Koen Kennis (N-VA): ‘Er heerst een verfrissende openheid bij de NMBS. Bij De Lijn gaat het allemaal iets trager’

Hij is jaloers op steden als Londen en Parijs, waar iedereen de tram en de metro neemt. Maar ondanks het stilstaande verkeer in zijn stad maakt de Antwerpse schepen van Mobiliteit, Middenstand en Financiën Koen Kennis (N-VA) zich geen zorgen over de gemeenteraadsverkiezingen van 2018. ‘Ik denk dat een meerderheid van de Antwerpenaren vindt dat we op de goede weg zijn.’

In het boulevardtheater dat de Antwerpse politiek soms is, speelde N-VA’er Koen Kennis tot voor kort een onopvallende rol als koele bestuurder. Naast kleurrijke partijgenoten als Rob Van de Velde, Ludo Van Campenhout en tussen 2012 en 2014 ook Liesbeth Homans, moest Kennis er in de coulissen voor zorgen dat de financiën van de stad weer op orde werden gebracht. Maar begin dit jaar verwierf hij landelijke bekendheid toen hij tot Mandatenkoning van Vlaanderen werd gekroond en alle schijnwerpers of zoeklampen plots op hem werden gericht. Geen enkele politicus combineert meer functies dan Koen Kennis. Netto verdient hij alles bij elkaar meer dan 7000 euro per maand.

Ondertussen heeft Kennis alweer andere besognes aan zijn hoofd dan de kritiek die daarop kwam. ‘De stad ondergaat momenteel een openhartoperatie’, vertelt de schepen ons als we hem opzoeken in zijn statige kantoor aan de Antwerpse Grote Markt. De heraanleg van het Operaplein dwong hem in juni een ‘knip’ te maken in de Leien, de belangrijkste verkeersader van de stad. En hoewel de linkse oppositie er nog altijd niet uit is in welke slagorde zij naar de verkiezingen zal gaan, begint binnenkort ook onvermijdelijk de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen in 2018.

Vreest u in Antwerpen het gevecht met – dixit Bart De Wever – ‘de vierkoppige linkse draak’?

Koen Kennis: Nee. Waarom zou ik? Ik denk dat een meerderheid van de Antwerpenaren vindt dat deze coalitie op de goede weg is.

Met welke verwezenlijkingen zullen jullie campagne voeren?

Kennis: Op het vlak van veiligheid en sociaal beleid zijn er heel belangrijke stappen gezet. En Antwerpen is onmiskenbaar ondernemersvriendelijker geworden. Tijdens de vorige bestuursperiode werden zij nauwelijks ondersteund. De stad was niet echt met hen bezig. Terwijl voor ons ondernemers prioritair zijn. Per slot van rekening zijn zij het die mensen aan het werk zetten.

Schepen van Stadsontwikkeling Rob Van de Velde heeft weleens gezegd dat er ten gunste van een positief ondernemersklimaat zelfs al eens ‘een bocht moet afgesneden’ worden. Vindt u dat ook?

Kennis: Het gaat over de vraag hoe je ondernemers kunt helpen ondernemen. Daar hoef je niet noodzakelijk bochten voor af te snijden.

Een van de redenen waarom Van de Velde dit najaar uit het stadsbestuur stapt, zo wordt gezegd, is dat u problemen hebt met zijn stijl. Jullie zouden niet meer door één deur kunnen.

Kennis: Wij zijn twee bevlogen mensen die af en toe stevig van mening verschillen. Het botst dus weleens, maar we komen er altijd weer uit. We kunnen nog altijd samen op café een pint gaan drinken.

Op welke manier is Antwerpen vriendelijker geworden voor ondernemers?

Kennis: Wij hebben bijvoorbeeld winkelzondagen gelanceerd, elke eerste zondag van de maand. Ondanks de kritiek in het begin draait dat geweldig. Tot voor kort moesten ondernemers met een bedrijfsoppervlakte dat kleiner is dan 50 vierkante meter een vestigingsbelasting van 200 euro betalen. Voor kleine, beginnende ondernemers was dat vaak een drempel. Wij hebben dat voor hen afgeschaft.

Maar jullie hebben ook een belasting ingevoerd voor ‘imagoverlagende’ winkels.

Kennis: De zaken waar we een uitbatingsvergunning voor vragen, zorgen vaak voor extra overlast en vergen daarom een extra inspanning van de stad.

Geldt dat voor alle nachtwinkeluitbaters?

