De regering-De Wever moet tegen 2030 10 miljard euro vinden. Tot nu toe strandde elk voorstel op veto’s. Voor econoom Paul De Grauwe en PS-voorzitter Paul Magnette is de oplossing eenvoudig: belast de superrijken zwaarder. Maar zo simpel is het niet.
De regering-De Wever is nog steeds op zoek naar 10 miljard euro om in lijn te blijven met de uitgavennorm die de Europese Commissie heeft vooropgesteld. Maandag gaat de jacht opnieuw van start. Er lag al van alles op tafel, van een btw-harmonisering over een indexsprong en het afbouwen van het aantal managementvennootschappen tot een verlaging van de groeinorm in de gezondheidszorg. De voorstellen botsten op veto’s van de regeringspartijen en een begroting is er nog steeds niet. De nieuwe deadline is donderdag 6 november.
Nochtans is het voor sommigen, zoals econoom Paul De Grauwe en PS-voorzitter Paul Magnette, eenvoudig: de top 1 procent volgens inkomen betaalt te weinig belastingen op hun inkomen. Ze hebben het niet over het belasten van vermogens – die zijn niet goed gekend aangezien ons land geen vermogenskadaster heeft – maar over het belasten van de inkomens, die de fiscus wél kent.
‘Zelfs na de miljonairstaks van Vooruit zullen superrijken nog altijd een veel lager percentage van hun inkomen afstaan aan de staat dan de modale Belg’, aldus De Grauwe. De Grauwe wordt daarin bijgetreden door Magnette: de topinkomens dragen niet de zwaarste lasten. Een verhoging van de belastingen op de hoogste inkomens is de oplossing om enerzijds de sterkste schouders de zwaarste lasten te laten dragen en anderzijds de miljarden te vinden waar de regering nu zo naar op zoek is.
De belastingen op de topinkomens verhogen, klinkt voor velen goed. Want de meeste mensen behoren niet tot de top 10 volgens inkomen, laat staan de top 1 procent, en dus worden ze er niet door getroffen. Tenminste, dat denken ze. In de realiteit zou dat weleens kunnen tegenvallen.
Geen stabiele groep
De Nationale Bank bracht deze zomer de inkomens in ons land in kaart. Op verzoek van Knack zoomde ze extra in op de inkomsten van de top 1 procent. Om deel uit te maken van die top 1 procent, moet u als single een beschikbaar jaarinkomen (inkomen uit arbeid of kapitaal, na het betalen van de belastingen en sociale bijdragen) hebben van minstens 140.000 euro, voor een koppel zonder kinderen is dat 210.000 euro en voor een koppel met twee kinderen 300.000 euro. Het hele overzicht vindt u hier.
Het jaar waarin u de uitkering van uw groepsverzekering ontvangt, kunt u tot de top 1 procent behoren. En een jaar later zou het kunnen dat u daar niet meer toe behoort.
In ons land gaat het om 50.000 huishoudens of 110.000 mensen. Dat is logisch, want er zijn 11 miljoen Belgen. Wat daarbij vaak over het hoofd wordt gezien, is dat die top 1 procent geen stabiele groep is. Het gaat lang niet elk jaar over dezelfde 50.000 huishoudens of 110.000 mensen. Het jaar waarin u de uitkering van uw groepsverzekering ontvangt, kunt u tot de top 1 procent behoren. En een jaar later – als u moet rondkomen van alleen maar uw wettelijk pensioen – zou het kunnen dat u daar niet meer toe behoort.
Zwaarste lasten
Draagt de top 1 procent volgens inkomen vandaag de zwaarste lasten? Het is een vraag die vaak terugkeert. Uit de berekeningen van de Nationale Bank blijkt dat de top 1 procent in euro’s meer belastingen en ook iets meer aan de sociale zekerheid en sociale verzekering betaalt dan andere inkomensgroepen. In euro’s is het antwoord dus: ja, de top 1 procent draagt de zwaarste lasten.
Maar wat als we kijken naar de verhouding tussen het beschikbare inkomen en het bedrag dat naar de belastingen gaat, de belastingdruk? Betaalt de top 1 procent volgens inkomen ook relatief de meeste belastingen? In ons land stijgt de relatieve bijdrage aan de belastingen inderdaad met het inkomen. Met andere woorden: hoe hoger je inkomen, hoe meer je afgeeft aan de fiscus. Dat geldt ook voor de top 1 procent. Ook zij betalen in verhouding tot hun inkomen meer belastingen dan het overgrote deel van de bevolking.
