Kroniek van de week: over Koen Geens die vroegtijdig sneuvelde, maar gelukkig zijn er nog frieten en voetbal

De voorbije week ging het over Paul Magnette, die koninklijk opdrachthouder Koen Geens afschoot, maar ook over de verplichte lectuur van de Nationale Bank en het fiscale gunstregime voor onze voetbalwereld. Knack-redacteur Ewald Pironet blikt terug.

1. Het einde van Geens

Eindelijk heeft ook Koen Geens (CD&V) door wat iedereen buiten CD&V al lang weet: de PS wil niet in een regering met N-VA. En dus heeft Geens aan de koning gevraagd om vroegtijdig ontheven te worden van zijn functie als koninklijk opdrachthouder.

Dat de PS echt niet met N-VA in bad wil, werd helemaal onomstotelijk duidelijk nadat PS-voorzitter Paul Magnette gisterenmorgen in meerdere kranten liet optekenen: ‘J’en ai marre.’

Even een citaat uit het interview van Magnette in De Standaard: ‘Ik ben het beu. J’en ai marre. Al acht maanden proberen wij te verzoenen wat niet te verzoenen valt. Het is absurd. Er zijn geen twee partijen zo ver van elkaar verwijderd als wij en de N-VA. We zijn naar alle mogelijke vergaderingen geweest. Honderden uren is er gesproken. Het leidt nergens toe. De logica dat wij als eerste Franstalige partij overeenstemming moeten kunnen vinden met de N-VA, slaat nergens op.’

Magnette herhaalt hier wat hij al maanden aan een stuk zegt: een regering met de N-VA ziet hij niet zitten. Dan nog liever verkiezingen: ‘Wij willen geen verkiezingen uitlokken’, aldus Magnette. ‘Maar wij zijn er niet bang voor. Men moet ophouden met daar zo’n gigantisch probleem van te maken.

Het is de tweede keer dat Magnette er in slaagt om een informateur te doen sneuvelen. Twee weken geleden deed hij dat al met het duo Joachim Coens- Georges-Louis Bouchez, die vroegtijdig naar de koning moesten, nu dus met Koen Geens. Dat moeten ze in het paleis niet echt fijn vinden, want daar is men als de dood voor nieuwe verkiezingen, waar het voortbestaan van het land de inzet kan zijn.

Niet dat het ontslag van Geens nu al per se tot verkiezingen moet leiden. Sommigen zeggen dat er een regering moet worden gevormd met de socialisten, liberalen, groenen en de CD&V, de zogenaamde Vivaldi-coalitie. Maar de CD&V wil niet zonder de N-VA in een regering stappen. Dat heeft ze ook al bij herhaling gezegd.

Er is natuurlijk nog een andere mogelijkheid: de PS kan een paars-groene regering vormen, met steun van Défi en/of CDH. Die heeft geen meerderheid in Vlaanderen, maar dat is ook niet vereist en de regering-Michel had ook geen meerderheid in Wallonië. Deze formule heeft wel een meerderheid in het parlement: 77 zetels met Défi, 80 zetels met CDH op 150 Kamerzetels. Waarop wacht Magnette?

Er is in deze paars-groene formule met Défi en/of CDH wel één groot probleem: zal Open VLD die sprong wagen? Wellicht zal dit niet duidelijk worden vóór er een nieuwe partijvoorzitter is bij de Vlaamse liberalen en dan zijn we eind maart. Zal die dan zijn partij in een linkse regering laten stappen, zonder Vlaamse meerderheid? Met de liberalen weet je nooit, de macht is steeds zeer verleidelijk, maar toch is het hoogst twijfelachtig. Het stond hier al maanden geleden: nieuwe verkiezingen komen elke dag dichter. Nu al wordt 24 mei als datum genoemd dat we opnieuw naar de stembus mogen.

