‘Wanneer zien we niet meer de gelijkenissen, maar focussen we meer op verschillen tussen mensen?’

Op de Internationale Dag van het Samenleven in Vrede staat Thierry De Baets stil bij een ontmoeting die hij had in zijn dokterskabinet.

Als een toverfee kwam ze op mijn raadpleging. Een week ervoor had het kleine meisje haar voetje bezeerd en op de spoeddienst werd een gips aangelegd. Zoals gebruikelijk in ons ziekenhuis, kreeg de patiënt een afspraak bij mij. Ik verwijderde het verband en onderzocht haar. Om te weten of ze op haar voetje kon steunen, zette ik het driejarig kindje op de grond en vroeg ik haar even te stappen, naar haar moeder en terug naar mij. Ik zat gehurkt naast mijn bureau en keek of ze zonder manken kon stappen.

Toen ze terug bij mij stond en ik nog steeds gehurkt op haar hoogte zat, verraste ze me. Geheel spontaan en volledig ontwapenend, kwam ze dichter, en voor ik goed en wel besefte wat er gebeurde, omarmde ze mij en legde ze haar hoofd op mijn schouder. Ze was helemaal niet bang. Het stoorde haar niet dat ik blank ben en zij zwart, dat ik een man ben en zij een meisje, ze trok zich niets aan van mijn geloof, mijn status of politieke voorkeur. Ze toverde, en maakte mij heel even intens gelukkig.

Toen ik dat ‘s avonds aan mijn echtgenote vertelde, vroeg ik mij ook af wanneer het fout loopt.

Op welk moment in ons leven zien we niet meer de vele gelijkenissen tussen mensen, tussen onszelf en de anderen? Op welk ogenblik focussen we meer op de onderlinge en vaak onbelangrijke verschillen? Waarom zien een aantal van ons een andere mens als vreemd, misschien zelfs gevaarlijk, omdat hij een andere huidskleur heeft of een andere taal spreekt? En waarom denkt die andere soms ook zo over ons? Vanwaar de drang om iemand uit te sluiten als hij in een andere of geen god gelooft, als hij een andere nationaliteit heeft, waarom iemand discrimineren als die een ander geslacht heeft, voor een andere sportploeg supportert?

Iemand discrimineren, mishandelen of vermoorden levert, zeker op lange termijn, geen voordelen op. Want als wij een ander geweld aandoen, is er geen enkele reden waarom een ander dat niet met ons zou doen. Discrimineren, mishandelen en vermoorden, kortom ons barbaars gedragen en de wetten van de sterkste toepassen, zullen slechts tijdelijk in het voordeel spelen van de winnaar. Want zelfs de sterkste zal ooit ziek worden of oud, of gewoon even verstrooid, en vanaf dat moment wordt hij of zij die in een barbaarse wereld leeft, zelf het slachtoffer en de verliezer.

Als de relatie met de ander een strijd is, en natuurlijk ook bij een oorlog, zal in het begin misschien één partij het onderspit delven, maar al snel verliezen beide partijen. Jacques Brel zong het al, “On est mille contre mille – A se croire les plus forts – Mais à l’heure imbécile – Où ça fait deux milles morts”.

Het is voor individuen en voor groepen interessanter om de ander als gelijkwaardig te zien en te behandelen. Respect hebben is de basis voor een vredevolle samenleving. Respect voor onze omgeving, onze medemens en voor onszelf geeft op de lange termijn ten eerste het meest kans op overleving maar daarbij ook het meeste kans op een aangenaam leven.

Een samenleving waar de sterkste de andere, de zwakkere niet onderdrukt maar integendeel steunt en vooruithelpt is een veilige en aangename omgeving. De kwetsbare, de hulpbehoevende voelt zich gesteund en kan groeien, terwijl de sterkere weet dat er later ook voor hem gezorgd zal worden.

“Behandel de mensen in alles zoals je wilt dat ze jullie behandelen.” Het is een Gulden Regel die reeds lang voor Christus in filosofische teksten werd voorgesteld en die later in alle religies werd overgenomen.

Het kleine meisje op mijn consultatie kon nog niet lezen maar volgde spontaan die regel op.

Waarom slagen jongeren en volwassenen er vaak niet meer in deze Gulden Regel te volgen, terwijl het kleinste kind het wel kan? Waarom kunnen wereldleiders het niet? Waarom worden zij (maar ook wij) zo snel meegesleurd in de retoriek van de angst, van het onderdrukken, het uitsluiten, het geweld en de vergelding. Waarom is het zo moeilijk om de spiraal van het geweld te doorbreken? Het is nochtans duidelijk dat het volgen van deze Gulden Regel heel veel nutteloos en absurd leed kan voorkomen.

16 mei werd door de Verenigde Naties uitgeroepen als de internationale dag van het samenleven in vrede. Ik wens alle presidenten van naties in oorlog en geweld een mooie 16de mei toe en hoop dat ze bezoek mogen krijgen van de toverfee, zoals ik tijdens die raadpleging.

De verenigde naties, daartoe behoren Rusland en Oekraïne, Israël, Afghanistan, Syrië en zoveel andere landen. Laat ons hopen dat hun machthebbers op 16 mei betoverd raken, dat ze de moed vinden om te onderhandelen en de spiraal van het geweld te doorbreken.

Thierry De Baets is orthopedisch chirurg, traumatoloog in het AZ Turnhout.