Niet Bart De Wever, maar wel Jan Jambon wordt de nieuwe Vlaamse minister-president. Politicologen zien er weinig graten in.
‘Ik zal de Vlaamse lijst in de kieskring Antwerpen trekken en ik verbind daar zeer uitdrukkelijk mijn kandidatuur aan voor het Vlaams minister-presidentschap’, zei N-VA-voorzitter Bart De Wever op 14 januari tijdens een persconferentie in het Vlaams Parlement. Drie maanden later, op 15 april, stelde minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon zich uitdrukkelijk kandidaat om als premier de federale regering te leiden. Een kleine twee maanden na de verkiezingen valt die rolverdeling in het water. Niet De Wever, maar Jan Jambon wordt de opvolger van Liesbeth Homans en Geert Bourgeois.
Aanvankelijk was Jambon de gedoodverfde politicus om een voortzetting van de Zweedse regering op federaal niveau te leiden. Bij de coalitiepartijen had Jambon lof had geoogst voor onder meer zijn aanpak van de terroristische aanslagen in Brussel. Dat N-VA de stekker uit de regering had getrokken na de politieke crisis over het VN-Migratiepact hoefde niet meteen een probleem te vormen.
De constructie met Bart De Wever en Jan Jambon werd doelbewust opgezet om het leed van Bourgeois te verzachten.
Maar op 26 mei haalde de Zweedse coalitie op federaal niveau niet langer een meerderheid. Bovendien is het niet zeker dat N-VA deel zal uitmaken van een nieuwe federale constructie. Daarom werd de afgelopen maanden al druk gespeculeerd dat Jambon alsnog naar Vlaanderen zou verhuizen. Omdat de verkennende gesprekken tussen de Vlaamse partijen zo lang aansleepten, konden de geesten voor dat idee verder rijpen.
De verrassing was dan ook niet bijzonder groot wanneer De Wever en Jambon maandagmiddag letterlijk en figuurlijk van stoel wisselden tijdens de persconferentie over hun startnota. Door het manoeuvre kan De Wever aanblijven als burgemeester van Antwerpen en als voorzitter om de koers van de partij blijven uitzetten in het kader van de federale formatiegesprekken. Als overtuigd Vlaams-nationalist mag Jan Jambon op zijn beurt het minister-presidentschap als orgelpunt van zijn politieke carrière beschouwen.
Pleegt de N-VA nu woordbreuk, kiezersbedrog of is de wissel tussen beide kopstukken een logisch gevolg van de verkiezingsuitslag? Volgens De Wever heeft de N-VA niet het mandaat gekregen dat hij aan de kiezer had gevraagd, namelijk een verderzetting van de Zweedse coalitie en dertig procent van de stemmen. Dat hij die voorwaarden er tijdens de verkiezingscampagne niet vermeldde, is onjuist, zo vertelde de partijvoorzitter gisteren aan de VRT.
‘Het gebeurt wel vaker dat mensen opkomen voor het ene niveau en uiteindelijk minister worden op het andere. Strikt genomen is dat kiezersbedrog, al denk ik niet dat er veel mensen van wakker liggen’, zegt professor politicologie Carl Devos (UGent).
Ook professor Bart Maddens (KULeuven) tilt niet zwaar aan de wissel tussen De Wever en Jambon. ‘We kiezen de eerste minister niet rechtstreeks en moeten zulke aankondigingen met een korreltje zout nemen’, klinkt het. Feit is dat ook de mogelijke coalitiepartners CD&V en Open VLD er niet zwaar aan tillen. ‘Die keuze komt de N-VA toe’, zei Wouter Beke (CD&V) droogweg bij VTM Nieuws.
Voor voormalig Vlaams minister-president Geert Bourgeois lijkt de wissel tussen Jambon en De Wever wel onaangenaam. Het huidige europarlementslid wilde zijn ambt enkel afstaan als hij werd vervangen door zijn voorzitter. ‘Voor Bourgeois is dit natuurlijk een pijnlijke zaak. De constructie met Bart De Wever en Jan Jambon werd doelbewust opgezet om het leed van zijn aftocht te verzachten’, zegt Maddens. Bourgeois zit in het buitenland en wenst niet te reageren.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier