Hoe antivaxers actievoeren tegen rol van scholen in vaccinatiecampagne

De rol van scholen in de vaccinatiecampagne is een veelbesproken onderwerp. Wat mag? Wat mag niet? Sommige actiegroepen verzetten zich sterk.

De start van het nieuwe schooljaar viel samen met de vaccinatiecampagne van 18-minners in ons land. Sommige ouders die geen vaccinatie willen voor hun kinderen stuurden deze maand bizarre brieven naar schooldirecties, weigerden om het schoolreglement te ondertekenen of kozen zelfs voor thuisonderwijs. Wat schuilt daarachter?

Vaccinatiestatus

Veel van de argwaan bij ouders met vaccinatiescepsis is terug te brengen tot de rol van de Centra voor Leerlingenbegeleiding of CLB’s. Die houden zich bezig met studiebegeleiding en het psychosociale functioneren van leerlingen, maar ook met ‘preventieve gezondheidszorg’ – denk bijvoorbeeld aan de medische onderzoeken. De CLB’s zijn ook al jaar en dag betrokken bij vaccinatiecampagnes tegen ziekten als mazelen, polio of tetanus. Die inentingen gebeuren nooit zonder de toestemming van de ouders, maar in coronatijden volstaat het woord ‘vaccin’ al om sommige ouders argwanend te maken.

Onderwijs Vlaanderen publiceerde dit jaar een uitgebreid afsprakenkader onder de titel: Covid-19- vaccinatiecampagne: zo veel mogelijk jongeren vaccineren en de rol van scholen en CLB’s. Daarin staat expliciet het streefdoel om in elke secundaire school ‘een minimale vaccinatiegraad van 70 procent’ te behalen. De rol van de scholen ligt daarbij vooral op informeren: via brieven of Smartschool, of in de klas. Het departement Onderwijs biedt online een voorbeeldbrief aan om te versturen naar ouders, en op de website KlasCement wordt kant-en-klaar lesmateriaal over vaccinatie aangeboden.

Op initiatief van de eerstelijnszones van het Agentschap Zorg en Gezondheid kan bovendien in samenwerking met scholen en CLB’s beslist worden ‘in welke scholen een extra inspanning moet gebeuren’. Door de schoolinfrastructuur open te stellen voor mobiele vaccinatieteams, bijvoorbeeld. Sinds vorige week krijgen de CLB’s via het Scholendashboard een gedetailleerd overzicht van de vaccinatiegraad van leerlingen en personeelsleden per school en per graad – het gaat wel om geanonimiseerde gegevens. Scholen kunnen die vaccinatiegraad ook opvragen bij de CLB’s.

Prikbussen

Onderwijs Vlaanderen benadrukt dat vaccinatie een vrije keuze moet blijven en dat privacy cruciaal is: ‘Scholen mogen leerlingen en personeel niet onder druk zetten om zich te laten vaccineren. Het al dan niet gevaccineerd zijn kan dan ook nooit een criterium zijn om een onderscheid te maken […], bijvoorbeeld om de toegang tot de school te ontzeggen of de deelname aan een schooluitstap. […] Leerlingen kunnen niet verplicht worden om mee te delen aan de school of aan de klas of ze gevaccineerd zijn.’

Ook worden scholen aangemaand om voorzichtig om te gaan met cijfers over hun vaccinatiegraad en op te letten voor stigmatisering en discriminatie: ‘Informeer leerlingen en ouders over het belang van een hoge vaccinatiegraad, geef ouders en leerlingen mee dat je school goed bezig is of dat er nog extra inspanningen geleverd moeten worden […]. Gebruik de vaccinatiegraad niet om leerlingen, ouders en personeelsleden te dwingen om zich alsnog te laten vaccineren. Ook mag de vaccinatiegraad van je school niet gebruikt worden om promotie te voeren.’

Toch waren in de eerste schoolweken geregeld geluiden te horen van verontwaardigde ouders die klaagden dat in de klas gevraagd werd naar de vaccinatiestatus van hun kinderen. Dat mag niet en leerlingen kunnen niet verplicht worden om te antwoorden, maar het gebeurde niettemin. Misschien was dat onvermijdelijk: de vaccinatiestatus is het voorbije jaar voor de meeste mensen een typisch smalltalkonderwerp geworden. Maar voor tegenstanders van vaccinatie ligt dat anders en bij sommigen onder hen leeft het schrikbeeld van ‘prikbussen’ die opdagen aan de schoolpoort en kinderen vaccineren zonder toestemming van hun ouders.

Germaanse geneeskunde

Het voorbije anderhalf jaar zijn er verschillende actiegroepjes opgericht die zich bekommeren om het lot van kinderen in coronatijden. In Vlaanderen gaat het bijvoorbeeld om Hart Voor Onze Kinderen, Let Children Breathe of Teachers For Freedom. Ze bestoken de CLB’s en onderwijsminister Ben Weyts (N-VA) met open brieven en petities tegen de coronamaatregelen op school. Een recentere actiegroep als Factor V vindt zelfs ‘dat scholen op geen enkele manier een rol mogen opnemen in het vaccineren van kinderen en adolescenten’.

Een van de meer excentrieke initiatieven heet Wij De Ouders. Die groep biedt op haar website sjabloonbrieven aan waarmee ouders zich bij schooldirecties kunnen verzetten tegen alles wat met coronavaccinaties te maken heeft. Er valt ook een ‘succesverhaal’ te lezen over een aanhanger die via deurwaarderexploot een brief liet bezorgen aan een directie die vervolgens de eisen inwilligde. Voor gescheiden ouders die ruziën over het vaccineren van hun kinderen heeft Wij De Ouders een brief die tegelijkertijd naar de ex-partner en de schooldirectie kan worden verstuurd.

De brieven in kwestie bevatten allerlei desinformatie over vaccinatie. Ze beweren dat er ‘smeergeld wordt betaald aan dokters en wetenschappers’ en trekken zelfs in twijfel dat virussen überhaupt bestaan, op basis van de pseudowetenschappelijke ‘Germaanse geneeskunde’. Er wordt vaak in gedreigd met juridische stappen en schadevergoedingen van 250.000 tot 500.000 euro. Het initiatief komt van een eerder esoterische beweging die een bizarre complottheorie aanhangt over geboortecertificaten die een mens tot slaaf en verhandelbaar bezit hebben gemaakt, wat enkel kan worden omzeild door je ‘soeverein’ te laten verklaren als ‘levende mens’.

Mediawijsheid

Tegenstanders van vaccinatie denken zelfs hardop na over thuisonderwijs. Eerder dit jaar is vanuit een bepaalde vzw een initiatief gelanceerd dat thuisonderwijs aanmoedigt als ‘holistisch en organisch alternatief’. Ook Wij De Ouders biedt op haar website informatie aan voor ouders die willen ‘overstappen naar individueel of collectief thuisonderwijs naar aanleiding van de huidige maatregelen die aan scholen wordt opgelegd’.

Toch is de actieve rol van scholen en CLB’s in de vaccinatiecampagne niet abnormaal. Al jaren beheren de CLB’s delicate gezondheidsinformatie over schoolgaande kinderen, waar ze verantwoordelijk mee omgaan. En scholen zijn de perfecte plaats om mediawijsheid aan te kweken. Zonder de vaardigheden om betrouwbare informatie over coronavaccinatie te herkennen, leveren we schoolgaande kinderen over aan precies dezelfde misvattingen die voorkomen in de vreemde brieven die bij schooldirecties in de bus vallen.