‘Ook over verlichtingsdenkers mogen we niet zwart-witdenken’

‘De filosoof die schrijft over kritisch denken en de verlichtingswaarden, pleegt zelf een verraad aan de verlichting’, schrijft Stijn Bruers. Hij reageert op het interview van Maarten Boudry met de Israëlische historica Fania Oz-Salzberger.

Humanisme, secularisme, individualisme, liberalisme, grondrechten, gelijkwaardigheid, vrijdenken, emancipatie, wetenschap, kritisch denken,… Deze verlichtingswaarden worden sterk uitgedragen door een Vlaamse vooruitgangsfilosoof. Hij schreef het boek ‘Het Verraad aan de Verlichting’, een pleidooi voor de progressieve beweging om hun talrijke obscure dogma’s, verwarde denkfouten en contraproductieve pseudowetenschap los te laten en opnieuw te kiezen voor echte vooruitgang. Zijn naam: Maarten Boudry.

Hij neemt de daad bij het woord: 10% van zijn inkomen gaat naar de doeltreffendste goede doelen die al gauw 100 keer effectiever zijn dan de meeste goede doelen. Daarmee doet hij op vlak van gelddonaties meer goeds dan 1000 gemiddelde Vlamingen bij elkaar. Boudry is een Vlaamse superweldoener. Je kunt hem niet verwijten aan klimaatontkenning te doen, want hij legt veel nadruk op technologische innovatie als effectiefste klimaatmaatregel.

Boudry is goed op de hoogte van het effectief altruïsme: met de doeltreffendste maatregelen de wereld het sterkst verbeteren, de meest waardevolle hulp bieden, de meeste levens redden, het meeste welzijn bevorderen. Heel mooi.

En nu komt het megagrote mysterie, de verbijsterende vaststelling: Boudry heeft al tientallen keren expliciet ontkend dat Israël een genocide aan het plegen is in Gaza. Dat deed hij zelfs meteen nadat Amnesty International een lijvig rapport uitbracht met het oordeel dat er sprake is van genocide.

Op X schreef hij recent dat Israël een baken van verlichting is. Nadat de Israëlische regering loog over het drama waarbij het leger 15 hulpverleners van de Rode Halve Maan doodschoot en begroef in een massagraf.

Boudry’s genocide-ontkenning is al lang niet meer geloofwaardig. Volgens het University Network for Human Rights, dat de prestigieuze Boston University School of Law’s International Human Rights Clinic, ​​de International Human Rights Clinic van Cornell Law School, en de Lowenstein Human Rights Project van Yale Law School bevat, is er een consensus bij de internationale mensenrechtengemeenschap dat Israël genocide pleegt.

Dit wordt ondersteund door veel juridische en politieke experten en door wetenschappers die zich bezighouden met genocide en de Holocaust. Veel bewijs voor de Gazagenocide wordt gegeven in zes lijvige rapporten: Zuid-Afrika voor het Internationaal Gerechtshof, Law for Palestine voor het Internationaal Strafhof, de Speciaal Rapporteur van mensenrechten in Palestina voor de VN Mensenrechtenraad, de University Network for Human Rights, de Euro-Med Human Rights Monitor en Amnesty International. Maar volgens Boudry is die beschuldiging van genocide ongefundeerd en obsceen.

Naast deze mensenrechtenorganisaties gaat Boudry regelrecht in tegen Human Rights Watch, Artsen Zonder Grenzen, 11.11.11, Genocide Watch, Defense for Children International, Jewish Voice for Peace, het Lemkin Institute for Genocide Prevention, Doctors Against Genocide, de International Federation for Human Rights, het UN Committee on the Exercise of the Inalienable Rights of the Palestinian People, het U.S. Center for Constitutional Rights, het European Center for Constitutional and Human Rights en de Middle East Studies Association. Al die mensenrechten- en hulporganisaties erkennen expliciet dat Israël genocide pleegt.

Zo ook tientallen onafhankelijke experten en speciale rapporteurs van de UN Human Rights Council Special Procedures, evenals William Schabas (voormalig president van de International Association of Genocide Scholars), Omer Bartov (Brown University professor of Holocaust and Genocide Studies), Amos Goldberg (Hebrew University of Jerusalem professor of Holocaust history), Raz Segal (Israelisch geschiedkundige en Stockton University professor of Holocaust and genocide studies), Damien Short (co-directeur van het Human Rights Consortium en professor Human Rights and Environmental Justice van de University of London School of Advanced Study), Victoria Sanford (onderzoeker aan het City University of New York Center for the Study of the Holocaust, Genocide, and Crimes Against Humanity), en vele andere genocidegeleerden en rechtsgeleerden.

