De Mechelse burgemeester Bart Somers (Open VLD) vindt het ontslag van de politieman die een ‘racistische’ meme van Jinnih Beels verspreidde, nog altijd terecht. ‘Ik vond dat toen niet kunnen en ik vind nog altijd dat zoiets niet kan.’
Bert V.L., oud-hoofdinspecteur van de Mechelse politie, is in beroep vrijgesproken van aanzetting tot haat en discriminatie. Hij had twee jaar geleden in een besloten WhatsApp-groep met collega’s een foto verspreid van Jinnih Beels, toen diversiteitsmanager van de politie, met als krakkemikkige tekst: ‘En waarom zou ik je een hand geven? Jou kleur staat me niet aan.’
Beels is inmiddels SP.A-schepen in Antwerpen. Volgens burgemeester Bart Somers ging het om ‘walgelijk racisme’. In een reactie op de vrijspraak zegt Somers: ‘Ik vond dat toen niet kunnen en ik vind nog altijd dat zoiets niet kan.’
Somers trad twee jaar geleden krachtig op: Bert V.L. werd eerst preventief geschorst en na een tuchtprocedure uiteindelijk ‘ambtshalve ontslagen’. De man werd dus ook gerechtelijk vervolgd. Het Openbaar Ministerie eiste zes maanden cel en 1200 euro boete. Maar V.L. werd in eerste aanleg vrijgesproken en nu dus ook in beroep.
‘Misplaatste grap’
Het Antwerpse hof van beroep vindt dat niet ‘met voldoende zekerheid’ kan worden vastgesteld dat Bert V.L. wilde aanzetten tot discriminatie, haat of geweld tegen Jinnih Beels. ‘Veeleer blijkt er sprake te zijn geweest van een misplaatste grap’, aldus het arrest. De man heeft wel ‘onzorgvuldig ingeschat dat deze tot uiteenlopende interpretatiemogelijkheden kon leiden’ en ‘niet door iedereen gesmaakt zou worden’. Een soort tik op de vingers dus, maar géén strafbaar racisme. Het hof houdt ook rekening met het feit dat een en ander zich in een gesloten groepje afspeelde en niet op een breed publiek forum, ook al kwam de foto daar uiteindelijk wel terecht.
Het hof benadrukt ook dat zowel uit verklaringen van getuigen als uit onderzoek van de computer en telefoon van V.L. niet blijkt dat hij racistisch zou zijn. ‘Veel collega’s konden geen enkel incident voor de geest halen waarbij de beklaagde racistisch, discriminerend of haatdragend gedrag zou hebben geëtaleerd.’
Voor burgemeester Somers, die mee beroep had aangetekend tegen de vrijspraak, is dit een pijnlijke zaak.
Hebt u zich vergaloppeerd in deze zaak?
Bart Somers: Nee. Ik heb het arrest nog niet gelezen en kan daar dus weinig over zeggen, maar u moet duidelijk het onderscheid maken tussen het tuchtrecht en het strafrecht. Het parket is in beroep gegaan en de politiezone Mechelen-Willebroek, dus de burgemeesters van Mechelen en Willebroek, zijn als burgerlijke partij in beroep gevolgd. Het eerste vonnis stelde toen ook expliciet dat de man bij gebrek aan bewijs werd vrijgesproken, maar dat het tuchtrecht van een andere orde is. Wij hebben als burgemeesters dan het tuchtrecht toegepast en daar is uiteindelijk zijn ontslag uit gevolgd.
Is dat voor u toch geen pijnlijke blamage?
Somers: Nogmaals, ik moet eerst het arrest lezen, maar de rechters oordelen over racisme als misdrijf, dat doe ik niet als burgemeester. Ik laat alleen het tuchtrechtelijke aspect bekijken en daarbij spelen andere zaken en regels een rol, zoals de deontologie en het statuut van de politie. Je moet het strafrecht strikt gescheiden houden van tuchtrecht. Of de concrete feiten een racistisch misdrijf zijn, laat ik dus over aan de rechters.
U sprak toch zelf ronduit van ‘walgelijk racisme’?
Somers: Ik vond dat toen niet kunnen en ik vind nog altijd dat zoiets niet kan. Ik vind dat er tuchtrechtelijk correct is gehandeld. Het tuchtrecht bekijkt of een ambtenaar, in casu een politieman, zich gehouden heeft aan de deontologische regels en dat was in dit geval duidelijk niet gebeurd. Het gebeurt wel vaker dat mensen die strafrechtelijk niet veroordeeld zijn toch een tuchtsanctie krijgen.
Kan de man na zijn vrijspraak eventueel terugkeren naar de politie?
Somers: Nee. De tuchtsanctie blijft bestaan en die is er niet zomaar gekomen. Het politiecollege heeft eerst een niet-bindend advies gegeven voor zijn ontslag. Dat advies is unaniem bevestigd door de hogere tuchtraad, waar overigens ook een magistraat in zit. En de betrokkene zelf heeft daarna geen beroep aangetekend bij de Raad van State tegen zijn ontslag, maar er zich bij neergelegd.
Tegenwind
Vanuit zijn politiekorps kreeg burgemeester Somers meteen fors tegenwind. Een aantal agenten getuigde toen anoniem in Knack dat de fotomontage een reactie was op de komst van Jinnih Beels, die voor wrevel had gezorgd: ‘De burgemeester en de korpsleiding hebben nooit met ons over haar gesproken. Bovendien gaf de aanstelling van een diversiteitsmanager het signaal dat er een groot probleem was in ons korps. Het versterkte alleen maar het beeld van de Mechelse politie als een bende racisten.’
De foto zelf zou de burgemeester ook niet goed hebben begrepen. Volgens sommige agenten was dat allesbehalve racisme, maar hooguit een wat smakeloze grap. Een agent legde dat in Knack als volgt uit: ‘Om die montage goed te begrijpen, moet je weten wat een meme (een foto, cartoon of videofilm met humoristische insteek, verspreid op internet, nvdr) is. Bij een meme doe je alsof de woorden die op de foto worden geplakt, gezegd zijn door de persoon die op die foto staat. Als je met die kennis en de voorgeschiedenis in het achterhoofd naar die montage kijkt, dan begrijp je dat het een verwijzing is naar het ongenoegen dat er bestond over het feit dat wij van haar geen hand kregen. Het meest gewaagde aan deze grap is dat de maker ervan zich afvraagt of mevrouw Beels ons geen hand wou geven omdat wij blanke agenten zijn. U kunt dat een foute grap vinden, maar walgelijk racisme? Ik denk het niet. Ik denk vooral dat de burgemeester, de korpschef en de media niet snappen wat een meme is.’
De agenten steunden Bert V.L. voluit met een petitie die massaal door het personeelsbestand werd ondertekend. Toen Bert V.L. in eerste aanleg voor de Mechelse correctionele rechtbank moest verschijnen, was hij vergezeld van enkele tientallen agenten die hun collega op die manier steunden.
Verwacht u nu geen onrust bij uw politiekorps, want de man werd stevig gesteund door zijn collega’s?
Somers: Ik zou niet weten waarom. Tuchtrecht gaat niet over sympathie of antipathie voor een bepaald persoon. Ik heb de deontologische regels niet gemaakt, hè. Ik heb wel vastgesteld dat ze geschonden werden en daar is dat ontslag uit gevolgd.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
