De Brusselse regering zet grote delen van het Noordstation op de bewaarlijst als monument, maar dat zorgt ook voor een queeste: moeten alle legendarische houten banken nu terugkeren?
Soms staat er iets echt bijzonders in het Staatsblad: grote delen van het Brusselse Noordstation (°1952) worden opgenomen op de bewaarlijst als monument vanwege ‘hun historische, esthetische en artistieke waarde’. Van de klokkentoren tot de indrukwekkende centrale hal en de perrons, en hé, ook de massiefhouten banken. Die kennen we nog. Een paar jaar geleden barstte er een kleine volksopstand los toen de NMBS de helft van de door de reiziger zeer geliefde banken door ijzeren standaardmodellen verving.
Het plan was om ook de andere helft zo snel mogelijk te vervangen. Maar dat was buiten het comité Red Onze Banken gerekend. Ze organiseerden onder meer een grote optocht naar het Noordstation om dat te verhinderen. ‘We werden toen ontvangen door de NMBS’, zegt Philippe Debroe van Red Onze Banken. ‘Die zeiden ons meteen dat er niets meer aan de beslissing te doen viel. Tot toenmalig Brussels staatssecretaris voor Erfgoed Pascal Smet (Vooruit) zich ermee ging bemoeien, die zich aan onze kant schaarde. Lang verhaal kort: de resterende houten banken bleven staan. En zijn opvolger Ans Persoons (Vooruit) zette zijn werk gelukkig verder.’
Straatmeubilair: de aanval op de houten bank
Dat grote delen van het Noordstation nu op de bewaarlijst komen, is een gevolg van onze actie, gaat Debroe verder. ‘Let wel: een bewaarlijst is iets anders dan bescherming – dan moet alles exact blijven zoals het was. De NMBS kan nog altijd iets veranderen, maar ze zullen dat eerst moeten voorleggen aan de Commissie voor Monumenten en Landschappen. Het is dus een kleine overwinning voor ons, maar liefst zouden we alle houten banken zien terugkeren.’
Sfeer en stijl
De originele banken terug in het Noordstation krijgen zal moeilijk worden, beseft Debroe. ‘Want die heeft de NMBS verkocht. Ze kunnen wel replica’s laten maken, al zal ook dat niet evident zijn. Ze vertelden ons een paar jaar geleden dat ze amper nog schrijnwerkers in dienst hebben. Velen onder hen zijn weggesaneerd. Ze hebben die vakkennis niet meer in huis.’
Op die ijskoude ijzeren zitbanken kun je niet eens je lief vastnemen, het zijn afzonderlijke zitjes.
Toch is hun terugkeer belangrijk. Zeker omdat het Noordstation nu een mikmak is: houten banken en moderne ijzeren standaardmodellen door elkaar. ‘Voor ons zijn die houten banken vooral immaterieel erfgoed’, zegt Debroe. ‘Iedereen heeft daar weleens op gelegen of heeft er een herinnering aan. Daarom is het belangrijk dat ze terugkeren, maar het gaat ook om comfort. Die ijzeren zitbanken zitten slecht en zijn ijskoud. Je kunt er niet eens je lief vastnemen, want het zijn allemaal afzonderlijke zitjes. Architecten zoals Calatrava ontwerpen vandaag zelfs geen stationsbanken meer, ga maar in Luik kijken. Dat past niet meer in hun artistiek concept, en ze zijn ook bang dat daar daklozen op gaan liggen. Dat asociale design is bijna crimineel.’
Toch ook even naar het kabinet van Ans Persoons gebeld. ‘We gaan met de NMBS in overleg’, vertelt woordvoerder Nils Quintelier. ‘We zullen hen aanmoedigen om die houten banken of replica’s terug te zetten, omdat die bij de sfeer en de stijl van het Noordstation horen en het veel mensen raakt. Maar we kunnen het hen niet opleggen.’
Hallo NMBS? ‘De NMBS analyseert de beslissing’, zegt woordvoerder Dimitri Temmerman. ‘We willen duidelijkheid krijgen over wat de precieze gevolgen zijn.’
