Elise Descheemaeker leeft in een van de drie Vlaamse ecodorpen. De gemeenschap is zelfvoorzienend op vlak van groenten en fruit en deelt voorzieningen zoals wasmachines, de keuken en de bibliotheek. ‘Met een sterke gemeenschap kun je duurzaam ondernemen.’
Tussen veld en dorp ligt Het Abtshof. Een ecodorp in het Limburgse dorpje Borlo, dat voor een twintigtal bewoners hun thuis is. Ook voor Elise Descheemaeker (26) en haar partner Jakob is dat al drie jaar zo. ‘Tijdens de coronapandemie merkten we dat er iets ontbrak aan het klassieke samenwonen met ons tweeën. Dat was het begin van onze zoektocht naar een vorm van gemeenschapswonen. Via een woonbeurs kwamen we terecht bij Het Abtshof, dat op dat moment op zoek was naar nieuwe bewoners’, vertelt Elise enthousiast.
Na een bezoekje aan het ecodorp vielen de puzzelstukjes in elkaar. ‘De locatie is prachtig en ik had meteen een goed gevoel bij de medebewoners en de bewoners van het dorp’, vertelt Elise.
Kader
Wat is een ecodorp?
‘In een ecodorp woont een gemeenschap van minimum tien personen samen. Hun doel en visie is om een gemeenschap op te fleuren’, duidt Luk Jonckheere, medeoprichter van Global Ecovillage Network Belgium (Gen Belgium).
Ecodorpen vertrekken vanuit vier dimensies: ecologisch, sociaal, economisch en wereldbeschouwing. ‘Bij de ecologische dimensie gaat het om de natuur goed te bewaren. Dat kan door lokale voedselproductie, groen bouwen en een duurzame wateraanpak. De sociale dimensie draait om het versterken van de gemeenschap. Bij de economische dimensie wordt er gekeken naar economie op lokaal en globaal niveau. Sommige ecodorpen werken met ruilsystemen. Tot slot gaat het bij wereldbeschouwing om de spirituele invulling. In de praktijk ligt de nadruk vaak op twee of drie pijlers, niet altijd op alle vier’, zegt Jonckheere.
De uitbouw van het dorp kan variëren van tiny houses en tenten tot een ecologische gerenoveerde vierkantshoeve zoals Het Abtshof.
Ecodorpen komen voor in Vlaanderen en Wallonië. In Vlaanderen zijn er drie ecodorpen: Het Abtshof (Borlo), De Okelaar (Meise) en De Bereklauw (Herent).
Voor Elise is het duurzaam leven in het ecodorp haar manier om zich te engageren voor het klimaat. ‘Er is een heel hoopvolle periode geweest met veel klimaatmarsen en aandacht voor het klimaat, maar nu is dat niet meer zo. Dus probeer je als individu bepaalde keuzes te maken. Voor mij is een van die keuzes om mij hier te engageren. Een plek waar we ons steentje willen bijdragen aan het klimaat’, vertelt ze.
‘Er is een heel hoopvolle periode geweest met veel klimaatmarsen en aandacht voor het klimaat, maar nu is dat niet meer zo.’
Opiniestukken
Binnen de gemeenschap neemt iedereen enkele taken op zich. Elise staat in voor de administratieve zaken en houdt zich bezig met groepsprocessen in de bewonersgroep. ‘Een voorbeeld daarvan is dat we via themagroepjes kijken hoe we kunnen omgaan met conflicten in de groep. Mijn taak is om te kijken hoe die groepjes werken’, vertelt Elise.
Wat in het ecodorp speelt, weerspiegelt een grotere droom die Elise koestert. ‘Ik droom van een wereld met meer ruimte voor gemeenschap, waar iedereen kan groeien en zijn interesses kan ontplooien’, vertelt ze.
Elise heeft klimaatangst en omschrijft haar kijk op het klimaat als ingewikkeld. Ze vindt steun in duurzaam ondernemen en klimaatgesprekken met haar medebewoners. ‘Samenleven met mensen die het klimaat ook belangrijk vinden helpt mij om de moed niet te verliezen. Ik vind het belangrijk om daarover gedachten uit te wisselen met mijn medebewoners. Het gaat tenslotte over onze moeder natuur, onze aarde’, vertelt ze. ‘Heel regelmatig liggen er hier opiniestukken op tafel van iemand die zei “ik heb dat gelezen en ik wou dat eens delen”. Dat zorgt ervoor dat die grote emoties wel een plaats krijgen, vervolgt Elise.
Voor de gemeenschap van het ecodorp, die een hechte band heeft met dorpbewoners en directe buren, is het belangrijk dat de poort van de vierkantshoeve altijd openstaat – zowel letterlijk als figuurlijk – voor ontmoeting en voor andere visies. ‘Het samenleven met mensen die over sommige onderwerpen hetzelfde denken zorgt ervoor dat je minder alleen staat in bepaalde overtuigingen. Het is ook heel bewust dat de poorten van onze vierkantshoeve openstaan. Iedereen is ook welkom’, zegt Elise.
