Vrije Tribune

‘Asia Bibi verdient asiel: het vrije woord botst al te vaak met het Heilige Schrift’

Vrije Tribune Hier geven we een forum aan organisaties, columnisten en gastbloggers

‘Het is geen toeval dat samenlevingen waar de scheiding tussen kerk en staat wordt doorgevoerd, komaf maken met blasfemiewetten’, schrijven Freddy Mortier en Aubry Cornelis van deMens.nu naar aanleiding van de vrijlating van Asia Bibi.

Asia Bibi verdient asiel. In haar land wordt ze met de dood bedreigd voor een daad die met de beste wil ter wereld geen misdaad kan worden genoemd: het op de korrel nemen van een religieus personage. In tegenstelling tot wat vaak wordt gesuggereerd is het niet enkel omdat ze christen is in een land waar moslims en hindoes het voor het zeggen hebben. Er is meer aan de hand.

Het sakkeren op god gebeurt bij ons zowat tussen de soep en de patatten. Onze bekendste stripreeks, Kuifje, bevat een personage dat van vloeken en tieren zijn handelsmerk maakt. In veel andere landen ter wereld is dat gevloek echter een riskante bezigheid. Niet minder dan 71 landen hebben nog één of andere wet die straffen oplegt als je met de vermeende grote baas lacht. In 7 van die landen betaal je er zelfs de hoogste tol voor: je leven.

Religie met macht is het probleem

Vergis u dus niet: het gaat hier niet louter om een klopjacht op christenen. Blasfemiewetten zijn in essentie wetten die de vrijheid op meningsuiting beknotten, en zijn zélf ingegeven door het religieuze karakter van de staat die ze invoert.

Het is geen toeval dat samenlevingen waar de scheiding tussen kerk en staat wordt doorgevoerd, komaf maken met zulke wetten. In België wordt het desbetreffende artikel sinds de jaren ’30 van de vorige eeuw niet meer toegepast. Nederland schrapte haar versie van godslastering in 2014. Dat het wel degelijk past in een grotere seculariseringsgolf, wordt netjes bewezen door Ierland. Daar maakt de bevolking de voorbije maanden en jaren in sneltreintempo komaf met bepalingen die ooit vanuit de heersende – katholieke -moraal juridische kracht kregen. Na de invoering van het homohuwelijk en de legalisering van abortus, koos de Ierse bevolking in een referendum medio oktober massaal voor het schrappen van de ‘middeleeuwse’ ban op godslastering.

Het debat in Ierland laaide trouwens drie jaar geleden op, toen de bekende komiek Stephen Fry een politieonderzoek aan zijn been kreeg voor satirische opmerkingen over god. Dit voorbeeld toont duidelijk aan dat je niet naar het Midden-Oosten hoeft om problemen te krijgen met kritische of grappig bedoelde verwensingen aan het adres van een of ander opperwezen. Het gaat om niks meer of minder dan de vrijheid van meningsuiting – satire incluis – , om de vrijheid uit te kunnen komen voor je overtuiging. Ook als in die overtuiging geen plaats is voor een godheid.

Het vrije woord botst met het Heilige Schrift

De vrijheid eender welk geloof aan te hangen, is dus een hoeksteen van een meer fundamentele vrijheid: die om aan je geloof te verzaken, van geloof te veranderen of tout court niet te geloven. Niet-gelovigen vormen dan ook de meest kwetsbare minderheid wereldwijd. Het gaat letterlijk om vrijdenkers, mensen zoals Raif Badawi, de Saudische blogger die de concentratie van religieuze en politieke macht in zijn land aankaart. In Pakistan, het land waar Asia Bibi ter dood is veroordeeld, durven slechts 1 tot 2 procent van de bevolking openlijk toe te geven niet in god te geloven. Mensenrechtenactivisten, zoals de prominente voorvechter van vrouwen- en kinderrechten Gulalai Ismail, kunnen niet terugvallen op een krachtige christelijke lobby. Wie maalt om hun lot? Wij.

Het gaat er niet om een nieuwe godsdienstoorlog te ontketenen. Het gaat om macht. De macht iemand te verbieden iets anders te geloven of om anders te zijn. Of is het toeval dat Ivan Jurkovic, een vertegenwoordiger van het Vaticaan, in maart nog tijdens een hoorzitting van de VN-mensenrechtenraad expliciet het recht – ja, ook het uwe en het mijne – om niet te geloven ontkende?

Kortom, of het nu om deze of gene religie gaat, of om deze of gene ideologische doctrine: de kwestie is er in essentie een over de macht om iemand het zwijgen op te leggen. En die vlieger gaat voor vrijzinnig humanisten niet op: de vrijheid van meningsuiting is en blijft een fundamentele voorwaarde voor een menswaardige samenleving. Want zonder die vrijheid geen meningsverschil en geen ideeënstrijd. En zonder die twee dingen: geen verrijking van die meningen of ideeën, geen vooruitgang, enkel verstarring.

België boven voor atheïsten

In haar jaarlijkse Freedom of Thought Report stelde de International Humanist & Ethical Union onlangs een ranglijst op van landen waar je onbekommerd je eigen overtuiging kan kiezen, ook als dat impliceert dat je elke bestaande godsdienst afwijst. Uit dat lijstje blijkt dat het als atheïst goed toeven in België is. Maar vrijdenken is geen sinecure in tal van andere landen. En aangezien religie wereldwijd in opmars is, belooft die situatie niet vanzelf te verbeteren. De mensenrechten uitdragen, verdedigen én afdwingen blijft dus hoogstnoodzakelijk. Met name voor vrouwen zou de opmars van secularisme wereldwijd pas echt vooruitgang betekenen. Want of ze in hun land nu de “juiste” religie aanhangen of niet, tweederangsburgers blijven ze toch in veel monotheïstische opvattingen.

Het staat Bibi en haar gezin vrij om oprecht en intens te geloven. Maar de oproep haar te redden zou des te sterker zijn mochten aan haar naam ook de namen van andersdenkende activisten als Gulalai Islamai toegevoegd worden. Om de vrijheid van gedachte, iets wat voor ons vanzelfsprekend is, mogelijk te maken is respect voor de universele mensenrechten en het principe van de scheiding van kerk en staat nodig. Die zijn, onder andere, ontworpen om de destructieve en polariserende uitwassen van religie in te dammen.

Freddy Mortier is voorzitter van deMens.nu.

Aubry Cornelis is directeur communicatie van deMens.nu.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content