Een radioloog van het AZ Zeno in Knokke-Heist is geschorst in afwachting van een onderzoek naar mogelijke antisemitische uitlatingen. Pro-Israëlische influencers en actiegroepen tegen Jodenhaat waren daarvan de aanjagers – maar ze verspreidden ook misinformatie.
Het was een kort berichtje dat vorige week in de meeste Vlaamse media te lezen viel: het AZ Zeno, een ziekenhuis in Knokke-Heist, had een van haar artsen geschorst in afwachting van een onderzoek naar vermeende antisemitische uitlatingen. Het nieuws haalde ook zowat de hele Israëlische pers. Maar achter het voorval schuilt meer dan op het eerste gezicht te zien is.
Boomstammetjes
Alles begon in Plopsaland. Op 20 augustus bezeerde een meisje uit een Joods gezin er haar arm op de ‘boomstammetjes’ – een populaire waterattractie. De familie bezocht daarop de spoeddienst van het AZ Zeno in Knokke-Heist. Enkele dagen later ontstond ophef op sociale media over een foto van een passage uit het medische verslag dat die dag werd opgemaakt. Onder het kopje ‘Huidig probleem’ stond niet alleen een opsomming van wat er gebeurd was op de pretparkattractie en een inschatting van het pijnniveau, maar na een witregel ook de zinnetjes ‘Geen allergie’ en ‘Joods (Israël)’.
Dat laatste leidde tot beschuldigingen van antisemitisme: de behandelende arts zou bedoeld hebben dat ‘Joods’ zijn deel uitmaakte van het ‘probleem’, het ziektebeeld of de allergieën van de patiënt. Klap op de vuurpijl: het medisch verslag vermeldde de naam van dokter A.Q., een radioloog van het ziekenhuis die van Iraakse afkomst is.
Vlaams Belang-Kamerlid Sam van Rooy schreef een verontwaardigde tweet over de ‘moslimdokter’ – en verwijderde die weer.
Vlaams Belang-Kamerlid Sam van Rooy deelde het excerpt uit het patiëntendossier op sociale media en schreef een verontwaardigde tweet over de ‘moslimdokter’ (sic) van het Knokse ziekenhuis. Een journalist voor PAL NWS schreef op X: ‘Irakese arts in Knokke. Zet in patiënt haar dossier bij problemen: Joods. Die mag van mij op eerste vlucht naar Bagdad gezet worden.’ De geschorste radioloog is geboren in Irak maar heeft de Belgische nationaliteit.
‘Medische redenen’
Achter de schermen was er door mensen uit de omgeving van het meisje al contact opgenomen met het AZ Zeno. In een brief – ook online gedeeld door het Joods Informatie- en Documentatiecentrum – legt de medisch directeur van het ziekenhuis uit wat er precies was voorgevallen. ‘Tijdens de anamnese werd navraag gedaan naar eventuele contra-indicatie voor perioperatief gebruik van bloedproducten’, luidt het in de brief.
De ‘anamnese’ is, kort gezegd, het verslag dat een dokter opneemt van wat een patiënt over zichzelf en zijn of haar ziektebeeld vertelt. Het omvat allerlei informatie die medisch relevant kan zijn, van leeftijd, geslacht, gewicht, ziektegeschiedenis en sociaal klimaat tot recente activiteiten. ‘[M]ama van patiënte vermeldde toen spontaan het joodse geloof en een reis naar Israël, waarna dit werd genoteerd’, stelt de brief, die benadrukt dat de vermelding in het verslag ‘duidelijk enkel en alleen om medische redenen’ gebeurde.
Wel excuseerde het ziekenhuis zich voor de verwarring die veroorzaakt werd omdat die informatie opgenomen stond onder het titeltje ‘Huidig probleem’: “We begrijpen dat de titel in combinatie met deze vermelding als aanstootgevend kon overkomen en hebben dat inmiddels aangepast in het elektronisch patiëntendossier. De betrokken patiënt werd persoonlijk gecontacteerd; de procedure werd toegelicht en de situatie werd naar tevredenheid uitgeklaard.’
