‘Als het in 2022 politiek gezien niet nóg erger wordt, mogen we al blij zijn’

We zitten met de zwakste Vlaamse regering ooit en ook de zwakste federale regering in al zeker veertig jaar. Kunnen ze zich herpakken?

De laatste week van 2021 was een politiek dieptepunt en dat wil tegenwoordig wat zeggen. Er moest en zou beslist worden over de kernenergie-uitstap, maar er werd beslist om niet te beslissen en het verdict uit te stellen tot in maart. Waarop de verschillende coalitiepartners van de regering-De Croo deze non-beslissing op een tegenstrijdige manier kwamen uitleggen. Kortom, chaos was troef.

Zo mogelijk nog erger was de beslissing van het Overlegcomité, met daarin leden van alle regeringspartijen, om de cultuursector te sluiten in het kader van de coronabestrijding. Achteraf bleek eigenlijk niemand voor zo’n sluiting te zijn, dus wat daar aan de onderhandelingstafel gebeurde, is een raadsel. De Raad van State draaide uiteindelijk de beslissing terug, waarna noch premier Alexander De Croo (Open VLD), voorzitter van het Overlegcomité, noch minister-president Jan Jambon (N-VA), ook Vlaams minister van Cultuur, thuis gaf. Aan het eind van het jaar ruimde chaos plaats voor politieke leegte.

We hebben vandaag de zwakste Vlaamse regering sinds 1981, toen de eerste Vlaamse executieve onder leiding van Gaston Geens (CD&V) van start ging. De regering-Jambon trad niet doortastend op tijdens de coronacrisis, toen de falende regering-Wilmès daar alle kansen toe bood. Er werd dodelijk geflaterd bij de aanpak van corona in de woonzorgcentra en voor het economische herstel nam ze de tegenovergestelde beslissingen van wat deskundigen voorstelden. Daarbij liet Jambon elke kans voorbijgaan om zich te profileren als daadkrachtige voorman van deze regering.

Slechts één Vlaamse minister sprong er tot nu toe uit: Zuhal Demir (N-VA) ontpopte zich tot de beste milieuminister in jaren en scoort ook hoog in de populariteitspoll. Maar Demir staat voor grootse uitdagingen. In 2022 moet ze niet alleen de zaak van de PFOS-vervuiling tot een goed einde brengen, maar ook het stikstofdossier, een mogelijke struikelsteen voor de Vlaamse regering.

Ook de federale regering is ontstellend zwak, misschien ook wel de zwakste sinds 1981 toen Mark Eyskens (CD&V) acht maanden premier was van een rooms-rode coalitie, waarin de ministers constant ruzie maakten en de begroting op een zelden geziene manier ontspoorde. Net als vandaag, alleen duurt het nu langer. Premier De Croo toont zich daarbij niet de leider van zijn ploeg, de ‘methode-De Croo’ wordt zwaar onder vuur genomen, niet het minst door PS-voorzitter Paul Magnette – van je voornaamste coalitiegenoot moet je het hebben.

Ook in de federale regering steekt er slechts één minister bovenuit, Frank Vandenbroucke (Vooruit), de flinkste minister van Volksgezondheid in jaren. Hij doet het eveneens goed in de peilingen. Maar ook Vandenbroucke wachten grote uitdagingen. Hij moet er voor zorgen dat het coronabeleid in 2022 nog breed door de bevolking gedragen blijft. Een nog veel moeilijkere klus is de hervorming van de gezondheidszorg zodat die financieel overeind blijft. En bij uitbreiding moet hij als minister van Sociale Zaken ook zorgen dat onze sociale zekerheid het overleeft. Zonder ingrijpende maatregelen wordt dat lastig, maar zijn die mogelijk met de regering-De Croo?

Politieke analisten wijzen erop dat we ons de besluiteloosheid die dezer dagen in de Wetstraat heerst, niet kunnen veroorloven en dat we zo afstevenen op een ruk naar radicalisme in 2024. Er wordt gehoopt op een reshuffle, een herschikking van de regeringen, zodat die een nieuwe start kunnen nemen. Of die er zal komen? Hoeveel ministers moeten er dan niet worden vervangen en door wie? De eerste lijst is lang, de tweede zeer kort.

Daarenboven was het veel beter geweest als Jan Jambon al eerder was vervangen als minister-president en de Vlaamse regering van samenstelling was veranderd, zoals op deze plek al in augustus 2020 (!) werd geanalyseerd. Dat was kort nadat N-VA-voorzitter Bart De Wever partijgenoot Jambon zijn vet had gegeven over diens gebrek aan daadkracht. En De Croo was zelfs beter helemaal geen premier geworden, iets wat hij zelf al in augustus 2019 (!) tijdens de regeringsonderhandelingen wist: ‘Wij zijn de zevende partij in het parlement. Je moet de democratie respecteren. Als eerste minister zonder slagkracht ben je de dweil van je regering.’

Het valt dus te vrezen dat van een reset, een herstart van de politiek niet veel in huis zal komen. Iedereen mag hopen op een beter 2022, maar wellicht krijgen we meer van hetzelfde als in 2021. Als het niet nóg erger wordt, mogen we blij zijn.