Koen Meulenaere
Koen Meulenaere Van 1991 tot 2012 de satiricus van Knack

Het Forum: plein in Rome, tussen Capitool en Palatijn, waar burgers samenkwamen om publieke zaken te bespreken en recht te doen.

Mijnheer Geeraerts, de Nobelprijs literatuur is toegekend aan Günter Grass. Een terechte keuze ?

Jef Geeraerts: Hij had hem al veel vroeger moeten krijgen. Grass is het voorbeeld bij uitstek van een schrijver die sterke letterkunde combineert met maatschappelijk engagement. Het is precies die combinatie die de Nobelprijs voor literatuur wil bekronen, zo staat het in de statuten. De plicht van een kunstenaar is het vuur van Prometheus aan te wakkeren en brandend te houden, om er de bestaande orde mee aan te tasten. Dat heeft Grass zeker gedaan. En Die Blechtrommel is een boek voor de eeuwigheid. Ook de film was mooi, maar toch is Volker Schlöndorff er niet in geslaagd de schakeringen en de volheid van de roman te evenaren. Filmscenaristen laten altijd iets weg of voegen iets toe, alsof ze het beter kunnen. Vaak door een gebrek aan respect voor literaire maatstaven en voor het creatieve werk van de auteur.

In eigen land is commotie ontstaan rond een juwelier en een cafébaas, die beiden een inbreker hebben doodgeschoten.

Geeraerts: Een interessante zaak. De Harelbeekse juwelier had een verweerwapen in huis. Waarom heeft men hem daarvoor een vergunning gegeven? Om “zijn bezit” te verdedigen, neem ik aan. Dat wordt instinctief als een recht ervaren. Zeker in West-Vlaanderen, waar men veeleer materialistisch, om niet te zeggen hebzuchtig van inborst is. In sommige ons omringende landen mag je schieten om je eigendom te verdedigen, bij ons niet. Dat lijkt me het verstandigst. Ik heb in Congo ooit zelf in een situatie verkeerd waarbij mijn leven acuut in gevaar was. Ik werd omsingeld door een twintigtal met speren gewapende en gedrogeerde Congolezen, die van plan waren mij te vermoorden. Ik heb toen mijn stengun gebruikt om voor hun voeten in de grond te schieten. Ondanks mijn doodsangst bleef ik blijkbaar de reflex behouden om niemand te willen doden.

Ik heb niet de indruk dat de Harelbeekse juwelier dezelfde reflex had, want hij heeft maar liefst zeventien keer geschoten. Als dat met een 7,65 mm pistool is gebeurd, heeft hij zelfs het magazijn moeten vervangen, want daar zitten slechts negen kogels in. Dat maakt het moeilijk om te spreken van iemand die in paniek een paar schoten afvuurt. Ik wil me niet uitspreken over schuld of onschuld van deze man. Zijn advocaten zullen aanvoeren dat hij handelde onder een onweerstaanbare drang, en hopelijk voor hem gaat de rechter daarop in. Maar dat men deze gevallen in Harelbeke en Mechelen vooral niet beschouwt als voorbeelden van hoe het moet. Laten we maar wat afstand nemen van de Amerikaanse geweldcultuur, die ons via televisiefeuilletons en B-films als een vanzelfsprekendheid wordt voorgeschoteld.

De publieke opinie geeft de beide schutters groot gelijk.

Geeraerts: Dat is het gevaar. Ik ben bang van die golven van woede of verontwaardiging bij de massa. Ze herinneren te veel aan middeleeuwse publieke terechtstellingen. Het zijn emotionele impulsen die soms aan de onredelijkheid grenzen. Paul Marchal, met alle respect voor het leed dat hij heeft doorstaan, was daarvan een verpersoonlijking. Sommige van zijnreacties en standpunten raakten kant noch wal. Het is niet verwonderlijk dat het nooit iets is geworden met zijn politieke partij. Gelukkig doven die opstoten van de massa snel weer uit, ook als ze een zo talrijk publiek beroeren als de Witte Mars.

Ex-minister van Justitie Stefaan De Clerck heeft de petitie voor de vrijlating van de juwelier getekend.

Geeraerts: In welke omstandigheden en met wat voor bedoelingen hij dat ook gedaan mag hebben, het was een misplaatst signaal. Ik vind dat CVP-voorzitter Van Peel openlijk afstand had moeten nemen van deze demarche van een van zijn leden. Dat die toevallig zijn opvolger wordt, zou een pikante bijkomstigheid zijn geweest. Stefaan De Clerck is ook een West-Vlaming, en als ik juist ben ingelicht verdedigt een advocaat van zijn kantoor de betrokken juwelier, van wie de vader op een CVP-kabinet heeft gewerkt. Zou het kunnen dat deze drie elementen wat extra inkt hebben geleverd? De Clerck maakt een sympathieke indruk, heeft charisma en legt het vlot uit, maar enige voorzichtigheid zou hem van nut kunnen zijn. Heeft hij eraan gedacht dat die petitie koren op de molen was van het Vlaams Blok? Of wil hij ze gewoon stemmen afsnoepen?

De dioxinecrisis blijft in de actualiteit door de parlementaire onderzoekscommissie, en door de goed gespijsde zwarte rekening van het echtpaar Verkest.

