Zolang België inkomsten haalt uit de Russische tegoeden bij Euroclear, blijft de begroting-De Wever overeind. Maar als Europa zijn zin krijgt, valt vijf miljard euro weg — en komt ook de NAVO-tweeprocentnorm mogelijks in gevaar.
Met het zopas overeengekomen begrotingsakkoord wil de regering-De Wever de komende vier jaar 9,2 miljard euro besparen. Dat moet ons land grotendeels in lijn brengen met de Europese begrotingsafspraken en de Belgische staatsschuld binnen de perken houden. Toch is het verre van zeker of de maatregelen daadwerkelijk het beoogde bedrag zullen opleveren én of de Arizona-coalitie voldoende rekening houdt met budgettaire tegenvallers aan de inkomstenzijde.
Zo bestaat er vooral onzekerheid over de inkomsten die ons land al drie jaar lang ontvangt via de bevroren Russische tegoeden op de rekeningen van het Belgische bedrijf Euroclear. De onderneming in Brussel belegt die tegoeden namelijk bij de Europese Centrale Bank, verdient daar in eerste instantie miljarden mee, en betaalt op die winsten een vennootschapsbelasting van 25 procent aan de fiscus. Dit jaar levert dat de Belgische schatkist ongeveer 1,3 miljard euro op.
De vraag is echter hoelang de regering-De Wever nog op die inkomsten mag rekenen. Op het Europese toneel neemt de druk op België almaar toe om akkoord te gaan met het plan om met de Russische staatstegoeden een Europese miljardenlening voor Oekraïne te financieren – een stap die de Belgische schatkist niets meer zou opleveren. België stelt voorlopig zijn veto omdat het sluitende garanties van zijn bondgenoten eist als Rusland schadeclaims tegen ons land en Euroclear zou indienen.
Tweeprocentnorm
Als ons land op de volgende Europese top midden december alsnog overstag gaat, dan levert dat vooral voor het ministerie van Defensie en bevoegd minister Theo Francken (N-VA) problemen op. Defensie rekent de komende vier jaar namelijk op de inkomsten van Euroclear om directe steun te bieden aan Oekraïne – tot en met 2029 gaat het om een bedrag van vijf miljard euro. Die manier van werken moet ons land in één klap helpen om twee procent van het bbp aan defensie uit te geven, zoals de NAVO verwacht.
Dus als België uiteindelijk akkoord gaat met het plan om alle Russische staatstegoeden bij Euroclear naar Europa door te schuiven, dreigt de zopas beklonken begrotingsinspanning van 9,2 miljard euro deels in het water te vallen, omdat de overheid dan tot 5 miljard euro minder binnen zou krijgen. Een budgetneutrale oplossing zou kunnen zijn dat België zijn rechtstreekse steun aan Oekraïne stopzet, maar dan breekt ons land zijn belofte aan Kiev en geven we te weinig geld aan defensie om de NAVO-tweeprocentnorm te halen.
‘De vraag waar de regering-De Wever structureel de extra miljarden voor defensie zal vinden, speelt al sinds dit voorjaar’, zegt professor internationale relaties en defensiespecialist Yf Reykers (Maastricht University). ‘Verschillende oplossingen die eerder op tafel kwamen, leverden slechts tijdelijke of eenmalige inkomsten op, zoals de verkoop van overheidsparticipaties. Op de lange termijn blijft dit een probleem, zeker gezien de belofte in Den Haag om tegen 2035 naar 3,5 procent van het bbp te gaan.’
Goedkope leningen
Misschien komt er wel hulp uit Europa. Met haar SAFE-programma verstrekt de Commissie vanaf 2026 namelijk goedkope leningen aan de lidstaten voor nationale investeringen in gemeenschappelijke en btw-vrije defensieaankopen. Via die weg mag België de komende jaren rekenen op een bedrag van ruim 8,3 miljard euro. Tegen 2030 moet de Commissie dat bedrag volledig aan België uitkeren, waarna ons land maar liefst 45 jaar de tijd heeft om de leningen aan Europa terug te betalen.
‘Er bestaat veel onzekerheid’, vertelt een regeringsbron. ‘Er is nog niets beslist over de geïmmobiliseerde tegoeden – zelfs in het slechtste geval zou niet alles in één keer naar Europa gaan. Ook zijn er discussies rond het Amerikaanse “vredesplan” voor Oekraïne, waarin de tegoeden ook aan bod komen. Hoe dan ook heeft deze regering zich ertoe verbonden om Oekraïne tot het einde van de legislatuur met één miljard euro per jaar te steunen. Die belofte moeten we financieren, met of zonder de Russische tegoeden.’
Vergeet Euroclear: ook los van de bevroren miljarden steunen we Oekraïne veel te weinig