Kennis: Er zijn uiteraard ook wel enkele brave uitbaters bij en die worden helaas ook getroffen. Maar ik nodig u uit om onze beslissingen tot schorsing en terugtrekking van uitbatingsvergunningen eens te komen inkijken. Die verslagen bieden een bloemlezing van de grootstedelijke problematiek. Trouwens, in veel andere steden en gemeenten moet er ook voor zo’n vergunning worden betaald. In Brussel bijvoorbeeld ligt die taks vele malen hoger dan in Antwerpen.

In uw partij zitten politici met heel verschillende stijlen. Naast een deftig man als Geert Bourgeois, voor wie u als kabinetschef hebt gewerkt, heb je een straatvechter als Theo Francken. Waar zou u zichzelf positioneren?

Kennis: Als u me vraagt om mezelf te typeren, zou ik zeggen: ik ben een puinruimer. Ik ben de man die, in de luwte, oplossingen zoekt voor problemen. Misschien ben ook ik wel meer manager dan politicus.

Bart De Wever is een volbloed politicus. Veel Antwerpenaren voelen zich door zijn stijl en beleid niet vertegenwoordigd. Is dat een probleem voor een stad?

Kennis: Veel Antwerpenaren waren niet gelukkig met de keuzes van het vorige bestuur. Dat zal in een democratie altijd het geval zijn, nee? Bart is meer een politicus dan zijn voorganger, die vooral een manager was. Dat is wel zo.

Burgemeester ben je van alle burgers. Dus ook van de ‘bakfiets-Vlamingen’ waar hij zo schamper over doet.

Kennis: Zijn schepen van Mobiliteit woont in Zurenborg, waar bakfiets-Vlamingen thuis zijn. Dat zijn mensen die ik als schepen even graag vertegenwoordig.

U bent er zelf één?

Kennis: Ik heb veel fietsen, maar een bakfiets is er niet bij.

Wij moeten het ook nog even over uw mandaten hebben. Volgens het Staatsblad hebt u er 39, waarvan 19 betaald. Vindt u het een goede zaak dat de media daar vandaag zo veel belangstelling voor hebben?

Kennis: Het was niet prettig om in het oog van de storm terecht te komen, al kan ik daar wel mee leven. Het hoort bij de politiek. Wat me meer stoorde, was het feit dat het in de discussie te weinig over de essentie ging: de structuren van de intercommunales. In de nasleep van de Publipart-affaires is er gelukkig ook wel een catharsis ontstaan. Al vanaf het begin van mijn mandaat als schepen probeerde ik mensen ervan te overtuigen dat de structuur van veel intercommunales moest veranderen. Ik voelde mij soms een roepende in de woestijn. Dankzij de commotie is de bereidheid tot veranderen er nu wel.

Bart De Wever zei dat u die mandaten had om de structuren van binnenuit te veranderen. Hoe vordert dat?

Kennis: Een voorbeeld is Intermixt, een energie-intercommunale die wellicht nog dit jaar afgeschaft wordt. Dat was mijn doelstelling al van de eerste dag dat ik daar een mandaat heb aanvaard.

Hoeveel intercommunales wilt u zien verdwijnen?

Kennis: Een halvering van het bestaande aantal moet mogelijk zijn.

U had voor de zomer uw handen vol met de knip van de Leien aan het Operaplein. Wordt het nog spannend als in september de zomervakantie voorbij is?

Kennis: De hele herfst wordt spannend. De Leien waren altijd een sluiproute voor wanneer het verkeer op de Ring of de Singel kwam vast te staan. Die uitwijkmogelijkheid is nu verdwenen en dat zorgt uiteraard voor problemen. Er zijn echt een aantal grote knelpunten. Maar de heraanleg van de Noorderleien en het Operaplein was onvermijdelijk. Aan het begin van 2019 zullen die werken klaar zijn.

De Leien worden pas heropend na de gemeenteraadsverkiezingen? Dat wordt een lastige campagne voor u.

Kennis: Ik zou mij daar heel zenuwachtig over kunnen maken, maar een politicus moet op de langere termijn durven te denken. De plannen voor de heraanleg lagen er al bijna vijftien jaar. Wij vonden dat het tijd werd om daar eindelijk werk van te maken.

Maar ik krijg ook de mails van mensen die gefrustreerd zijn omdat ze in de file moeten staan of de stad niet meer in raken. We proberen hen voldoende alternatieven te geven.

Voor Antwerpenaren had het openbaar vervoer een goed alternatief kunnen zijn. Maar bij de start van de werken in juni werd al meteen duidelijk dat De Lijn daar niet voor zou zorgen.

