‘Egbert Lachaert is het momentum aan het verliezen’

‘In de zaak-Chovanec zit de N-VA met een probleem’, schrijft professor Herman Matthijs (VUB/UGent). Ondertussen ondervindt paars-groen moeilijkheden. ‘Er moet niet veel meer gebeuren om in de herfst van 2020 naar de stembus te trekken.’

Er is een ‘smoking gun’ in de zaak-Chovanec. Maar de ‘deadly bullet’ voor minister-president Jan Jambon (N-VA) is er (nog) zeker niet. Wel geeft deze zaak opnieuw het beeld van slecht geleide en georganiseerde kabinetten. Maar de regel geldt nog steeds: de minister is altijd verantwoordelijk voor de stommiteiten van zijn kabinet. Toch moeten ook de volgende vragen worden gesteld om een correct beeld te krijgen van het spijtige voorval te Charleroi: de rol van de ministers van Buitenlandse Zaken en Justitie, de toenmalige leiding van de federale politie, het parket te Charleroi enzoverder. En vooral wie gaf wat door aan wie ?

Uiteraard komt dat dossier-Chovanec niet zomaar uit kast gevallen. Het moet gerelateerd worden aan de federale regeringsvorming. De N-VA zit nu met een probleem. Want de eerste verdediging van de voormalige minister van Binnenlandse Zaken zou aan de universiteit met glans naar de tweede zittijd worden verwezen. Het beeld wordt nu zeker in het leven geroepen dat er problemen zijn met de regeringscapaciteit van de grootste partij: zie, ze kunnen het niet!

Hier komen we tot de kern van de zaak: de voor de N-VA politiek levensnoodzakelijke Vlaamse regering draait niet. De efficiëntie is al even slecht als het federale niveau, met kafka-overregulering, geen enkele keer in het gat kunnen springen tijdens de coronapandemie. In vergelijking met het gidsland Nederland is het een vooroorlogse voetbalscore in het nadeel van Vlaanderen.

Als er een federale regering zou komen zonder de N-VA of nieuwe verkiezingen in de volgende maanden, kan de N-VA alleen maar politiek overleven mits een dynamische Vlaamse regering. Het interne politieke probleem voor de N-VA is nu juist dat Jambon de Vlaamse regeringsleider is. De kans is erg groot dat de politieke geschiedenisboeken gaan schrijven dat Bart De Wever een historische flater heeft begaan door niet zelf aan het stuur te gaan zitten van die regering. Maar die fout kan nog goedgemaakt worden. Veel tijd heeft de N-VA-leider wel niet om zijn partij terug op de rails te zetten.

Rousseau verhoogt drukt op Lachaert

De agenda van MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez is duidelijk: niet te veel mandaten verliezen in een nieuwe regering en dus liefst paars-groen met Défi. Als dat niet lukt, dan maar proberen om premier Sophie Wilmès (MR) te laten zitten en desnoods verkiezingen. Want de MR gaat uit van winst, wat ook logisch is. Langs de rechterzijde van deze links-liberale partij is er een woestijn aan concurrentie.

Voor de Open VLD-leider Egbert Lachaert ligt het allemaal veel moeilijker. Hij zit vast tussen toegeven aan groen-links en een mislukking die onvermijdelijk leidt tot nieuwe verkiezingen. Dit laatste scenario is zeker niet het ideale voor de Open VLD.

Voor de PS is het afwachten wat de liberalen willen toegeven in vergelijking met de N-VA. Wel moet deze partij zich verdedigen tegen de opkomende PTB.

Voor de SP.A geldt hetzelfde en deze partij staat wel op winst in de peilingen. De verklaringen van voorzitter Conner Rousseau over het teveel aan parlementsleden gaan er vlot in bij het kiesvolk. De aankondiging van de SP.A-leider dat nieuwe verkiezingen een optie zijn, verhoogt op zijn minst de druk op de opdrachthouder Lachaert.

De christendemocraten staan zeker niet te springen voor verkiezingen. Blijkbaar is het CDH er al afgereden in de Vivaldi-constructie en dat verhoogt de waarde van de CD&V. Want paars-groen kan alleen starten met de CD&V erbij, tenzij men het risico gaat nemen om Défi te laten depanneren. Maar wat moet de CD&V gaan doen in een dergelijke regering?

En wat moet de Open VLD gaan doen in een Vivaldi-coalitie als ze het premierschap niet binnenhaalt? Wat gaat er gebeuren in de Vlaamse regering? Daar is er een levensgroot politiek verschil tussen enkel de Open VLD federaal erbij of ook de CD&V erbij.

Groen moet rekenen op een doorbraak in deze regeringsvorming. Want nieuwe verkiezingen zijn geen ideaal gegeven voor deze partij. Misschien geldt dat ook voor de grotere broer Ecolo? Maar deze partij zal zich zeker optrekken aan het succes van de Franse groenen bij de recente lokale verkiezingen in de republiek van Emmanuel Macron.

Voor de PVDA/PTB en het Vlaams Belang kunnen er niet snel genoeg verkiezingen komen. Zij gaan zeker langs de kassa passeren.

Jean-Marie Dedecker

Of paars-groen met het CD&V gaat lukken is helemaal niet duidelijk. De ideologische verschillen zijn enorm en ondertussen heeft iedereen met iedereen gepraat en ook tegen elkaar ‘neen’ gezegd. Trouwens een coalitie opstarten met zeven partijen – die dan hooguit drie jaar kan besturen – is ook niet echt een geweldig vooruitzicht. De koninklijke opdracht van de Open VLD-leider is het momentum aan het verliezen.

Wie is er voor verkiezingen? Uiteraard de communisten, het Vlaams Belang, de SP.A, als het moet de MR. En PS-voorzitter Paul Magnette heeft het ook al aangekondigd. Tezamen geeft die club 73 zetels in de kamer. Tel daar nog LDD-voorzitter Jean-Marie Dedecker bij en men komt op 74. Er moet niet veel meer gebeuren om in de herfst van 2020 naar de stembus te trekken.

Bovendien wordt er altijd gesteld dat nieuwe verkiezingen tot niets leiden. Op wat is dat gebaseerd? Elke verkiezing heeft zijn verrassing. Wie weet brengt een nieuwe uitslag wel vaart in een federale regeringsvorming. Trouwens, in een democratie moet men steeds klaar staan om zich te presenteren voor de rechtbank van de kiesgerechtigde. Op zijn minst zou het voordeel van nieuwe verkiezingen zijn, dat men dan de federale verkiezingen loskoppelt van die van de deelstaten.