De helft van de cocaïne die onderweg naar of in de haven van Antwerpen in beslag is genomen, werd vanuit Ecuador verscheept. De open oorlog tussen de regering en de drugskartels daar is ook slecht nieuws voor nationaal drugscommissaris Ine Van Wymersch. ‘De vraag is of het vandaag überhaupt mogelijk is om in Ecuador met iemand rond de tafel te zitten.’
Zondagavond ontdekten cipiers in de gevangenis van de Ecuadoraanse havenstad Guayaquil dat crimineel Adolfo Macias – leider van Los Choneros – niet meer in zijn cel zat. Vanaf dat moment werd het Latijns-Amerikaanse land in een spiraal van chaos en geweld gestort. President Daniel Noboa kondigde de noodtoestand af, gangsters reageerden door in verschillende steden massaal op straat te komen en de strijd aan te gaan. De beelden van gewapende criminelen die dinsdagavond de studio van nieuwsprogramma El Noticiero bestormden, gingen de wereld rond.
‘In Ecuador zie je de escalatie van een situatie die al lange tijd instabiel was’, zegt nationaal drugscommissaris Ine Van Wymersch (43). ‘Verschillende drugsclans bekampen elkaar in alle echelons. In de gevangenissen gebeurt dat heel extreem en zeer gewelddadig. Een presidentskandidaat werd vermoord, havenarbeiders omgebracht: het geweld stapelde zich op het laatste jaar. De berichten die ik kreeg, waren weinig geruststellend.’
Als drugscommissaris volgt u de gebeurtenissen in Ecuador van nabij op?
Ine Van Wymersch: We zien dat drugskartels uit Mexico en Colombia gebruikmaken van de minder stabiele situatie in Ecuador om hun cocaïne via dat land naar Europa en elders te verschepen. Ecuador is zelf geen productieland. Maar 50 procent van de cocaïne die in beslag genomen is in of op weg naar de haven van Antwerpen komt wel uit een Ecuadoraanse haven. Dat is toch wel opmerkelijk. In 2022 ging het om liefst 50 ton.
U zou eerstdaags zelf naar Ecuador gaan. Gaat die reis nog door?
Van Wymersch: Daar is nog geen uitsluitsel over. De veiligheidsdiensten buigen er zich nog over. Als we naar Ecuador gaan – toch wel een veiligheidsrisico – moeten we ook zeker weten dat zo’n bezoek zin heeft. De samenwerking met de bronlanden is belangrijk. Als we hen kunnen helpen de cocaïne te detecteren voordat die ingescheept wordt, dan werken we aan een structurele oplossing. Maar de vraag is of het vandaag überhaupt mogelijk is om in Ecuador met iemand rond de tafel te zitten.
De Belgische politie heeft er ook geen verbindingsofficier.
Van Wymersch: Maar sinds februari 2023 heeft de politie er wel eentje in Bogota (Colombia), en die is ook bevoegd voor Ecuador. Hij zet heel belangrijke stappen in het uitwisselen van informatie, en hij houdt onze overheid op de hoogte over de toestand ter plekke. Ik heb hem gisteren nog gesproken. Hij geeft aan dat de situatie niet stabiel is. Krijgt de president het onder controle of zal het verder escaleren? Afwachten.
Hoe belandt cocaïne precies van Ecuador in Antwerpen?
Van Wymersch: Het is een cliché, maar het klopt: vaak zit de cocaïne verstopt in bananen. Tenminste in de vrachten die wij intercepteren. We gaan ervan uit dat er nog altijd een groot dark number is. Maar ook in de laatste grote inbeslagnames valt op dat bananen nog steeds de kroon spannen. Vorige zomer bijvoorbeeld zijn in de haven van Antwerpen zeven ton coke in beslag genomen in een bananencontainer afkomstig uit Ecuador. Even later werd in Rotterdam nog eens acht ton in beslag genomen. Zelfde plaatje: bananencontainer uit Ecuador. België, Nederland en Spanje zijn de belangrijkste bestemmingslanden voor coke uit Ecuador.
