‘Gezichtsbedekkende kledij als boerka of nikab is een aanslag op onze vrijheid, geen bewijs ervan’

‘Wie in het dragen van een boerka een teken ziet van vrouwelijke emancipatie, heeft niets van vrijheid begrepen’, vindt Vlaams parlementslid Maurits Vande Reyde (Open VLD).

Vanaf 1 augustus is er in Nederland een verbod voor het dragen van gezichtsbedekkende kleding op openbare plaatsen. Amnesty International verzette zich hiertegen, en dat is onbegrijpelijk. Gezichtsbedekkende kledij als boerka’s of nikabs een aanslag op onze vrijheid, geen bewijs ervan.

https://twitter.com/amnestynl/status/1156154495048585217Amnesty NLhttps://twitter.com/amnestynl

Vrouwen hebben de vrijheid om te kiezen wat ze dragen.

Het gedeeltelijk verbod op gezichtsbedekkende kleding, dat donderdag in Nederland ingaat, lost geen problemen op en schendt mensenrechten.

Wij zijn tegen de wet die vanaf donderdag in Nederland van kracht is. pic.twitter.com/ig1dTYFJ9S

— Amnesty NL (@amnestynl) July 30, 2019

Allereerst, voor al wie het tot in den treure herhaalde op mijn sociale media: nee, dit is geen symbooldiscussie. De boerka toont als geen ander aan tot waar de grens van religieuze vrijheid kan en mag gaan. Wie dat debat niet belangrijk vindt, heeft de afgelopen jaren onder een steen geleefd. Onze samenleving is geen wit blad, maar is gebouwd op de waarden van de verlichting. Die moeten we verdedigen. Wanneer Amnesty International in de boerka dus plots een baken van emancipatie en vrije wil ziet, is dat zeker en vast een onderbouwd tegengeluid waard.

Gezichtsbedekkende kledij als boerka of nikab is een aanslag op onze vrijheid, geen bewijs ervan.

Kort gezegd komt het pleidooi van Amnesty hierop neer: vrouwen zijn pas echt vrij als ze zelf kunnen kiezen wat ze dragen. Ook al vinden u en ik de boerka een onding: je kan maar echte vrijheid hebben wanneer je ook de dingen toelaat waartegen je een hartstochtelijke afkeer koestert. Een verbod geeft daarom geen echte vrijheid, aldus de organisatie waar ik in mijn jeugd talloze brieven voor heb geschreven.

Intellectueel is dat een lovenswaardige oefening. Helaas slaat Amnesty de bal faliekant mis. Vrijheid bestaat namelijk uit veel meer dan enkel en alleen het absolute recht te doen wat iemand zelf wil.

In het geval van de boerka kan je trouwens al sterk in twijfel trekken in hoeverre er echt sprake is van die fameuze vrije wil. Op zijn zachtst gezegd is er een sterk vermoeden van overheersende dwang vanuit extremistisch-religieuse hoek. De bedekking van de vrouw is in vele godsdiensten de consequentie van de superioriteitsgedachte van de man tegenover de vrouw. In de meest gangbare vormen van Islambeleving, is er van totale gezichtsbedding ook geen enkele sprake. De boerka en nikabs zijn hersenpinsels van enkele fundamentalisten. In hoevere dat een individuele keuze van vrouwen zou zijn: laat ons zeggen dat het geen uitgemaakte zaak is.

Twee soorten vrijheid

Maar goed, wat als mensen er toch bewust zelf voor kiezen? Dat komt inderdaad ongetwijfeld voor. Is een verbod dan nog wel op zijn plaats in onze oh zo vrije samenleving? Het antwoord is simpel: ja, uiteraard.

Vrijheid bestaat immers niet alleen uit het volgen van de eigen individuele wil (de vrijheid om iets doen, ook wel ‘positieve’ vrijheid genoemd). Voor echte vrijheid heb je ook een omgeving nodig die vrijheid toestaat (vrijheid van iets, de ‘negatieve’ soort).