Kennis: (bromt) Eerlijk gezegd had ik de Oosterweelverbinding het beste alternatief gevonden. Helaas kon ik dat niet in m’n eentje regelen. Maar inderdaad, ik was ook niet gelukkig met de zomerregeling van De Lijn: net toen de Leien werden geknipt, nam het tramverkeer af in de stad. Ze hadden mij dat op zijn minst duidelijk op voorhand kunnen zeggen. We hebben het vernomen via een lek bij de vakbond.

Marc Descheemaecker, voorzitter van de raad van Bestuur van De Lijn en een partijgenoot van u, begreep de wrevel niet goed. Hij noemde die zomerregeling een kwestie van goed bestuur.

Kennis: Ik begrijp dat hij zich ergerde aan de oppositie. Die maakte vooral veel lawaai, zonder echt te snappen wat er aan de hand was. De Lijn had een goede uitleg: in juni neemt het aantal passagiers af en dus begrijp ik dat ze dan – zoals elk jaar trouwens – hun zomerregeling laten ingaan. Ze hebben sowieso al moeite om voldoende chauffeurs te vinden. Ze hadden het mij alleen moeten vertellen.

Aan het begin van dit jaar schreef collega Stijn Tormans een pamflet in Knack over De Lijn in Antwerpen. Kort samengevat: het is een ramp. Bent u het daarmee eens?

Kennis: U gaat mij niet horen zeggen dat De Lijn het meest performante openbaarvervoersbedrijf van de wereld is. Dat is het zeker niet. Doet De Lijn haar best? Ongetwijfeld. Maar kan het beter? Zeker en vast. Ik ben jaloers op steden als Londen en Parijs, waar iedereen de tram en metro neemt. Ook de mannen die ’s avonds in smoking naar de opera gaan. Als hier iemand met een kostuum op de tram stapt, kijkt iedereen hem verbaasd aan. Als student deed ik in Antwerpen alles met het openbaar vervoer. Ik ben daar daarna ook mee gestopt.

Waarom?

Kennis: De Lijn moet, net als de NMBS, ervoor zorgen dat haar dienstverlening aantrekkelijk is. Liefst zo stipt mogelijk, en met toestellen die proper, comfortabel en veilig zijn. Als ik de tram neem, heb ik het idee dat ik de enige ben die zijn tramkaartje afstempelt. Dat geeft een heel onaangenaam gevoel, en zorgt ervoor dat mensen wegblijven.

Zou u niet beter tegen uw partijgenoot en minister van Mobiliteit Ben Weyts zeggen dat hij meer geld moet investeren in De Lijn?

Kennis: Er is nog nooit zo veel geld geïnvesteerd als vandaag. Er zijn in Antwerpen ook nog nooit zo veel kilometers aan tramlijnen bijgekomen. Als de dekkingsgraad van die lijnen niet hoog ligt, komt dat doordat De Lijn niet genoeg chauffeurs kan vinden. Daarin moeten de vakbonden hun verantwoordelijkheid nemen. Leggen ze de lat vandaag niet te hoog voor nieuwe aanwervingen? En worden die mensen echt welkom geheten, of krijgen die alle rotklusjes en de slechtste uurroosters? Nieuwelingen gaan na drie maanden soms alweer op zoek naar ander werk.

De tramlijn die tot in Boechout is doorgetrokken is erg populair. Maar verlengingen naar Ekeren en Brasschaat worden tegengehouden. Zijn ze daar bang van het volk dat op een tram zit?

Kennis: Dat De Lijn die trams eerst al eens aantrekkelijk maakt, zodat mensen zich daar goed in voelen. Als stad hebben wij er al voor gezorgd dat trams stipter kunnen rijden door het aansturen van verkeerslichten: een tram die vertraging heeft, zal sneller groen licht krijgen. Nu wil ik realtime info van De Lijn. Ik heb ze al gezegd dat ik desnoods eigenhandig gps-trackers aan hun trams en bussen ga hangen. De NMBS heeft ook nog veel werk te doen, al heb ik het idee dat de zaken daar iets vlotter vooruit gaan.

Is de NMBS een moderner bedrijf dan De Lijn?

Kennis: Dat gaat u mij niet horen zeggen. Maar de laatste jaren zet de NMBS stappen die ik niet had verwacht. Er heerst een verfrissende openheid. Bij De Lijn gaat het allemaal iets trager.

U ligt al enkele jaren overhoop met het Borgerhoutse districtsbestuur, dat bestaat uit de linkse oppositie. Ze verwijt u dat u op de Turnhoutsebaan geen plaats wilt maken voor de fietsers en hen naar kleinere straten verbant. U bent geen vriend van de fietsers.