Geeraerts: Recente statistieken tonen aan dat wij de hoogste belastingdruk hebben van de hele Europese Unie. Een Belg werkt van januari tot eind augustus uitsluitend voor de fiscus. De besteding van dat belastinggeld is niet altijd even duidelijk en even verantwoord. Dat leidt tot een groot wantrouwen bij de burgers. Het revolteert bijvoorbeeld als je leest hoeveel geld er wordt uitgetrokken om de kantoren van de ministeriële kabinetten of de ambassades opnieuw in te richten en te verfraaien. Het revolteert nog meer als uit een studie blijkt dat koning Boudewijn rond de vijftien miljard frank op buitenlandse rekeningen had. De koning! Het hoofd van de staat, en in het geval van Boudewijn iemand die wordt beschouwd als kandidaat voor de zaligverklaring. Zelfs die zet zijn geld in het buitenland, en lapt zijn eigen wet op de voorheffing aan zijn laars.

Voorbeelden als deze leveren aan alle Verkesten in het land het gedroomde argument ter rechtvaardiging van hun eigen ontduikingsgedrag. Bovendien houden Belgen, in tegenstelling tot calvinistische Nederlanders, van nature niet van controles. Onze controlesystemen falen dan ook op de meest uiteenlopende niveaus. Zoals ook weer ten overvloede wordt aangetoond in de dioxinecommissie. Van het algemeen gebrek aan nauwgezetheid profiteert zowel de individuele belastingontduiker, als de overheid. De fraude zit in het Belgische bestel ingekankerd. Van vriendendiensten en faveurs tot regelrechte omkoperij. Ik denk niet dat Verhofstadt die denkwijze in één regeerperiode kan uitroeien.

Naar aanleiding van de zwarte rekening van Verkest is de aandacht gevestigd op een geïnstitutionaliseerd zwart circuit in de vleessector.

Geeraerts: Dat wordt, merkwaardig genoeg, door geen enkele instantie tegengesproken. Meer: de bevoegde diensten zouden op de hoogte zijn geweest van de wanpraktijken. Wat ongetwijfeld ook geldt voor de sectororganisaties als Boerenbond en NCMV. Het is wel zeer ongepast dat die de schuld van de dioxinecrisis volledig op de overheid willen afwentelen, en de misbruiken van hun eigen leden zo al niet goedpraten, dan toch toedekken. Het NCMV verdedigt mensen die miljarden verdienen dankzij een van fraude doorspekt systeem, de Boerenbond verdient er zelf miljarden mee. Want de Boerenbond heeft de hele landbouwsector in de tang via leningen, verzekeringen en leveringscontracten, onder andere voor veevoeder. De enige doelstelling van zowel de landbouw als de middenstand, is geld verdienen. En wel zoveel mogelijk. Een ander ideaal, als je zoiets überhaupt een ideaal kan noemen, bestaat daar niet.

Ondertussen kletst men zonder scrupules de meest giftige stoffen in de voedselketen, tot transformatorenolie toe. Ik begrijp de experts niet die dat voor de dioxinecommissie komen minimaliseren. Volgens de ene is er niets aan de hand, de andere heeft het over vierduizend tot veertigduizend extra kankergevallen in de komende zestig jaar. Je vraagt je af voor wie bepaalde experts rijden, of door wie ze worden betaald. Wetenschappers die ik heb gesproken, minimaliseren het gevaar van dioxine en PCB’s in elk geval niet. Al zullen de schadelijke gevolgen misschien pas zichtbaar worden over ettelijke jaren, of in de volgende generatie.

De New Yorkse burgemeester Rudolph Giuliani weigert de subsidie van het Brooklyn Museum uit te keren, omdat hij de tentoonstelling Sensation aanstootgevend vindt.

Geeraerts: Ik kom vaak in New York, en ik kan getuigen dat de zero-tolerance politiek waarmee Giuliani beroemd is geworden, wel degelijk tot goede resultaten leidt. Al moeten we in België erg oppassen met zoiets. Ik neem in New York graag de metro, stap zo maar ergens uit, en ga daar rondwandelen. Soms in gore buurten. Vroeger ben ik meer dan eens moeten gaan lopen, dat gebeurt nu niet meer. Als je een paar jaar geleden bij het ochtendgloren op Times Square wandelde, kraakten de ampules waarin de crack had gezeten onder je voeten, ook dat is niet meer het geval. De veiligheid in de stad is spectaculair verhoogd. Men moet wel het politiekorps in de hand houden, want er zijn heel wat klachten over machtsmisbruik door schietgrage agenten.

Giuliani heeft dus iets verwezenlijkt, maar wat hij nu doet met het Brooklyn Museum of Art is tegen the First Amendment over de vrije meningsuiting. Je kan deze ingreep niet los zien van de verkiezingen in de staat New York, waarGiuliani het moet opnemen tegen Hillary Clinton. Hij hoopt met deze rel stemmen te halen bij de preutse en fundamentalistische Amerikanen, die ook op moreel gebied voorstander zijn van zero-tolerance, of zo mogelijk van nog minder. Nu vind ik een beeld van de Holy Virgin Maria besmeurd met olifantenmest eerlijk gezegd ook wansmakelijk. Maar de houding van Hillary Clinton lijkt me, hoewel dubbelzinnig, correcter. Zij raadt aan de tentoonstelling niet te bezoeken, maar wil ze niet verbieden. Dat de overheid subsidie verleent, geeft haar niet het recht om censuur uit te oefenen.

Volgende week dinsdag wordt de zes miljardste mens geboren.

Geeraerts: De overbevolking is de hefboom van het grootste probleem dat de wereld bedreigt: de uitputting van de grondstoffen en de vervuiling van de oerelementen aarde, lucht en water. Wij zijn bezig om miljarden jaren oude en precies daarom uiterst kwetsbare biologische ketens in korte tijd aan te tasten en te vernietigen. Wetenschappelijke computermodellen berekenen dat, alleen al door de accumulatie van de CO

JEF GEERAERTS

Koen Meulenaere

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content