Hoe het energiedebat vervelt tot een perceptiestrijd

Een gebrek aan vertrouwen tussen Vooruit en Open VLD hindert een deal rond de energiefactuur.

‘Hoelang kan het duren, godverdomme?’ In zijn eigen stijl sprak Conner Rousseau zich vrijdagochtend op Radio 1 uit over de verhitte energiediscussie. De Vooruit-voorzitter zette het standpunt van zijn partij in de verf: de btw op elektriciteit en gas moet van 21 naar 6 procent.

De Vivaldi-regering worstelt met doortastende maatregelen voor de exploderende energieprijzen. Een voorstel van premier Alexander De Croo (Open VLD) om iedereen een cheque van 100 euro te geven deed de temperatuur woensdagavond onder het vriespunt dalen.

CD&V, Vooruit en Groen verkiezen een ‘slimme’ btw-daling die uiteindelijk moet leiden tot de flexibilisering van de accijnzen. Daarmee zou de regering in de toekomst makkelijker kunnen spelen in functie van socialer of ecologischer beleid – denk aan voordelen voor warmtepompen of laadpalen. Donderdagnamiddag in de Kamer maanden zowat alle meerderheidspartijen De Croo aan tot spoed.

En toch is het media-optreden van Rousseau opvallend. De demarche komt er op het moment dat De Croo zich had voorgenomen om de neuzen in dezelfde richting te krijgen via bilaterale gesprekken. Zo’n persoonlijk onderhoud tussen premier en vicepremier geeft de gevoeligheid van het debat aan.

Goede voornemens

Donderdag leken de grote lijnen van een compromis zich af tekenen. Door snel een premie uit te keren en daarna na te denken over de hervorming van de btw, zou elke regeringspartij het overleg met opgeheven hoofd kunnen verlaten. Maar een fundamenteel gebrek aan vertrouwen verspert die piste.

De Vlaamse socialisten vrezen dat De Croo en zijn partij geen millimeter meer zullen bewegen zodra de energiecheques zijn uitgedeeld.

Zo is de uitspraak van Open VLD-fractieleider Maggie De Block vorige week bij velen in het verkeerde keelgat geschoten. Door een btw-verlaging ‘boerenbedrog’ te noemen, gaf de Open VLD zichzelf minimale bewegingsvrijheid. Verschillende regeringspartners vermoeden dat de partij zich wil profileren op het thema. Niet meer louter inzetten op de premier, maar volop eigen voorstellen in de markt zetten, is overigens een van de goede voornemens van de Open VLD voor 2022. ‘Maar liberalen die tegen een belastingvermindering zijn? Vreemd’, klinkt het ergens.

Zo verzandt de discussie in een perceptiestrijd: zijn het de voorstanders van de lagere btw die de boel blokkeren, of net grote tegenstander Open VLD?

In die perceptiestrijd dreigen de 1 miljoen kwetsbare gezinnen het kind van de rekening te worden. Vivaldi heeft de verlenging van het sociaal tarief nog niet afgeklopt. Rousseau verzekert echter dat die er zal komen.

Een en ander zou kunnen worden opgelost door de toekomstige btw-hervorming plechtig in teksten te verankeren. Hoe meer garanties, hoe groter de kans op een akkoord. ”s Nachts een premie improviseren, is geen goed beleid’, zegt een voorzitter.

Stille verzoener

Het is ook uitkijken of de CD&V van vicepremier Vincent Van Peteghem het spel even hard zal spelen als Vooruit. Aan de Wetstraat 89, het CD&V-partijhoofdkwartier, ziet men weinig marge voor een oplossing. Hoe langer het duurt, hoe meer druk er zal komen op de partijen om te buigen. Maar dat geldt ook voor de Open VLD.

Niet belangrijk: ook Groen heeft een duidelijke voorkeur voor de ‘slimme’ btw-verlaging. In tandem met het kabinet-Van Peteghem werkt de ploeg rond energieminister Tinne Van Der Straeten ook komend weekend voort aan berekeningen van de grote hervorming. De groenen blijven uit het strijdgewoel en verkiezen de functie van ‘stille verzoener’.

Ondertussen blijven de torenhoge energiefacturen van de burger in de bus vallen.