Boudry is een scepticus, een kritisch denker, maar hier valt hij goedgelovig voor de mooie praatjes van Israël. Israël pronkt met haar aanpak waarbij het burgers waarschuwt voor komende aanvallen, en Boudry trapt daar in.

In werkelijkheid zegt Israël tegen meer dan een miljoen mensen, inclusief zieke patiënten en zwangere vrouwen, dat als ze niet willen beschouwd worden als terroristen, ze meteen via vernietigde wegen moeten vluchten naar plaatsen in Gaza waar ze niet weg kunnen, waar er gebrekkige nutsvoorzieningen zijn, waar water en elektriciteit door Israël werden afgesneden, en waar ze alsnog gebombardeerd worden.

Volgens Boudry pleegt Israël geen genocide, want Israël heeft de middelen om Gaza nog harder te treffen maar doet het niet. Boudry vertrouwt de Israëlische overheidswebsite waarop staat dat het doden van burgers niet de intentie is. Zo kan men wel gemakkelijk ontkomen aan de veroordeling van genocide. Israël blokkeert heel veel hulp en laat dan enkele vrachtwagens met voedsel toch door, iets wat een genocidaal regime nooit zou doen volgens Boudry. Heel naïef trapt Boudry in de witwaspraktijken van Israël.

Boudry houdt van wetenschappelijke correctheid. Hij is tegen het verspreiden van desinformatie. Maar in zijn recente interview laat hij de Israëlische historica Fania Oz-Salzberger aan het woord, die zegt dat de Gaza-oorlog niet zo erg is qua burgerslachtoffers: “Kijk maar naar de Amerikaanse oorlogen in Afghanistan en Irak, waar meer burgers omkwamen per strijder.”

Volgens wetenschappelijke studies gepubliceerd in Frontiers in Public Health vallen er in Gaza zeven burgerdoden per strijder, terwijl in Irak en Afghanistan die verhouding respectievelijk twee op een en een op vier was.

We staan hier dus voor een groot raadsel. Boudry heeft al meerdere kinderen gered, door zijn donaties aan de effectiefste goede doelen (te vinden bij onder andere Effectief Geven). En toch verdedigt Boudry Israël, dat sinds oktober 2023 al meer dan 1000 (!) keer zoveel kinderen heeft gedood dan de genocidale terreurgroep Hamas.

Even rekenen: volgens Save the Children werden 33 kinderen gedood bij de Hamas terreuraanval van 7 oktober. Volgens het Palestijnse onderwijsministerie (en dat is niet Hamas), heeft Israël inmiddels al meer dan 17.000 Palestijnse kinderen gedood sinds oktober 2023. Tellen we de indirecte doden door honger en ziektes erbij, wat volgens de Geneva Declaration Global Burden of Armed Violence al gauw meer is dan het aantal directe doden door het oorlogsgeweld, dan is Israël hoogstwaarschijnlijk verantwoordelijk voor de dood van meer dan 33.000 Palestijnse kinderen. Dit kun je niet meer proportioneel noemen.

Mensen kunnen wel eens fouten maken, iets doen dat niet consequent is. Maar Maarten Boudry behoort tot de recordhouders uitschuiven. Ga op zoek naar de beste koorddanser die plots op straat struikelt, de meest vermaarde muzikant die plots een valse noot speelt, de topvoetballer die naast de bal trapt, de rechtvaardige rechter die fraude pleegt. Ze worden overtroffen door Boudry.

De filosoof die schrijft over kritisch denken en de verlichtingswaarden, pleegt zelf een verraad aan de verlichting met zijn genocide-ontkenning. Boudry heeft 1000 keer zoveel kinderen gered als een gemiddelde Vlaming, maar zegt tegelijk dat de partij die al 1000 keer zoveel kinderen heeft gedood als de genocidale terreurgroep Hamas, een baken van verlichting is. Geraak daar een keer aan uit.

Als verlichtingsfilosofen moeten we zwart-witdenken vermijden. Het voorbeeld van Maarten Boudry toont aan dat we ook over verlichtingsdenkers niet mogen zwart-witdenken.

Stijn Bruers is moraalfilosoof en auteur van “Goed Bedoeld. 30 valkuilen voor de wereldverbeteraar.”