Niet alleen de Amerikaanse handelsheffingen zelf beginnen de Belgische economie pijn te doen, ook de Europese toegevingen aan president Donald Trump leiden tot onzekerheid. ‘De EU heeft nog weinig hefbomen om die Amerikaanse heffingen naar beneden te krijgen’, duidt econoom Jan Van Hove.
Voor Robin Kuijpers en zijn Hasselste onderneming Lennertson zijn het bange dagen. Zijn handgemaakte schoenen, die hij voor enkele honderden euro’s via zijn webshop verkoopt, waren tot voor kort erg in trek bij de Amerikaanse consument.
‘De VS gold als onze tweede grootste afzetmarkt’, legt Kuijpers uit. Maar eind augustus schrapte president Donald Trump de vrijstelling van invoertaksen voor e-commerceproducten onder de 800 dollar in zijn land.
Sindsdien moet de Amerikaanse importeur veel meer voor Kuijpers’ schoenen neertellen. ‘Onze klanten in de VS betalen gemiddeld 120 euro extra voor een paar schoenen. Dat is een smak geld, en we zien de verkoop flink dalen. We richten ons nu meer op Duitsland, maar daar heeft de klant toch andere voorkeuren.’
Ook bij batterijproducent Duracell in Aarschot houden ze de adem in. Begin september besliste een bijzondere ondernemingsraad van het Amerikaanse bedrijf om de komende 15 maanden 25 banen te schrappen.
De reden? De invoerheffingen van Trump. Voor Duracell maken die heffingen, gaande van 15 tot 50 procent, de uitvoer van batterijen naar de VS een stuk minder aantrekkelijk. Tot grote tevredenheid van het Witte Huis, dat naar eigen zeggen zo veel mogelijk productie naar de VS wil halen, tuigt Duracell daarom een nieuwe productielijn op in de Amerikaanse staat Georgia.
Belgische farmasector vreest Trump-tarieven: miljardenexport naar VS op de helling
Voorproefje
In 2024 voerde België voor 27,4 miljard euro goederen uit naar de VS. Maar met Trump opnieuw aan de macht raakte die handelsstroom danig verstoord. In het tweede kwartaal van dit jaar lag de waarde van die export naar de VS meer dan 12 procent lager dan in heel 2024. Dat heeft verschillende redenen. Sinds april maken Trumps heffingen zulke producten in de VS duurder, waardoor de Amerikaanse vraag daalt. Al heeft dat voorlopig slechts een ‘matige’ impact op de Belgische uitvoer, aldus de Nationale Bank (NBB). Belangrijker is dat veel Europese bedrijven al in het eerste kwartaal van dit jaar hun producten naar de VS verscheepten om de heffingen voor te zijn. De stocks zijn volledig aangevuld, en daarom viel de Belgische uitvoer naar de VS recent zo sterk terug.
‘De onzekerheid is nog niet voorbij’, waarschuwt de NBB in een recent rapport. Zo onderzoeken de VS nog of zes handelsstromen – zoals die van kritieke mineralen, vrachtwagens of drones – die aan hun nationale veiligheid raken. Nieuwe taksen zijn dus niet uitgesloten.
Onlangs kregen we een voorproefje. Midden augustus, nadat Brussel en Washington een principeakkoord hadden bereikt, voegde de VS plots nieuwe heffingen toe op ruim 400 staal- en aluminiumproducten. De FOD Economie berekende zopas in een simulatie dat die maatregel, als ze al in 2024 van toepassing was geweest, een kwart meer van de Belgische goederenuitvoer naar de VS zou hebben getroffen. En dat met tarieven die kunnen oplopen tot 50 procent, afhankelijk van hoeveel staal en aluminium de producten in kwestie bevatten.
Voor het Belgische bedrijfsleven betekent dat een hele rompslomp. Zij moeten hun cliënten laten weten hoeveel procent staal en aluminium hun producten bevatten, waarschuwt de FOD Economie. Volgens Hendrik Caluwé, handelsexpert bij VOKA, speelt dat onze ondernemingen parten. ‘We krijgen veel vragen van Vlaamse bedrijven, die willen weten hoe ze hun Amerikaanse klanten administratie en kosten kunnen besparen. Er heerst onzekerheid, en Vlaamse ondernemingen gaan daar op verschillende manieren mee om, onder meer door geplande investeringen op te schorten, buffers aan te leggen of aanwervingen uit te stellen.’
Schatkist
In de hoop nóg hogere Amerikaanse tarieven te vermijden, beloofde de Europese Commissie eind augustus aan de regering-Trump om vrijwel alle bestaande Europese heffingen voor de VS te schrappen – de EU-lidstaten en het Parlement moeten dat nog goedkeuren. Als die maatregel al al in 2024 van kracht was, zo berekende de FOD Economie, zou 99,5 procent van alle Amerikaanse goederen vorig jaar taksvrij ons land zijn binnengekomen, terwijl dat in werkelijkheid maar voor 56 procent het geval was. Daardoor zou de Belgische douane op een extra 9 miljard euro aan Amerikaanse producten geen taksen meer heffen, waardoor de Belgische schatkist in eerste instantie 370 miljoen euro zou mislopen. Europa in zijn geheel dreigt jaarlijks een kleine 5 miljard euro te verliezen.
‘Bij handelsovereenkomsten zijn de voor- en nadelen voor beide partijen doorgaans in balans, maar dat is hier niet het geval.’
Het zijn vooral Amerikaanse chemische en farmaceutische producten die door de nultarieven goedkoper zullen binnenkomen. Volgens sectorfederatie Essencia is dat geen goede zaak. ‘Dit schept een delicaat spanningsveld: lagere importtarieven kunnen de kosten voor producenten in België drukken, maar ze verhogen tegelijk de concurrentiedruk op Belgische bedrijven die moeten opboksen tegen goedkopere Amerikaanse import. Op sectorniveau schatten we de impact eerder negatief in en verwachten we dat de chemie- en farmaproductie in België nog meer onder druk zal komen’, aldus woordvoerder Gert Verreth.
Citrusschillen
Ook de landbouw blijft niet buiten schot, waarschuwt de Boerenbond – al voert België nauwelijks Amerikaanse landbouwproducten in. In 2024, met de toegevingen van de Commissie, zou 46 procent van de Amerikaanse landbouwproducten tariefvrij naar België zijn gekomen, in realiteit ging het slechts om 15 procent. Vooral voor fruit en schillen van citrusvruchten en meloenen zouden de heffingen dalen. ‘Onze concurrentiepositie wordt tweemaal bedreigd: omdat de Amerikaanse tarieven voor onder meer Europese aardappelproducten stijgen, en omdat de EU-heffingen voor Amerikaanse varkens en zuivel daalt’, verklaart woordvoerder Gerrit Budts.
‘Bij handelsovereenkomsten zijn de voor- en nadelen voor beide partijen doorgaans in balans, maar dat is met het EU-VS-akkoord niet het geval’, zegt professor internationale economie Jan Van Hove (KULeuven). ‘De Amerikaanse tarieven op Europese producten zullen hoger liggen, en in toekomst heeft de EU nog weinig hefbomen om die Amerikaanse tarieven naar beneden te krijgen. Het betekent dat Europese bedrijven naar andere manieren moeten zoeken om hun concurrentiepositie op de Amerikaanse markt te garanderen, bijvoorbeeld door kosten te verlagen.’