Klimaatangst en samen handelen
‘Klimaatangst is de blijvende angst voor de negatieve gevolgen van klimaatverandering. Het is een recente term die nog volop onderzocht wordt’, vertelt klimaatsocioloog Ewoud Vandepitte van de UGent.
‘Het gaat om een onaangenaam gevoel, dat vele vormen kan aannemen. Het kan gaan om concrete angst voor het verlies van je woonst, omgeving of gezondheid tot sterke bezorgdheid over toekomstige generaties. In milde vorm is het een logische en veel voorkomende reactie op klimaatverandering en groeiende onzekerheid’, vertelt Ewoud Vandepitte.
Er is geen pasklare oplossing voor klimaatangst, maar actie ondernemen helpt. ‘Een groep die in actie komt, kan een bron van hoop zijn. Of het nu gaat om het delen van moeilijke klimaatemoties of het ondernemen van duurzame initiatieven. Samen dingen doen biedt steun. Die gedeelde kracht maakt ons veerkrachtiger en helpt om de mentale uitdagingen van klimaatangst beter aan te kunnen’, besluit Ewoud.
Seizoensgebonden eten
‘De verbinding is hier niet zo goed’, waarschuwt Elise ons, terwijl we op zoek zijn naar een bluetoothverbinding. ‘Als we naar de dokter bellen, moeten we soms uit ons raam hangen om bereik te hebben. Maar dat is natuurlijk ook deel van het project’, vertelt ze.
‘Als we naar de dokter bellen, moeten we soms uit ons raam hangen om bereik te hebben.’
In de buitenluchtkeuken die vooral in gebruik is in de zomer, staat een gerecupereerde oven van een andere hoeve. Kleren wassen gebeurt in het wasmachinegebouw, waar vier wasmachines en een kledingrek staan. Groenten en fruit komen rechtstreeks van het veld en uit de serres. ‘Een van de meest zichtbare duurzame dingen die we doen is, dat we proberen zelfvoorzienend te zijn op vlak van groenten en fruit. Voor de groenten lukt dat al redelijk goed. We hebben ook heel veel bessen en klein fruit. Wat we eten van groenten en fruit is seizoensgebonden’, vertelt Elise.
‘We proberen zelfvoorzienend te zijn op vlak van groenten en fruit.’
Die groenten en fruit groeien niet zonder hulp van de bewoners. ‘Vier medebewoners nemen de taak van coördinatie van het veld op zich. Zij maken een teeltplan en kopen plantgoed aan. Om de twee weken op zaterdag werken alle bewoners samen in de moestuin en op het veld’, vertelt Elise.
Op het fruit van de boomgaard is het nog even wachten want de bomen zijn nog volop aan het groeien. ‘Bij de boomgaard liggen stapeltjes takken waar egeltjes kunnen schuilen. Daardoor gebeurt het weleens dat een deel van de oogst verloren gaat. Maar omdat we geen commercieel project zijn, is daar ruimte voor’, zegt Elise al lachend.
Zonder een goede oogst is zelfvoorziening onmogelijk. ‘Om onze dankbaarheid voor de oogst te vieren, organiseren we elk jaar de oogstfeesten. Heel het dorp is dan uitgenodigd om samen met ons te vieren. Dit jaar was het een pompoenevenement. Als je door de straat wandelt, zie je voor de huizen pompoenen liggen vanuit ons veld’, vertelt Elise.
Impact
‘De impact die ik nastreef is niet zozeer of ik met mezelf kan leven – dat klinkt te zwaar – maar eerder om het besef dat mijn waarden weerspiegeld worden in mijn dagelijks leven’, zegt ze.
Is het een druppel op een hete plaat? Elise twijfelt niet aan de impact van haar keuzes, maar plaatst ze wel in perspectief. ‘Ik denk dat het ook afhangt van waarom je het doet. Als je denkt: ik doe dit om in mijn eentje klimaatverandering tegen te gaan – tja, dat zal niet gebeuren. De problematiek is gewoon te complex. Maar het is wel een begin, en dat mag je niet vergeten’, besluit Elise.
Tessa Serlet werd geboren in Roeselare in 2003. Ze studeerde zopas af in de communicatiewetenschappen afstudeerrichting journalistiek aan de UGent. Dit academiejaar begon ze aan de educatieve master in de maatschappijwetenschappen aan de UGent.
Wat is Belgodyssee?
Zeven weken lang brengt Knack elke zaterdag een portret van een inspirerende jongere, met een boeiend verhaal, een uitzonderlijk talent, een uitgesproken mening. De portretten worden geschreven door studenten journalistiek.
Dit past in Belgodyssee, een zoektocht naar jong journalistiek talent. De wedstrijd is een initiatief van het Prins Filipfonds, beheerd door de Koning Boudewijnstichting, de RTBF en de VRT, in samenwerking met Knack en L’Avenir en met steun van de kanselarij van de eerste minister. De auteurs van de beste portretten kunnen een betaalde stage bij de deelnemende nieuwsmerken winnen.