Kamperen tegen eenzaamheid: sla je tent op bij het woonzorgcentrum

Via het online platform Welcome to my Garden kunnen particulieren hun tuin openstellen voor kampeerders. Ook het woonzorgcentrum Westervier in Brugge verwelkomt fietsers en wandelaars in zijn tuin. ‘Onze mensen genieten van de verhalen en spontane ontmoetingen.’

Met haar pillenkar rijdt een verpleegster door de gangen van woonzorgcentrum Westervier om de bewoners hun avondmedicatie te bezorgen. Buiten prikken Manon Brulard en Dries Van Ransbeeck haringen in het gras. Isak, hun zoontje van 9 maanden, kijkt vanaf een dekentje toe hoe zijn ouders hun tent installeren, na een stevige fietstocht.

Het woonzorgcentrum (wzc) net buiten Brugge nodigt fietsers en wandelaars uit om in de tuin te komen kamperen. ‘Sinds een jaar hebben we een profiel op Welcome to my Garden (WTMG), het online platform dat Dries en Manon hebben opgericht’, zegt pastoraal verantwoordelijke Josefien Verhelst. ‘We ontvingen al 43 gezinnen en één scoutsgroep. Wzc’s hebben soms het imago om huizen van kommer en kwel te zijn, maar zo brengen we de vakantiesfeer naar onze 120 bewoners. Door onze deuren te openen, ontstaan er nieuwe verbindingen.’

Uit een recent onderzoek van het Vlaams Instituut voor Kwaliteit van Zorg (VIKZ) bij 8000 bewoners van wzc’s blijkt dat bijna de helft geen vrienden heeft onder de andere bewoners. Vier op de tien bewoners onderhoudt ook geen persoonlijke banden met de medewerkers. Eenzaamheid loert dan om de hoek.

‘Een camping uitbaten is natuurlijk onze opdracht niet,’ zegt Westervier-directeur Dirk Snauwaert, ‘maar door een kleine inspanning – die fietsers zijn al blij met een douche en wc – faciliteren we spontane ontmoetingen. Dat is veel nuttiger dan snoezelruimtes of creanamiddagen.’

Beren

Marc Mortier (75) heeft net zijn pillen geslikt. Hij woont sinds enkele maanden in Westervier. ‘Ik mis het reizen. Maar ja, ouder worden is loslaten. Al vijf jaar kamp ik met polyneuropathie, een aantasting van de zenuwen. Mijn fijne motoriek en het gevoel in mijn onderbenen zijn weggevallen.’

Zijn dochter woont in Spanje en zijn zoon in Canada, dus veel bezoek krijgt hij niet. Maar Marc is allesbehalve eenzaam. Hij heeft hier een goede vriendin en rookt geregeld een sigaretje met het personeel.

Later op de avond, bij het kampvuur met Dries en Manon, dist hij straffe verhalen op. ‘Ik ben mijn zoon zes keer gaan bezoeken in Canada. Het is gebeurd dat er beren op mijn auto kropen. Gelukkig waren ze niet slim genoeg om het portier open te wrikken. Daar kun je beter niet in een tent slapen!’

Ondertussen verovert Isak de harten van de bewoners. ‘Slaapt dat flink baaske ook in de tent?’ vraagt Marc. Dries knikt. ‘Prachtig!’

Maanwandelaars

In 2019 fietsten Dries en Manon van Brussel naar Japan. De gastvrijheid die ze onderweg ervoeren, inspireerde hen om Welcome to my Garden (WTMG) op te richten. ‘Toen even later de coronapandemie uitbrak, was een internationale reis plots ondenkbaar,’ vertelt Dries Van Ransbeeck. ‘In eigen streek fietsen kon wel. Ik kwam op het idee om de tuin van mijn ouders open te stellen voor “trage reizigers”, wat toegestaan was volgens de coronaregels. Ik deelde een kaartje met de tuin van mijn ouders op sociale media en enkele weken later waren er al 500 mensen die wilden meedoen.’

Nu staan er 7782 deelnemers op het platform, dat ook wandel- en fietsroutes weergeeft. ‘Het merendeel zijn particulieren die hun privétuin openstellen. Dat er plots een woonzorgcentrum opdook op ons platform was een fijne verrassing. Ondertussen hebben nog drie sociale organisaties het voorbeeld van Westervier gevolgd: de vzw Maanwandelaars voor mensen met een verstandelijke beperking in Mortsel, de zorgboerderij Villa Kakelbont in het Nederlandse Dalfsen en nog een wzc bij Brugge.’

‘Onze missie met WTMG is traag reizen promoten,’ zegt Van Ransbeeck. ‘Het is milieuvriendelijk, mensen gaan meer lokaal reizen én het zorgt voor nieuwe sociale contacten.’

‘De meest voorkomende vraag in onze mailbox is: wat kan ik doen om meer mensen in mijn tuin te ontvangen? Daardoor begrepen we dat we ook tegemoetkwamen aan een behoefte bij de gastheren.’

