Expo: portret van België om niet vrolijk van te worden

De Belgische fotograaf Cédric Gerbehaye maakte vanuit een geëngageerde invalshoek een portret van zijn land. Echte sociale fotografie.

Cédric Gerbehaye (1977), bij ons minder bekend, werkte vooral in conflictgebieden in het Midden-Oosten en Afrika als reporter van het agentschap VU’. Hij kreeg er zeven onderscheidingen voor en niet van de minste. In 2012 begon hij aan een fotoreeks over België. Niet zoals menig collega het hem had voorgedaan maar met een duidelijke socio-politieke bedoeling. In de periode dat hij aan zijn project werkte was het – zijn – land verwikkeld in fundamentele mutaties, politiek, sociaal en cultureel. Hij zag het zowel in Vlaanderen als in Wallonië en in Brussel wat resulteerde in extremere standpunten die het samenleven er niet eenvoudiger op maakte. Vanuit een geëngageerde invalshoek begon hij zo aan een portret van zijn land. De tentoonstelling in het Antwerpse FoMu en het daarbij horende boek is niet om direct vrolijk van te worden. Men ziet geen stoeten, carnavals of kermissen (wel achteraf) maar veel portretten, stadsgezichten en probleemsituaties waar we dan ook letterlijk met onze neus opgedrukt worden.

Kus op de dorpel

Zowel in het Noorden als het Zuiden van het land ontdekte de fotograaf beelden die hij discreet maar soms ook gretig vastlegde omdat ze eerder atypisch waren en toch herkenbaar mits het nodige inlevingsvermogen. Enkele uitzonderingen niet te nagesproken zijn de foto’s niet al te donker maar wel somber afgedrukt. De situaties zijn al duister genoeg en van innigheid of sentimentaliteit is al evenmin sprake op uitzondering van een jong stel dat na het carnaval van Stavelot elkaar wil zoenen op de dorpel van een schamele woning. Om de Unheimlichkeit nog te onderstrepen zien we ook nog foto’s uit gevangenissen en psychiatrische inrichtingen.

Naar zo’n uitstalling van misère zul je me naar die tentoonstelling niet vlug krijgen, hoor ik nu al menig lezer denken. Maar hij (zij) heeft ongelijk want het gaat beslist om boeiende en intrigerende fotodocumenten, kwalitatief hoogstaande beelden, superieur reportagewerk met bovenop een maatschappelijke inhoud, echte sociale fotografie. Natuurlijk kijken we met meer emotioneel genoegen naar rustgevende opnamen die ons niet kwetsen maar inhoudelijk minder betekenis hebben en die minder inspanning vergen. Cédric Gerbehaye geeft een “statement”, een virtueel alarm, legt de vinger op een wonde en doet daarmee een oproep op onze realiteitszin. Voorbij de werkelijkheid is de inhoudelijke boodschap maar die realiteit is er. En hoe! Een gedurfd project in het kader van en in samenwerking met “Mons, hoofdstad van Europa”