Dezelfde verklaring valt te lezen in een persbericht dat AZ Zeno op 2 september verspreidde: ‘Wij willen benadrukken dat geloof of etnisch-culturele achtergrond nooit de kwaliteit van de medische zorg beïnvloedt, maar in bepaalde gevallen wel medisch relevant kan zijn. In dit geval werd de vermelding om medische redenen opgenomen.’
‘Flagrant antisemitisme’
Nog merkwaardiger is wat op de tweede pagina van de brief staat: ‘Ten titel van volledigheid willen wij u ook aanduiden dat dr. A. niet de opsteller van het spoedverslag is.’ De geviseerde arts, die al dagen met naam en toenaam genoemd werd op sociale media, bleek dus niet eens de auteur van de gewraakte passage. Aan Knack bevestigt het AZ Zeno dat het document dat op sociale media circuleert door de spoeddienst van het ziekenhuis werd opgesteld, en niet door radioloog Q.A.
Sommigen die zich op sociale media al fors hadden uitgesproken over de zaak, trokken hun staart in. Van Rooy verwijderde zijn tweet, en hetzelfde deed het European Jewish Congress, een grote koepel van Joodse organisaties uit heel Europa, die de kwestie van het spoedverslag aanvankelijk ‘flagrant antisemitisme’ en ‘ontmenselijkend, discriminerend en volstrekt onaanvaardbaar’ had genoemd.
Puntige tanden
Maar het internet vergeet niet, natuurlijk. Het verhaal en de foto van het patiëntendossier waren al lang opgepikt zowel door de Israëlische pers als door enkele internationale prominente pro-Israëlische influencers en commentatoren. Zij maakten pancartes met de naam en foto van de arts, en riepen op om de man aan te klagen bij de ziekenhuisdirectie en de Orde der artsen. Het voorval met het spoedverslag werd internationaal geciteerd als een bewijs van toenemend antisemitisme in Europa.
De zaak nam een geheel nieuwe wending toen online activisten zoals ‘SwordOfSalomon’ – een anoniem profiel dat, vooral gefocust op de Franstalige wereld, zichzelf een ‘antisemietenjager’ noemt – gingen snuisteren in de sociale media van de arts. Er dook daarbij een Facebookprofiel op, ogenschijnlijk van dokter Q.A., met allerlei verontrustende beelden.
Het profiel is vandaag offline gehaald, maar in screenshots die nog circuleren – grotendeels opgesteld in het Arabisch – zijn allerlei anti-Israëlische en zelfs ronduit antisemitische boodschappen en cartoons te zien. Een daarvan is een virulent antisemitische afbeelding van orthodoxe Joden die zich dreigend over een slapende baby buigen, als vampiers met puntige tanden.
De ontdekking leidde tot hernieuwde ophef, en noopte AZ Zeno tot een ingreep. Het ziekenhuis verwijderde de profielpagina van de arts van haar website en schorste de arts in afwachting van de resultaten van een onderzoek.
Allergie
Bepaalde actiegroepen en Israëlische media bleven als reden voor de schorsing tóch terugverwijzen naar het spoedverslag. ‘Arts geschorst om schrijven “Joods” in medisch rapport’ kopte de website Joods Onafhankelijk Nieuws. Combat Antisemitism Movement, een van de grotere actiegroepen tegen Jodenhaat, schreef op Instagram voor haar 60.000 volgers: ‘Belgische dokter geschorst na schrijven van “Joods” als ziekte.’ In dat bericht werd zelfs beweerd dat de dokter ‘Joods’ als een ‘medische allergie’ had vermeld en dat het ziekenhuis die praktijk veroordeeld zou hebben.
Het lopende onderzoek en de schorsing handelen alleen over de socialemediaberichten van de arts, niet over de kwestie van het patiëntendossier.
Maar, zo benadrukt het AZ Zeno aan Knack, het lopende onderzoek en de schorsing handelen alleen over de socialemediaberichten van de arts, niet over de kwestie van het patiëntendossier. Daar staat al vast dat Q.A. niet verantwoordelijk was en heeft het ziekenhuis ook publiekelijk verklaard dat het gaat om een misverstand rondom medisch relevante informatie.
Klacht tegen Humo wegens antisemitisme in een cartoon van Kama en Herr Seele
