatmarsen een vak over onze samenleving. Actuele thema’s werden er besproken. Onze leraar was zich toen al bewust van de nood aan een klimaatbeleid dat de toekomst van mijn generatie veilig moest stellen. Met als gevolg dat we wekelijks een uurtje les kregen over de nieuwste IPCC-rapporten en hoe het alleen maar bergaf kon gaan met ons klimaat.

Op zich was het terecht dat hij ons met de neus op de feiten drukte – van de voorspelling dat in 2050 meer dan 100 miljoen klimaatvluchtelingen zich over de wereld zullen verplaatsen, word je niet vrolijk. Het is een verdienste van de klimaatspijbelaars dat de sense of urgency het maatschappelijke debat bereikte. Alleen sloeg de urgentie snel om in iets apocalyptisch. Politiek en wetenschap werden vermengd, ruimte voor debat over de weg naar een klimaatvriendelijke toekomst was er niet. Wie durfde te opperen dat er soms te veel over het thema werd gesproken, werd weggezet als een klimaatontkenner.

En juist daar knelt de schoen: hoe je het wendt of keert, de uitwerking van het klimaatbeleid is een politieke aangelegenheid. Vertrekkend vanuit een wetenschappelijke consensus is het doel glashelder: de opwarming van de aarde, die reëel is, binnen de perken houden. Welke maatregelen daarvoor getroffen moeten worden, is een politiek vraagstuk. Niet alleen voor het parlement, ook voor de ruimere samenleving. Ook mensen zonder wetenschappelijke achtergrond hebben dan onvoorwaardelijk toegang tot het debat. Zelfs als hun kennis te wensen over laat.

Om het wegsmeltende draagvlak te vergroten, moeten we stoppen met de burger die vliegt of een stukje vlees eet te culpabiliseren. Laten we in plaats daarvan het beleid eens confronteren met het vierkant draaiende openbaar vervoer.