2. Verplichte lectuur

Het jaarverslag van de Nationale Bank is verplichte lectuur voor alle politici en zeker voor PS-voorzitter Paul Magnette. Het rapport telt 307 bladzijden en presenteert de economische en financiële ontwikkelingen in de wereld, Europa en vooral België en zoals steeds bevat het een schat aan informatie. Voor wie het goed leest, bevat het ook boodschappen voor onze politici en de vertegenwoordigers van onze werkgevers- en werknemersorganisaties. Het is niet alleen verplichte lectuur voor de politici maar voor iedereen die enige interesse heeft voor de stand van het land. Bovendien is het hier gratis (!) te downloaden. Ook in het Frans trouwens.

Nu de federale regeringsvorming nog altijd loopt – ‘stilstaat’ zou juister zijn -, staan er belangrijke conclusies in waarmee men het best rekening houdt als men de huidige welvaart op zijn minst wil behouden.

Gisteren stonden hier al de voornaamste aanbevelingen samengevat, maar ze kunnen niet genoeg worden herhaald. Het begrotingstekort is toegenomen en moet opnieuw worden afgebouwd. Dat kan volgens de Nationale Bank niet via meer belastinginkomsten, want die liggen bij ons erg hoog. Het zal eerder aan de uitgavenkant moeten gebeuren. Hoe dan ook, een nieuwe federale regering zal pijnlijke keuzes moeten maken.

Ons belastingsysteem zal ook hervormd moeten worden, en zeker de personenbelasting want iemand die werkt, moet in de toekomst netto meer overhouden. Welke mogelijkheden er zo al zijn, werd opgelijst door de Hoge Raad van Financiën, het is aan de volgende regering om te beslissen wat ze daarmee zal doen. Negeren, zoals ze deed met de aanbevelingen van de Commissie voor Pensioenhervorming?

Een steeds groter probleem vormt onze slabakkende productiviteit, iets wat Knack al drie jaar geleden signaleerde maar toen vooral op schouderophalen werd onthaald. Dankzij onze hoge productiviteit slaagden we er altijd in om een hoge welvaart te creëren, het was een van onze belangrijkste motoren van economische groei. En die sputtert nu.

Als we niet willen verarmen en onze welvaart op peil willen houden, zal er dus aan onze productiviteit moeten worden gesleuteld. Dat kan niet met één simpele maatregel, er moet bijvoorbeeld worden ingezet op innovatie én de overheid moet ook meer investeren in bijvoorbeeld infrastructuur.

Zo zijn we bij een ander pijnpunt: de voorbije jaren gaf onze overheid veel geld uit aan van alles en nog wat, maar er gebeurden te weinig investeringen die de volgende jaren zouden kunnen renderen. Al jaren wordt daar om meer overheidsinvesteringen (niet te verwarren met meer overheidsuitgaven!) geroepen, zal de volgende federale regering daar eindelijk werk van maken?

In elk geval zal de nieuwe regering rekening moeten houden met een vrij zwakke economische groei. Terwijl onze economie vorig jaar nog groeide met 1,4 procent, zal ze volgens de Europese Commissie België in 2020 slechts groeien met 1,2 procent. Daarmee behoren we tot de traagste groeiers van Europa. En weinig groei betekent ook nauwelijks extra belastinginkomsten. En dat terwijl de vergrijzingskosten dit en de volgende 10 jaren nog elk jaar met 0,2 procentpunt van het bbp zullen stijgen, dus de uitgaven zullen sowieso toenemen.

Uit het jaarverslag van de Nationale Bank is geen andere conclusie te trekken dan dat de volgende federale regering voor een gigantische uitdaging staat. Alleen staatsmannen kunnen zoiets tot een goed eind brengen, maar ziet u er nog?

3. De bal is rond

De sportwereld geniet een fiscaal voordeelregime dat hierop neerkomt: profsporters betalen een RSZ-bijdrage van maximaal 895,5 euro per maand, ongeacht hoeveel ze verdienen. Bovendien zijn sportclubs voor 80 procent vrijgesteld van de bedrijfsvoorheffing op spelerslonen. Dat alles komt vooral het voetbal goed uit, want daar worden de hoogste lonen uitgekeerd.

