Leni Franken

‘Gebrek aan degelijk lesmateriaal nefast voor kwaliteit islamonderwijs’

Leni Franken Onderwijsbegeleider op het Centrum Pieter Gillis van de Universiteit Antwerpen.

‘Op dit moment blijven niet enkel de leerlingen, maar ook heel wat islamleerkrachten in de kou staan wegens een gebrek aan degelijk lesmateriaal’, schrijft Leni Franken van de Universiteit Antwerpen.

Enkele dagen geleden werd de website van de Vereniging van Leerkrachten Islamitische Godsdienst (Vlerig) offline gehaald nadat was uitgekomen dat één van de leerkrachten er enge interpretaties van de islam verspreidde. Zo stond er onder meer te lezen dat ‘medisch onderzoek heeft uitgewezen dat het eten van varkensvlees in elk klimaat de gezondheid schaadt’, dat een moslima enkel met een moslim mag huwen en dat je als goede moslima maar beter de hoofddoek draagt. Het Centrum Islamonderwijs, dat bevoegd is voor het islamonderwijs in Vlaanderen, is alvast niet te spreken over dit alles en inspecteur-adviseur Ahmed Azzouz gaf aan dat ‘zulke teksten absoluut niet door de beugel [kunnen]’. De betreffende leerkracht zal zich dan ook aan een inspectiebezoek mogen verwachten.

Gebrek aan degelijk lesmateriaal nefast voor kwaliteit islamonderwijs

Dit alles lijkt me de evidentie zelve. De laatste jaren ligt het islamonderwijs immers geregeld onder vuur omdat het moslims vaak niet in staat stelt om op een kritische en genuanceerde manier met hun geloof om te gaan. Vorig jaar nog trok Montasser Alde’emeh in de maand mei aan de alarmbel omdat tienduizenden moslimkinderen in angst leven en slaapproblemen hebben: onder meer tijdens de lessen islamitische godsdienst worden ze opgezadeld met verhalen over de hel, martelingen in het graf en andere gruwelijke kwellingen in het hiernamaals. Ook Jacky Goris, algemeen directeur van het GO! in Brussel, wees al meermaals op het gebrek aan goed opgeleide islamleerkrachten en aan de nefaste gevolgen daarvan.

Naar aanleiding van dit gegeven stelde Mohamed Achaibi, ondervoorzitter van de Moslimexecutieve, dat dit alles onmogelijk getolereerd kan worden en ook nu geeft de georganiseerde islam in België te kennen dat dit soort islamonderwijs niet door de beugel kan. En terecht. Wat men hierbij echter vergeet, is dat ook de handboeken islamitische godsdienst, die door diezelfde georganiseerde islam (i.c. het Centrum Islamonderwijs) warm worden aanbevolen, te wensen overlaten. Echt verwonderlijk is dat niet. De betreffende handboeken zijn immers niet veel meer dan vertalingen van Turkse handboeken, uitgegeven door Dyianet (het Turkse Ministerie van Godsdienstzaken) en bijgevolg zijn ze vaak niet of onvoldoende aangepast aan de Belgische context.

Kritische tekstinterpretatie

Enkele maanden geleden wees ik reeds op het feit dat deze handboeken getuigen van een eenzijdige, dogmatische en erg traditionele kijk op de islam en er te weinig aandacht is voor kritische tekstinterpretatie en voor problematische aspecten zoals de spanning tussen geloof en wetenschap, de ongelijkheid tussen man en vrouw, het verbod op afvalligheid, de legitimatie van geweld in de Koran en het recentere fenomeen van radicalisering. In een reactie hierop suggereert het Centrum Islamonderwijs dat ik de handboeken waarschijnlijk niet goed begrepen heb en blijkt alvast dat men niet meteen van plan is om de handboeken in een moderner, kritischer en aan de Belgische context aangepast jasje te gieten.

Jammer, want het zou het islamonderwijs in Vlaanderen alleen maar ten goede komen. Zolang we als overheid het vak islamitische godsdienst blijven aanbieden op onze schoolbanken, mag men toch wat meer van dit vak verwachten (maar dit geldt uiteraard ook voor de andere levensbeschouwelijke vakken). Ik wijs het Centrum Islamonderwijs er dan ook graag op dat er al degelijk lesmateriaal bestaat dat in de lessen islamitische godsdienst gebruikt zou kunnen worden, met name bij onze noorderburen. Daar verscheen recent een lesmethode (Wegen van overgave – Islam) waarin de islam op een kritische en religiewetenschappelijke manier benaderd wordt en er expliciet rekening wordt gehouden met de Nederlandse context en met mogelijke conflicten tussen de islamitische en Nederlandse cultuur.

Het is precies deze kritische reflectie over de islam in onze samenleving, die op dit moment broodnodig is in het islamonderwijs, maar in de huidige handboeken niet of nauwelijks aan bod komt. In dat opzicht is het dan ook jammer dat er in de ‘engagementsverklaring voor kwalitatief islamonderwijs’, die in 2016 ondertekend werd door de Moslimexecutieve en minister Hilde Crevits, wel te lezen staat dat er werk zal worden gemaakt van betere lerarenopleidingen, een actualisering van de bekwaamheidsbewijzen, de aanstelling van een extra inspecteur-adviseur en de hervorming van het Centrum voor Islamonderwijs, maar dat er over een actualisering van het lesmateriaal geen sprake is. In Oostenrijk, waar sinds 1982 islamonderwijs wordt gegeven op openbare scholen en het islamonderwijs op een vergelijkbare manier wordt georganiseerd als in België, werd er in 2009 een vergelijkbare engagementsverklaring tussen het Ministerie van Onderwijs en de Islamitische Geloofsgemeenschap in Oosternrijk (IGGiÖ- Islamische Glaubensgemeinschaft in Österreich) ondertekend, met dat verschil dan dat er in Oostenrijk wel een update van het lesmateriaal gepland werd en er in 2015 effectief nieuwe handboeken werden uitgegeven…

Aanpassingen aan hedendaagse context

Als niet-gelovige verwacht ik uiteraard geen mirakels, maar een beetje zelfkritiek wat betreft de handboeken islamitische godsdienst en een minimale inspanning om deze aan de hedendaagse context aan te passen is meer dan wenselijk. Op dit moment blijven immers niet enkel de leerlingen, maar ook heel wat islamleerkrachten in de kou staan wegens een gebrek aan degelijk lesmateriaal. Dat het ook anders kan toont de genoemde lesmethode uit Nederland, maar ook het proefexperiment dat in het najaar van 2017 in een aantal Brusselse scholen van het Gemeenschapsonderwijs (GO!) werd opgestart is in dit verband lovenswaardig. In deze scholen werd de Franse islamgeleerde Rachid Benzine uitgenodigd om samen met de leerlingen op een historisch-kritische manier naar de koran en andere gezaghebbende teksten te kijken. Hoewel deze methode heel wat tijd en inspanning vergt, is dit allicht de meest aangewezen manier om vandaag met de islam op onze schoolbanken om te gaan. Jammer genoeg gaat het hier slechts over een proefexperiment in een handjevol scholen en wordt deze methode voorlopig niet opgenomen in de lesmethodes.

Zolang het Centrum voor Islamonderwijs zich in deze materie defensief blijft opstellen, blijft het huilen met de pet op en blijft het voor het merendeel van de Vlaamse scholen, wat betreft degelijk islamonderwijs, nog steeds wachten op Godot.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content