Concrete cijfers
In concrete cijfers: ten opzichte van hun beschikbare inkomen betaalt de 10 procent met de laagste inkomens bijna 3 procent aan belastingen. Dat percentage stijgt geleidelijk tot 31,5 procent voor de 10 procent met het hoogste beschikbare inkomen. Als we die top 10 procent verder analyseren, blijkt dat bij de top 1 procent de verhouding tussen betaalde belastingen en het beschikbare inkomen gemiddeld 30 procent bedraagt, terwijl dat voor de resterende 9 procent afgerond 32 procent is.
Zeggen dat de zwaarste schouders bij ons niet de zwaarste lasten dragen, klopt niet echt: ze betalen meer belastingen dan het overgrote deel van de bevolking, maar wel minder sociale premies.
Met andere woorden: de top 1 procent betaalt relatief gezien iets minder belastingen dan de 9 procent die daar net onder zit. Maar de top 1 procent betaalt relatief wel meer belastingen dan iedereen die niet tot de top 10 procent behoort. Voor mensen die net niet tot de top 10 procent behoren, bedraagt de verhouding tussen hun betaalde belastingen en hun beschikbare inkomen bijvoorbeeld 28 procent.
Sterkste schouders
En hoe zit het met de sociale bijdragen? Ook die nemen toe met het inkomen en wel tot we aan de top 10 procent komen. Concreet: de laagste 10 procent besteedt, in verhouding tot het beschikbare inkomen, 15 procent aan sociale premies. Dat aandeel loopt geleidelijk op tot 40 procent bij het negende inkomensdeciel. De top 10 procent geeft met 30 procent daar relatief minder aan uit, de top 1 procent nog veel minder met 12 procent.
De top 1 procent volgens inkomen draagt dus minder bij tot de sociale premies. Dat heeft natuurlijk te maken met de aard van hun inkomen. Het inkomen van de top 1 procent bestaat vooral uit inkomsten uit vermogen. En sociale premies worden vooral geheven op de inkomsten uit arbeid, niet op de inkomsten uit vermogen.
Zeggen dat de zwaarste schouders bij ons niet de zwaarste lasten dragen, klopt dus niet echt: ze betalen meer belastingen dan het overgrote deel van de bevolking, maar wel minder sociale premies. Natuurlijk kun je vinden dat ze (nog) meer belastingen en sociale bijdragen moeten betalen, maar dat is een politiek standpunt.
Grotere groep
Een belangrijk inzicht uit de studie van de Nationale Bank is dat de top 1 procent volgens inkomen geen stabiele groep is. Zoals gezegd: het jaar dat u de uitkering van de groepsverzekering ontvangt, kunt u tot de top 1 procent behoren, een jaar later – als u moet rondkomen van alleen maar uw wettelijk pensioen – zou het kunnen dat u daar niet meer toe behoort.
Met het voorstel van De Grauwe om de top 1 procent volgens inkomen meer belastingen te laten betalen, tref je een veel grotere groep mensen dan vaak wordt gedacht.
Als de top 1 procent meer wordt belast, zou dat kunnen betekenen dat de tweede pensioenpijler – het geld dat werkgevers en werknemers storten in de groepsverzekering – zwaarder wordt belast. De Grauwe heeft daar alvast geen probleem mee, zo tweette hij: ‘Ik wil dat fiscale en parafiscale voordelen die verleend worden aan tweede pijler worden verminderd. Wisselende samenstelling (van de top 1 procent)? Mensen die die een hoge kapitaaluitkering krijgen, zijn mensen met hoge inkomens, geen arme sukkelaars die plots ongewild in de top 1 procent belanden.’
Tussen haakjes: bij de uitbetaling van de groepsverzekering betaalt u vandaag al 3,5 procent RIZIV-bijdrage, 2 procent solidariteitsbijdrage en 10 of 16,5 procent personenbelasting plus gemeentelijke opcentiemen. Die tarieven zouden verhoogd kunnen worden. Het mag Van Grauwe in het kader van het zwaarder belasten van de topinkomens best wat meer zijn.
Met andere woorden, met het voorstel van De Grauwe om de top 1 procent volgens inkomen meer belastingen te laten betalen, tref je een veel grotere groep mensen dan vaak wordt gedacht. Want vandaag heeft meer dan vier miljoen Belgen een groepsverzekering en die zouden dan allemaal bij de uitkering daarvan kunnen worden getroffen. Misschien bent u wel een van hen.