‘Islamitische scholen zijn een vorm van emancipatie’

Als we willen dat burgers actief meewerken aan de samenleving, is het goed dat ze zelf een school oprichten, zegt pedagoog Hans Van Crombrugge (Odisee). ‘Beter zo dan te kiezen voor een “zwart circuit” of thuisonderwijs.’

Moet Vlaanderen parallelle scholen toestaan die waarden propageren die haaks staan op onze westerse waarden? Wordt zo geen staat in de staat gecreëerd? (Lut Detavernier, Leuven)

Hans Van Crombrugge: Je hoort vaak dat er vanuit de overheid totaal geen controle op onderwijs is, maar dat klopt natuurlijk niet. Onze politici leggen de krijtlijnen vast: de eindtermen. Ook de suggestie dat islamitische scholen tegengestelde waarden zouden propageren, lijkt me een karikatuur.

En dan is er nog die ‘staat in de staat’: ironisch genoeg is dat net een van de doelen van ons onderwijs. Scholen zijn vrijplaatsen waar kinderen de kans krijgen om zich te ontwikkelen, zonder zich te moeten plooien naar de harde eisen van de samenleving. Ze kunnen die samenleving zelfs een kritische spiegel voorhouden, door principiële waarden als gelijkheid te realiseren.

Het lijkt me beter dat ze scholen oprichten binnen een bestaande orde dan dat ze kiezen voor een ‘zwart circuit’ of thuisonderwijs

Als we terecht vinden dat seks met minderjarigen niet kan omdat ze niet zelf de vrijwillige keuze kunnen maken, waarom laten we godsdienstonderwijs dan wél toe? (Jan Paulussen, Zwitserland)

Van Crombrugge: Er is een spanningsveld tussen de mensenrechten, die ouders garanderen dat ze hun kinderen mogen opvoeden op basis van hun overtuiging, en het recht van kinderen om zelf zulke keuzes te maken. Ons land heeft onderwijsvrijheid, dus mensen met een diepe overtuiging hebben het recht om op basis daarvan een school te beginnen. Maar ze mogen kinderen niet indoctrineren. Daarvoor is er die controle vanuit de overheid.

In de discussie rond islamitische scholen mogen we ook niet vergeten dat er een onderscheid is tussen het pedagogische project van een school en het vak godsdienst. In zo’n school hoeft het niet constant over de islam te gaan, net zoals in een katholieke school tijdens de vakken wiskunde of biologie niet over God wordt gepraat.

Zou het geen idee zijn om één soort onderwijs aan te bieden? Gedaan met koepels, dus. (Yvan Herreman, Kortrijk)

Van Crombrugge: Eén inrichtende macht lijkt me geen goede zaak. Het is net positief dat mensen – vanuit een onvrede met het bestaande systeem, bijvoorbeeld – de kans krijgen om zelf een school op te richten. Uiteraard is wel een scheiding van machten nodig. De overheid bepaalt de eindtermen die elke school moet behalen, maar de scholen mogen zelf beslissen over hun pedagogische project en de leerplannen.

In het ideale geval zou dat pedagogische project door de inrichters worden bepaald en zou het lerarenkorps – dat toch veel expertise heeft – de leerplannen uittekenen. Nu gebeurt dat laatste meestal door de koepels, die zich wel wat bescheidener zouden mogen opstellen.

Waarom heeft de N-VA problemen met islamitische scholen en bijvoorbeeld niet met joods-orthodoxe? (Muharem Bahceli)

Van Crombrugge: Los van de politieke dimensie denk ik dat twee redenen meespelen. Ten eerste hebben moslims, net als christenen, een bekeringsijver. Er leeft een enorme angst dat ze ons allemaal willen bekeren. Bij orthodox-joodse scholen speelt dat totaal niet mee. En ook met pakweg Chinese scholen zou die angst er niet zijn. Daarnaast heb ik van socioloog Frank Furedi geleerd dat we bang zijn voor mensen die heel goed weten wat ze willen, omdat ze ons confronteren met onze eigen onzekerheid.

VRAAG VAN DE WEEK

Zijn islamitische scholen een stap vooruit of achteruit voor de integratie van moslimgezinnen? (Vanessa Verheyen, Zottegem)

Van Crombrugge: Islamitische scholen worden vaak gezien als een vorm van radicalisering, maar mij lijken ze eerder een uiting van integratie én emancipatie. Als we willen dat burgers actief meewerken aan de samenleving, is het toch goed dat ze zelf een school willen oprichten? Ook in Mechelen zijn er plannen voor islamitische scholen. De mensen daarachter zijn leerkrachten met veel onderwijservaring. Het lijkt me beter dat ze scholen oprichten binnen een bestaande orde dan dat ze kiezen voor een ‘zwart circuit’ of thuisonderwijs.

Ik begrijp de weerstand van het katholieke onderwijs niet: voor hen zijn islamitische scholen objectieve bondgenoten. Nederland heeft één koepel van vrij gesubsidieerd onderwijs, met katholieke, protestantse, orthodoxe én islamitische scholen.