Wie regelt die transporten?
Van Wymersch: Het is niet zo dat Ecuadoraanse drugskartels aanwezig zijn op ons grondgebied. Volgens onze informatie zijn het Mexicaanse kartels en Albanese drugshandelaren die ook in Ecuador de touwtjes in handen hebben. En die met lokale bendes een strijd voeren voor die exportroutes.
Bij Mexicaanse kartels gaat het om het klassieke Sinaloa-kartel, waar ook de Amerikaanse DEA heel hard op inzet. En dan heb je nog de Albanezen. Uit onze dossiers blijkt dat zij zowel op de Belgische kade aanwezig zijn als in de havens in Ecuador. Dat weten we uit vele lopende onderzoeken. In de onderschepte Sky ECC-berichten valt ook op dat vaak Albanees gebruikt wordt in de communicaties.
Hoe verhoudt de mocromafia zich tot de Albanese maffia in de Antwerpse haven?
Van Wymersch: Een nieuwe tendens is dat de mocromaffia en de Albanezen elkaar hand- en spandiensten verlenen, terwijl ze vroeger concurrenten waren. Ze werken nu samen omdat er toch genoeg geld te verdienen is. Ze kijken wie waar het beste in is, en ieder ontwikkelt zijn eigen specialiteiten. In recente dossiers merken we dat je je niet op één clan of nationaliteit of etnische afkomst moet richten.
Meer internationale samenwerking is dus een must?
Van Wymersch: We investeren in internationale samenwerking en informatie-uitwisseling rond havens, niet alleen om de cocaïnetrafiek te stoppen maar ook de handel in precursoren voor synthetische drugs. Dat is een heel belangrijk aspect voor de toekomst. We zien dat heel wat havens in Chinese handen zijn en dat er heel wat chemische producten uit China komen. Via Latijns-Amerika komen ze naar Europa, waar ze in labs worden gebruikt om synthetische drugs te maken.
Dat was trouwens ook een gespreksonderwerp tussen de Amerikaanse president Joe Biden en zijn Chinese collega Xi Jinping tijdens hun ontmoeting in november. Door de fentanylcrisis in de VS zijn de Amerikanen daar zeer waakzaam over. En ook Interpol heeft recent een nieuw project opgezet om de routes van die chemische producten in kaart te brengen.
Die precursoren zijn toch legaal?
Van Wymersch: Precursoren zijn inderdaad legaal op de markt en hebben ook legale toepassingen, maar ze kunnen ook gebruikt worden om synthetische drugs mee te vervaardigen. En we zien eigenlijk dezelfde routes en kartels opduiken als voor de cocaïnehandel.
Het is veel lucratiever om synthetische drugs te verschepen en te verhandelen dan cocaïne. We mogen ons niet blind staren op één drug. We moeten kijken naar het logistieke model en het verdienmodel, en daar proberen barrières op te werpen. Of het nu voor cocaïne is, voor heroïne of voor precursoren. En die precursoren komen vanuit China via Latijns-Amerika in Europese havens als Antwerpen en Rotterdam aan.
Welke rol speelt China in heel die logistieke keten?
Van Wymersch: China krijgt overal voet aan de grond in de legale wereld. We moeten er ons van bewust zijn dat criminele organisaties niet blind zijn: wat logistiek goed in elkaar zit voor legale activiteiten, proberen zij te gebruiken voor illegale activiteiten. Daarmee zeg ik natuurlijk niet dat Chinese bedrijven hand- en spandiensten verlenen aan criminele organisaties. De Chinese aanwezigheid is altijd een belangrijke economische drijfveer. En het criminele milieu ent zich daar vaak op. Daar moeten we ons voor behoeden. We moeten vermijden dat de onderwereld infiltreert in de bovenwereld.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier