Sinds Duitsland zijn grenscontroles opvoerde, zijn bijna 400 mensen teruggestuurd aan de Duits-Belgische grens. Opvallend: de Duitse autoriteiten lichten hun Belgische collega’s niet systematisch in wanneer ze asielzoekers weigeren.
Misschien kwam u ze tegen tijdens de zomervakantie, onderweg naar of door Duitsland. Sinds 2024 voeren de Duitse autoriteiten opnieuw grenscontroles uit aan alle landsgrenzen – ook die met België, goed voor een lengte van zo’n 160 kilometer. De belangrijkste overgangen zijn Eynatten, langs de A3 Luik-Aken, en Steinebruck, langs de E42 richting Mainz.
Onder de nieuwe bondskanselier Friedrich Merz werden de controles nog verder opgevoerd. Sinds mei wordt iedereen die op irreguliere wijze Duitsland probeert binnen te komen, onmiddellijk teruggestuurd. De maatregel kwam er na een reeks terreuraanslagen, waaronder die in München, waar een Afghaanse asielzoeker in februari twee mensen doodde.
Ook minister Van Bossuyt kondigde deze zomer extra controles aan, al worden die in België ‘binnenkomstcontroles’ genoemd, geen grenscontroles.
Elke dag 5 mensen teruggestuurd
Tussen 8 mei en 27 juli 2025 werden aan de Duits-Belgische grens 387 mensen teruggewezen, zo blijkt uit cijfers die Knack opvroeg bij het Duitse ministerie van Binnenlandse Zaken. Dat komt neer op gemiddeld vijf personen per dag. Over alle Duitse grenzen samen gaat het om zo’n 3000 terugwijzingen per maand.
Afgelopen maand hield de Duitse politie in Aken onder meer een Georgiër tegen die vanuit België kwam, omdat hij geen geldig reisdocument had en gezocht werd voor diefstal. Duitstalige media meldden ook dat een Afghaans gezin aan de grensovergang Köpfchen rechtsomkeert moest maken omdat het geen geldige identiteitsbewijzen bij zich had.
Van de 387 personen aan de Belgische grens werden er 58 geweigerd op basis van hun asielstatus. In mei gaf minister van Binnenlandse Zaken Alexander Dobrindt de politie immers de opdracht om asielzoekers aan de grens te weigeren als ze uit een zogenaamd veilig derde land komen.
Aangezien alle buurlanden van Duitsland, waaronder België, als veilig worden beschouwd, betekent dat de facto dat asielzoekers uit die landen niet meer welkom zijn. Alleen voor ‘kwetsbare personen’, zoals kinderen of zieken, wordt een uitzondering gemaakt.
De maatregel is niet onomstreden. Voormalig bondskanselier Angela Merkel liet zich kritisch uit over de koerswijziging van haar opvolger. ‘Mensen die asiel aanvragen moeten minstens gehoord worden. Er moet een procedure plaatsvinden – desnoods aan de grens zelf,’ aldus Merkel.
Asiel en migratie: ‘N-VA zit in de cockpit van het nieuwe Europa’
België wordt niet ingelicht
Opmerkelijk is dat de Duitse autoriteiten hun Belgische collega’s niet systematisch inlichten wanneer ze mensen terugsturen. ‘Volgens onze informatie stuurt Duitsland ons geen enkel verzoek tot terugname van personen die aan de grens worden tegengehouden,’ zegt Dominique Ernould, woordvoerder van de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ). ‘Bovendien verstrekt Duitsland ons onvoldoende gedetailleerde statistieken om het aantal en profiel van de teruggestuurde personen goed te kunnen inschatten.’
Dat wordt niet ontkend op het kabinet van minister van Asiel en Migratie Anneleen Van Bossuyt (N-VA). ‘Maar we hebben hoe dan ook regelmatig contact met de bevoegde autoriteiten, zowel op administratief als op politiek niveau’, klinkt het. ‘Vorige week had minister Van Bossuyt nog contact met haar Duitse collega tijdens de informele Europese ministerraad in Denemarken.’
Voorlopig blijven de grenscontroles tot september, maar de kans is reëel dat ze worden verlengd. Als reactie voerden ook Nederland en Polen opnieuw grenscontroles in, met telkens dezelfde motivatie: irreguliere migratie tegengaan en mensensmokkel bestrijden.
Ook minister Van Bossuyt kondigde deze zomer extra controles aan, al worden die in België ‘binnenkomstcontroles’ genoemd, geen grenscontroles. Ze vinden plaats op internationale bus- en treinstations. ‘Wie illegaal naar België wil komen of al bescherming kreeg in een ander land, is niet langer welkom’, aldus Van Bossuyt.
Migratie-expert Gerald Knaus: ‘Binnengrenscontroles zijn zinloos’