De druk om de Liefkenshoektunnel tolvrij te maken neemt toe. Over drie weken is de enige tolweg van het land afbetaald, maar de Vlaamse regering blijft tol heffen om het BAM-tracé mee te financieren.
‘Liefkenshoektunnel tolvrij’, met die slogan trokken actievoerders zaterdag door Antwerpen. Op 16 december doet de Vlaamse regering een laatste afbetaling voor de Liefkenshoektunnel aan de Amerikaanse investeerders. Volgens tal van actiegroepen is dat het ideale moment om te experimenteren met een tolvrije Liefkenshoektunnel. ‘Door de tol draait de Liefkenshoektunnel op amper een derde van z’n capaciteit’, aldus Paul Van den Bossche van LHT Tolvrij. ‘Wij vragen om een tolvrije proefperiode in te lassen en de effecten op de Antwerpse Ring te meten.’ De Wase actiegroep wist daarvoor al 5000 handtekeningen te verzamelen en vindt bovendien steun bij de politiek en in de haven. Oppositiepartijen Groen, PVDA+, Vlaams Belang en LDD ijveren al langer voor een afschaffing van de tol. Havenbonzen als Fernand Huts (Katoennatie) en Christian Leysen (Ahlers) zijn ook mee. ‘De tol zorgt voor een concurrentieel nadeel voor havenbedrijven die containers van de rechter- naar de linkeroever sturen’, klinkt het.
De Vlaamse regering wil evenwel niet weten van een tolvrije Liefkenshoektunnel. Minister van Mobiliteit en Openbare Werken Hilde Crevits liet optekenen dat studies van het Vlaamse Verkeerscentrum (VVC) aantonen dat die de problemen op de Ring niet oplost. Hallo Verkeerscentrum, mogen wij die studie even inkijken? ‘Alle studies vindt u op de website van de DAM-werkgroepen (www.vlaanderen.be/dam)’, antwoordt Jean Pierre Vijverman van het VVC, die wat verveeld zit met de vraag. Op de site vinden we helemaal geen studie die de effecten van een tolvrije Liefkenshoektunnel op de mobiliteit op de Antwerpse Ring omvat. ‘Het effect zal niet alleenzaligmakend zijn, maar in afwachting van een duurzame oplossing zorg je tenminste al voor een verbetering’, zegt Bruno De Borger, transporteconoom aan de Universiteit Antwerpen.
11 miljoen euro per jaar
De Vlaamse overheid heeft als tollenaar nog een tweede argument: ‘Er zijn erg ingewikkelde begrotingstechnische constructies’. Waarover gaat dit?
Zoals gezegd is de Vlaamse regering weldra verlost van haar Amerikaanse geldschieters. De Vlaamse regering gaf de NV Tunnel Liefkenshoek evenwel een concessie tot 2037 om de tunnel uit te baten. Als concessievergoeding krijgt de Vlaamse overheid een deel van de tolinkomsten. Dat geld, 11 miljoen euro per jaar, wordt in de NV-BAM gepompt en dient dus om het BAM-tracé, onderdeel van het Masterplan 2020, te financieren. Zo houdt de Vlaamse regering dat miljardenproject uit haar eigen begroting. Reken even mee: nog tot 2037 brengt de Liefkenshoektunnel 11 miljoen euro per jaar op: een totaal van 264 miljoen euro. Het BAM-tracé wordt geraamd op 3 miljard euro. Een tekort dus van ruim 2,7 miljard euro. Dat bedrag moet grotendeels komen uit de tolheffing in de nieuwe Oosterweeltunnels, die ook wordt geheven door de NV Tunnel Liefkenshoek.
Europa moet zich nog wel uitspreken over deze constructie. ‘Vlaanderen staat namelijk borg voor het totale bedrag’, zegt Dirk Peeters, Vlaams Parlementslid voor Groen. ‘Terwijl we het totale bedrag voor het Masterplan nog niet kennen. Bovendien loopt er momenteel een MER-rapport dat nog moet uitmaken of het BAM-tracé wel de beste oplossing is voor Antwerpen. Maar ondertussen werkt de Vlaamse regering er gewoon op door. Als de tolinkomsten tegenvallen in die nieuwe tunnels, kan Vlaanderen met belastinggeld het tekort bijpassen. Dat is een ramp voor onze kredietwaardigheid. Deze constructie met de NV Liefkenshoek zou dus weleens een nieuw Dexiaverhaal kunnen worden.’
Jochen Vandenbergh