De Britse filosoof Isaiah Berlin beschreef dit treffend in zijn werk “Two kinds of liberty”. Echte vrijheid is een evenwicht tussen het individuele beschikkingsrecht langs de ene kant en de mogelijkheid om vrij van dwang en totalitaire gedachten te zijn. Die twee gaan samen. Je kan onmogelijk beweren dat enkele de éne of andere soort mensen werkelijk vrij maakt.

Amnesty kijkt in zijn bizar vrijheidsbetoog enkel naar de eerste, positieve soort. Het volgen van de eigen wil. Als dat echt de enige referentie voor echte vrijheid zou zijn, moeten we ook meteen maar dingen als kinderarbeid en zelfpijniging toestaan. Zolang personen daar maar zelf voor kiezen. Je ziet al meteen waar hun redenering mank loopt.

Het is duidelijk dat de boerka en nikab op geen enkele manier een vrije omgeving, de negatieve vrijheid, toelaten. Door het dragen ontneem je elke mogelijkheid tot enige betekenisvolle deelname in onze samenleving. Er is letterlijk nul procent kans tot sociale interactie. Geen job, geen onderwijs, zelfs geen brood bij de bakker. Het is de volledige ontmenselijking. Je bestaat niet meer als individu. Zelfs al gebeurt dit uit vrije wil, kan je nog in geen duizend jaar spreken van vrijheid. Onbegrijpelijk dat Amnesty dit niet ziet.

De boerka is een uiting van een strekking die de democratie afwijst. Daarmee berooft het een deel vrijheid van ons allemaal.

Dat geldt trouwens niet enkel voor dragers van de boerka. Ieders vrijheid, ook die van u en ik, gaat er een stukje door verloren. Dat de openbare veiligheid van ons allemaal door een volledige gezichtsbedekking in het gedrang komt, is op zich al problematisch. Het gaat echter nog veel verder dan dat. Boerka’s halen ons fundament voor samenleven met mekaar onderuit. Het tart alle psychologische wetten om betekenisvol met mekaar om te gaan. De boerka is een uiting van een strekking die de democratie afwijst. Daarmee berooft het een deel vrijheid van ons allemaal. Zelfs één boerka in het straatbeeld is daarom al een bewijs te veel dat je je niet moet schikken naar onze verlichte samenlevingsvorm. Dat mogen we echt nooit aanvaarden.

Het is trouwens dit samenlevingsargument waarop het boerkaverbod in ons land en Frankrijk juridisch alle veldslagen heeft gewonnen en steeds heeft standgehouden. Ondanks de vele rechtszaken ertegen.

Daar ligt ook meteen het verschil met pakweg een hoofddoek, keppel of kruis. Ik heb niets met die vormen van religieuze uiting. Maar: ze staan noch mij, noch de drager ervan in de weg om met andereren betekenisvol samen te leven. Daarom kan je daar een algemeen verbod onmogelijk hard in maken in naam van de vrijheid. Bij boerka’s en nikabs is dat ontegensprekelijk anders.

Er zijn grenzen aan diversiteit. Het is kristalhelder dat de boerka die overschrijdt. De open westerse samenleving had volgens Karl Popper al de plicht zich te verdedigen tegen intoleranten. We kunnen niet toelaten dat enkele fundi’s hun maatschappijvisie aan ons opleggen. In de naam van vrijheid dan nog wel. Extremisten proberen dé grote sterkte van onze samenleving om te keren naar een zwakte. Goed geprobeerd, maar helaas. We mogen hen daar geen milimeter ruimte voor geven. Een verbod is daarom een logische keuze.

Amnesty moet zich daar echt over bezinnen. Met welke morele authoriteit spreken zij straks nog tegenover mensonterende regimes wanneer ze zelf het dragen van wandeldende kerker bij ons aanvaarden? Een boerkaverbod wordt echt niet ingevoerd omwille van een blinde afkeer tegenover wat een ander denkt, enkel en alleen omdat dit nu toevallig…anders is. Wij aanvaarden diversiteit, vanzelfsprekend. Maar niet als die het samenleven onmogelijk maakt. Laat ons die grens blijven verdedigen.