Manon Brulard herinnert zich enkele van die mails. ‘Een mantelzorger voor haar man met alzheimer vond die taak soms zwaar wegen. WTMG-host worden bracht lichtheid in haar leven, door de verhalen die de fietsers meebrengen.’

‘Of een vrouw van 75 uit Bertrix, hartje Ardennen, die ons mailde dat haar tuin openstellen echt een gamechanger was geweest voor haar. Ze kon niet meer met de auto rijden en niet ver meer reizen. Haar wereld werd almaar kleiner, maar door WTMG kreeg ze weer contact met de buitenwereld.’

‘Niet alleen ouderen zijn soms eenzaam’, stelt Brulard. ‘Probeer na je vijfentwintigste nog maar eens nieuwe mensen te leren kennen buiten de werkvloer, sportclub of datingapp. Spontane ontmoetingen zijn door onze smartphone weggevallen. Je tuin openstellen of zelf aan slow travelling doen, kan soelaas bieden.’

Beter dan medicatie

Wie daar niet meer van overtuigd hoeft te worden, is fervent WTMG-gebruiker Johannes Nellestijn. ‘Door te fietsen, zit ik echt in het hier en nu’ vertelt de Nederlander die we ontmoeten op de fiets in de buurt van Brugge. Fietsen helpt hem om de demonen in zijn hoofd het zwijgen op te leggen. Door een moeilijke jeugd met mishandeling ontwikkelde hij posttraumatisch stresssyndroom (PTSS) en hij heeft een bipolaire stoornis.

‘Als ik het in het begin van een depressieve periode kan opbrengen om toch op de fiets te stappen, wordt mijn stemming meteen beter’, zegt Nellestijn. ‘Therapeuten komen altijd aandragen met medicatie, maar dit werkt voor mij beter dan stemmingsstabilisatoren. Als ik niet op fietsreis ben, komen de muren op me af.’

Nellestijn is arbeidsongeschikt en leeft van een uitkering. Hij heeft het niet breed, maar door WTMG kan hij bijna gratis overnachten op zijn vele fietsreizen. ‘Als ik zie dat mensen het leuk vinden dat ik langskom, doet mij dat ook deugd. Campings vermijd ik, want die zijn me te druk.’

‘Een tuin is een fantastische ontmoetingsplek,’ zegt Van Ransbeeck. ‘Doordat de wandelaar of fietser bewust de tijd heeft genomen om naar de tuin te komen, heb je sowieso al een paar onderwerpen om het gesprek op gang te brengen. “Hoe was de reisdag? Wat vind je van de streek?” Zo’n ontmoeting is daardoor nooit onwennig. Een tuin biedt ook de mogelijkheid om de privacy te respecteren. Je kunt aftasten: “Heb je zin in een babbel, of ben je gewoon moe en wil je in je tent kruipen?” Dat gaat heel spontaan.’

‘Mensen zeggen me soms dat ik te veel praat’, zegt spraakwaterval Nellestijn. ‘Mijn vader stierf aan ALS, een ziekte waarbij de hersenen de seinen niet meer doorgeven aan het lichaam. Een van de eerste dingen die hij niet meer kon, was praten. Hij wou nog zoveel zeggen. Met handgebaren maakte hij een hartje, wanneer hij niet meer kon zeggen dat hij van me hield.’

Nellestijn heeft 90 procent kans dat hij ook ALS krijgt. ‘Dat hangt me dus boven het hoofd. Ik wil nu leven en alles uit mijn lijf halen zolang het kan.’

Thuisgevoel

WTMG-host zijn is voor Westervier geen gimmick. Directeur Snauwaert: ‘Covid is hier bijzonder zwaar geweest. We waren als een van de eerste wzc’s getroffen. We hebben veertig overlijdens in drie maanden moeten verwerken. Toen hebben we nog sterker beseft hoe belangrijk verbindingen zijn, zeker ook bij het afscheid nemen. Verbinding is het centrale thema in ons beleid. Alle bewoners, met of zonder dementie, leven door elkaar. Verbindingen ontstaan ook tussen de bewoners en het personeel. Natuurlijk hebben onze bewoners hun thuis moeten achterlaten. Wij pretenderen niet dat we dat kunnen vervangen, maar onze job is wel een thuisgevoel creëren. Bij ons heeft alleen de voordeur een code.’

De volgende ochtend breken Manon Brulard en Dries Van Ransbeeck hun tent op. Ze sluiten bij de bewoners aan voor het ontbijt. Zoon Isak laat zich de aandacht welgevallen. ‘Kan hij al staan?’ vraagt Anna Vervenne (91). ‘Dat zou al moeten, maar hij maakt zelfs nog geen aanstalten om te kruipen’, zegt Dries. Marc denkt de oorzaak te weten: ‘Het zal zijn omdat hij altijd op de fiets wordt meegenomen.’

Dries bevestigt de buggy van Isak en de tent op zijn cargobike. Ze bedanken de bewoners van Westervier voor de overnachting in hun tuin. ‘It was a great pleasure!’ roept een van hen.