Hoe Jambon de hele heisa herleidt tot een ‘communicatiefout’

Gewezen minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon had in 2018 wel degelijk een gesprek met de Slovaakse ambassadeur over de zaak-Chovanec. De N-VA’er haalt er wel verzachtende omstandigheden bij. Dankzij zijn partij en de coalitiepartners blijft hij Vlaams minister-president.

‘We gaan zeer combattief tonen dat de Vlaamse regering er staat.’ Nee, minister-president Jan Jambon (N-VA) is niet van plan zijn plek als kapitein van zijn regering af te staan. Dat blijkt na de persconferentie in zijn hometown Brasschaat. Zongebruind en vergezeld van zijn echtgenote wilde hij de communicatielijn in handen nemen na een vakantietrip naar Italië.

De hele heisa rond de dood van de Slovaak Jozef Chovanec in 2018 heeft de gewezen minister van Binnenlandse Zaken nochtans in nauwe schoentjes gebracht. ‘Nooit, met geen enkel woord’ had hij gehoord over het hardhandig optreden door de politie in een cel op de luchthaven in Charleroi in februari 2018. Klopt niet, zo toonde zijn opvolger Pieter De Crem (CD&V) aan, die bewees dat het kabinet-Jambon wel degelijk op de hoogte was.

Smoking gun

Op de persconferentie, strak in banen geleid door cabinetard Pol Van Den Driessche, werd die uitspraak herleid tot een ‘communicatiefout’. Verschillende keren legde Jambon letterlijk en figuurlijk het hand op het hart: ‘Ik herinner mij die vergadering niet meer.’

Daarmee doelt Jambon op het onderhoud met de Slovaakse ambassadeur, Stanislav Vallo. Die vergadering leek de smoking gun in het dossier-Chovanec. Niet alleen was Jambons kabinet op de hoogte van de dood van de Slovaak. Ook Jambon zelf was ingelicht.

De verdediging die Jambon in Brasschaat te berde bracht is vierledig. Ten eerste onderstreept hij het belang van het gebrek aan beeldmateriaal in 2018. Het politieverslag van het hoofd van de luchthavenpolitie was hem destijds wel degelijk onder ogen gekomen. ‘Maar het verslag doet in niets denken aan de vreselijke camerabeelden.’

In de optiek van de N-VA’er stonden de beelden – met onder meer de Hitlergroet van een agente – te ver van het schriftelijke dossier. De link tussen beide kon hij niet leggen.

Ten tweede legde ook niemand van zijn ex-medewerkers het verband. Het helpt ook niet dat de interne kabinetsdossiers niet meer volledig toegankelijk zijn. ‘Ik heb met een aantal mensen gebeld om te verifiëren of de beelden een belletje deden rinkelen’, aldus Jambon. ‘Niemand maakte de link met het dossier van tweeënhalf jaar eerder.’ Maar waarom heeft hij dan aanvankelijk zo mordicus ontkend dat hij van niet wist? ‘Wat had ik dan tegen die journalist moeten zeggen? Dat ik het wel wist? Dan zou ik gelogen hebben’, riposteert Jambon.

Ten derde verwijst Jambon naar het lopende gerechtelijk onderzoek destijds. ‘Cruciaal’, noemt hij dat. ‘Vanaf dat moment is het geen zaak meer van de minister. Dan moet hij zich terughoudend opstellen.’

Ten slotte is er nog de timing van het onderhoud met ambassadeur Vallo. Dat vond plaats op 30 mei. De dag voordien had terrorist Benjamin Herman drie mensen, waarvan twee agenten, vermoord in Luik. Jambons korte gesprek met Vallo, waarin slechts deels over Chovanec werd gesproken, werd gevolgd door een bezoek aan het getroffen Luik. ‘Ik betreur ten zeerste waarom ik me twee jaar nadien zo weinig herinner’, aldus Jambon. ‘Maar ik heb nooit de intentie gehad om de waarheid te verdraaien.’

Doofpotoperatie

De voortvarende Jambon neemt zo alle verantwoordelijkheid op zich. Zijn ex-kabinetswerkers, waaronder gewezen kabinetschef Joy Donné, krijgen geen beschuldigende vinger. Enkel Jambon zelf maakte een fout, zo zegt hij. Maar de fout is niet van die orde om een ontslag te rechtvaardigen.

Is de kous daarmee af? Dat is nog maar de vraag. Dinsdag staan er onder meer met ex-commissaris-generaal van de federale politie Catherine De Bolle nog meer getuigenissen gepland. Bovendien is het niet uitgesloten dat er nog iets uit de opgeborgen kabinetsdossiers lekt.

Daarnaast blijft de vraag of Jambon zich in 2018 wel zo terughoudend had moeten opstellen. Velen vragen zich af of er wel schot in de zaak had gekomen indien Chovanecs weduwe nooit naar de pers zou zijn gestapt. De insinuatie van een doofpotoperatie ligt voor de hand. Volstaat het dan dat Jambon louter verwijst naar het geheim van het gerechtelijk onderzoek om destijds niet te communiceren?

Los van die inhoudelijke vragen zijn politiek gezien de rangen helemaal gesloten. Coalitiepartners CD&V en Open VLD houden zich koest, N-VA-voorzitter Bart De Wever steekt zijn duim omhoog. ‘Ik vind dat ik perfect kan functioneren’, zegt Jambon zelf. ‘Niemand vraagt mijn ontslag.’

Het dossier vormt evenwel een nieuw smet op het blazoen van Jambons imago, partij én regering. Dat element zal ongetwijfeld meespelen in de afweging die de N-VA misschien zeer binnenkort zal moeten maken: mee vóór vervroegde federale verkiezingen stemmen of niet.