Kennis: Dat is wat simpel. Uiteindelijk willen we, denk ik, allemaal ongeveer hetzelfde: een heraanleg waarbij de tram onder de grond verdwijnt en er plaats vrijkomt voor fietsers. Helaas is die heraanleg niet voor morgen. Weet u wie de plannen heeft getekend voor de laatste heraanleg van de Turnhoutsebaan? Dat was Mieke Vogels van Groen. (Oorspronkelijk werd ook Wouter Van Besien hier vermeld als districtsburgemeester, maar die fout werd rechtgezet nvdr.). Een bewijs van vakmanschap is dat toch niet echt?

In februari werd in de stad een lage-emissiezone ingevoerd. De meest vervuilende auto’s mogen sindsdien het centrum niet meer in. Al is er nog wel een achterpoort: wie ervoor betaalt, mag nog wel vervuilen.

Kennis: Die voorstelling van zaken klopt niet helemaal. Het is inderdaad zo dat je maximaal acht keer per jaar na betaling van een kleine som (35 euro voor een dag, nvdr) nog de stad in mag met een voertuig dat niet aan de normen voldoet. Maar die uitzondering is er niet om mensen met een dikke vervuilende jeep te plezieren. De uitzondering is er voor mensen die om professionele redenen occasioneel met een ouder voertuig in het centrum moeten zijn. Denk aan marktkramers die naar de Rubensmarkt willen komen.

De lage-emissiezone benadeelt mensen die niet het geld hebben om regelmatig een nieuwe wagen te kopen. Een sociale maatregel is het niet.

Kennis: Dankzij die maatregel zullen alle Antwerpenaren – rijk of arm – gezondere lucht inademen.

Als u in de oppositie zat, zou u het een pestmaatregel ten voordele van de bobo’s noemen, toch?

Kennis: Zo werkt het spel. (lacht) Maar we zitten niet in de oppositie. En laten we ook niet overdrijven. Door de lage-emissiezone kan 5 tot 10 procent van de Belgische auto’s de stad niet meer in. In vergelijking met de oppositie pakken wij het op een verstandigere manier aan. Je kunt, zoals in Gent, heel hard roepen dat de auto weg moet blijven uit de stad. Dat doen wij niet. Wij zeggen: iedereen is welkom, ook de automobilist. Maar we gaan hem wel verleiden met alternatieven. De vorige burgemeester Patrick Janssens (SP.A) kneep en knipte waar hij maar kon, net zoals in Gent, en maakte zo de keuze in de plaats van de inwoners.

De regering-Michel slaagt er niet echt in de fiscaliteit voor bedrijfswagens te vergroenen. Zo blijven de alternatieven veel minder aantrekkelijk.

Kennis: De regering heeft nu enkele voorzichtige stappen in de goede richting gezet. Ik ben een voorstander van rekeningrijden, en ik denk dat we daar ook naartoe zullen evolueren. Maar nogmaals, de automobilist moet goede alternatieven worden geboden.

U komt uit een Vlaams-nationalistisch nest. Hoe groot was de familiale onvrede toen uw partij in ruil voor regeringsdeelname de communautaire eisen in de diepvriezer stopte?

Kennis: Mijn familie staat honderd procent achter mijn partij.

Oud-strijder Vic Anciaux stelde vorige week in Knack dat zijn Volksunie voor veel minder van verraad werd beschuldigd.

Kennis: Ik denk dat hij gelijk heeft. Maar je moet onze strategie bekijken door de bril van vandaag. Het België en het Vlaanderen van nu zijn niet meer te vergelijken met het België en Vlaanderen van 40 jaar geleden, ten tijde van het Egmontpact. Vandaag hebben we te maken met een Vlaanderen dat behalve onafhankelijker ook zelfbewuster is.

De strijd is gestreden.

Kennis: Nee, er moeten nog belangrijke stappen richting confederalisme worden gezet. De vraag is alleen hoe we die nog kunnen zetten. Ik denk dat Bart gelijk heeft als hij zegt dat de geschiedenis ons leert dat we niet altijd aan de kant moeten blijven staan, en dat het misschien tijd wordt dat de andere kant de vragende partij wordt.

Zal de N-VA een coalitie sluiten met het Vlaams Belang als dat nodig is?

Kennis: Ik zie het niet gebeuren, nee.

Nooit?

Kennis: Zoals u mogelijk weet, delen Bart De Wever en ik eenzelfde verleden (onder meer bij de conservatieve Vlaams-nationalistische studentenvereniging KVHV, nvdr). Dat verleden heeft ervoor gezorgd dat wij het Vlaams Belang goed kennen, en meer dan één reden hebben om te zeggen: met figuren als Dewinter of zijn acolieten maak je geen coalities.