Er is al langer heisa over het fiscale voordeelregime waar vooral die voetbalploegen van kunnen genieten, zeker nadat eind 2018 nog maar eens een schandaal over zwart geld in de voetbalwereld was losgebroken. De Pro League, de vereniging van de 24 profclubs die ons land telt, nam de vlucht vooruit en kwam met een eigen fiscaal voorstel. Daarvoor stelde ze een commissie samen met vier experts: oud SP.A-vicepremier Johan Vande Lanotte, gokexpert Karl Dhont, fiscaal advocaat Michel Maus en de topman van het wielerbedrijf Flanders Classics Tomas Van Den Spiegel.

Zij hebben nu een voorstel klaar: ze willen het bestaande fiscale voordeelregime behouden, maar pleiten voor extra taksen op de goksector, clubs en makelaars. Opmerkelijk is dat Vande Lanotte één van de drijvende krachten is achter dit voorstel, terwijl zijn eigen partij, de Vlaamse socialisten, juist ijvert voor meer transparantie en een fiscaliteit waarbij ook de topsporters hun fair deel betalen.

Dit ontlokte de site Rijke Belgen alvast deze titel: ‘Hoe Johan Vande Lanotte zijn oude partij in het gezicht spuwt’. Daarbij wordt er aan herinnerd dat ‘Vande Lanotte geen onbekende is van de sportwereld. Zo was hij jarenlang onder meer op alle mogelijke manieren de sterke man van de basketbalploeg van Oostende. Hij was een van de voorvechters van de sociale sportvoordelen. Dat moest hem toelaten Amerikaanse basketspelers in Oostende te krijgen.’ Eigen sportploeg eerst, zoiets.

Het voorstel van de expertencommissie viel bij de politici in elk geval op een koude steen. Het illustreert ook waarom een expertenregering niet zal werken: welke experten krijgen het dan voor het zeggen? Zullen hun voorstellen of beslissingen een meerderheid krijgen in het parlement?

En niet alleen bij de politici viel het voorstel van de expertencommissie slecht. Arbeidseconoom Stijn Baert (UGent) schreef een niet mis te verstaan opiniestuk in De Morgen, waarvan hij zelf de samenvatting tweette: ‘Vier procent solidariteitsbijdrage stelt men voor te betalen op toplonen in het voetbal. Vier procent, terwijl een arbeider 38 procent afstaat aan de sociale zekerheid. U moet het lezen om het te geloven’. En ook nog: ‘Als gisteren iets leerde, dan wel dat we niet op voetbalwereld moeten rekenen om te komen tot correcte RSZ-bijdrage op voetballonen. Nu is het aan politiek om door te pakken. Dat voetballers minder lasten dragen dan arbeiders, het moet stoppen.’

4. De bal is rond (bis)

Op dezelfde dag dat het fiscaal voorstel voor profsporters bekend werd, maakte de Licentiecommissie van de voetbalbond de winst- en verlies cijfer van de profclubs bekend. 18 van de 24 Belgische profclubs boekten in het seizoen 2018-2019 collectief een nettoverlies van dik 100 miljoen euro. Anderlecht moest met 25 miljoen het grootste verlies slikken. Alleen Club Brugge, Sporting Charleroi, Sint-Truiden, AA Gent en Waasland-Beveren konden het seizoen met winst afsluiten, alles samen hadden zij 13 miljoen winst. En dat ondanks onder meer alle fiscale voordelen die nu ter discussie staan.

Uit alles blijkt nog maar eens dat het Belgisch voetbal in elk geval op financieel vlak ongezond is. De vraag is of de belastingbetaler daarvoor moet blijven opdraaien.

Twee dagen later werd bekend dat sportzender Eleven Sport de tv-voetbalrechten kocht voor 95 miljoen vanaf volgend seizoen, een bedrag dat oploopt tot 103 miljoen tegen 2024-2025. AA Gent is wel nog niet tevreden over het volledige tv-contract, Antwerp gaat niet akkoord met de verdeelsleutel die wordt toegepast om het geld te verdelen onder de voetbalclubs. Wellicht verandert er voor de voetballiefhebbers in de praktijk niet zo veel.

Gelukkig blijven we dus verzekerd van friet en voetbal, onze eigen versie van ‘brood en spelen’. Maar van een federale regering die met een zekere visie werkt aan het behoud van onze welvaart op de lange termijn is geen spoor.