De socialistische kandidaat François Hollande leidt in alle peilingen voor de Franse presidentsverkiezingen. Dat zit niet iedereen lekker. De Duitse bondskanselier Angela Merkel koos zelfs openlijk de kant van zijn rivaal, Nicolas Sarkozy. Een gesprek over zijn relatie met Merkel en zijn plannen, als hij wint.
Hij was buiten Frankrijk tot voor kort vooral bekend als de voormalige partner van Ségolène Royal. De kandidate van de Parti Socialiste (PS), die bij de vorige presidentsverkiezingen door Nicolas Sarkozy werd verslagen. Dit keer is François Hollande zelf de kandidaat van de PS. Hij oogt nog altijd kleurloos, maar toch maakt hij een grote kans om op 6 mei tot president van Frankrijk te worden verkozen. Dat stemt de Duitse bondskanselier Angela Merkel en enkele andere, meer behoudsgezinde Europese regeringsleiders niet vrolijk. Hollande belooft namelijk dat hij het zogenaamde Europese begrotingspact, dat nog maar net door 25 lidstaten van de Europese Unie is ondertekend, wil laten heronderhandelen. Merkel steunt Sarkozy openlijk in de campagne en zou hebben afgesproken om Hollande niet in Berlijn te ontvangen – wat overigens vervolgens weer werd ontkend.
Hollande is intussen 57. Hij was voorzitter van de Parti Socialiste van 1997 tot 2008, maar hij was nooit minister en bekleedde ook geen ander uitvoerend ambt. Toch lijkt het erop dat hij, na François Mitterrand, het tweede linkse staatshoofd van Frankrijk wordt onder de Vijfde Republiek.
Als u op 6 mei president van Frankrijk wordt, welk land wilt u dan eerst bezoeken?
François Hollande: Dan wil ik eerst op bezoek bij bondskanselier Merkel in Berlijn.
Omdat ze u dan wel moet ontvangen?
Hollande: Ik wil niemand dwingen om met mij te praten. Ik heb alleen laten weten dat ik ter beschikking ben, als ze het nuttig zou vinden om mij voor de verkiezingen te spreken. Nee dus. Ik begrijp dat ook. Ze steunt de man die nu in het Elysée zit.
U bent behoorlijk brutaal afgeserveerd.
Hollande: De bondskanselier maakt natuurlijk zelf uit welke houding ze aanneemt tijdens de verkiezingscampagne in een belangrijk partnerland, zoals Frankrijk. Maar ik herhaal: ik begrijp wel dat ze Sarkozy steunt. Ze maken in Europa ook deel uit van dezelfde familie van conservatieven partijen. Wat telt, is dat de twee landen verder goede betrekkingen onderhouden, ook als ik zou worden verkozen.
U bent niet boos?
Hollande: Nee. Sarkozy en Merkel hebben bij momenten goed met elkaar samengewerkt en op andere momenten minder goed. Ze vonden in het begrotingspact blijkbaar een evenwicht in hun relatie. Ik kan alleen vaststellen dat er meer de hand van Merkel in te zien is dan die van Sarkozy.
U beloofde dat u dat pact, dat landen verplicht om te sparen, wilt herzien. In dat geval zal uw eerste gesprek met Angela Merkel niet hartelijk verlopen.
Hollande: Ik wil vooral graag de gelegenheid om duidelijk te maken wat ik wil. En dat is dat Europa de economische groei meer kansen geeft. Dat is nodig en daarin voorziet het begrotingspact niet. Ik heb veel respect voor Angela Merkel en voor het Duitse volk. Ze moet volgend jaar zelf naar de kiezer en ik heb als socialist een goede band met de Duitse sociaaldemocraten.
Het verhaal dat Merkel en enkele conservatieve collega’s u niet willen ontvangen, zorgde in Frankrijk voor veel ophef. Voormalig premier en presidentskandidaat Dominique de Villepin noemde het een doodskus voor Sarkozy.
Hollande: Ik heb dat verhaal nochtans niet de wereld in gestuurd. Ik sluit niet uit dat Merkel mij daarmee zonder het te willen een dienst heeft bewezen, maar ik heb haar echt niet gevraagd om dit voor mij te doen. Het voordeel is dat iedereen nu mijn standpunt kent. Als ik verkozen wordt, slaat Frankrijk een andere weg in. Op het vlak van de binnenlandse politiek, maar ook internationaal en Europees. Maar ik weet perfect dat Europa niet zonder de Frans-Duitse vriendschap kan. U zult mij niets horen zeggen wat die relatie schade kan toebrengen.
U bent het dus niet eens met uw partijkameraad Arnaud Montebourg, die zegt dat Merkel het Duitse nationalisme weer leven inblaast met een politiek die aan Bismarck doet denken?
Hollande: Helmut Schmidt heeft daar op de partijdagen van de SPD het beste antwoord op gegeven. Onze beide volkeren, onze politieke elites, mogen niet zo arrogant zijn om weer de kaart van het nationalisme te trekken. Fransen durven dat soms ook. Een groot land zoals Duitsland, dat economisch zo goed boert, mag niet vergeten dat het zijn succes ook dankt aan de consumenten in de andere Europese landen.
U verwijt Sarkozy dat Frankrijk zich onder zijn leiding aan Duitsland heeft onderworpen.
Hollande: Ik vind dat Frankrijk niet duidelijk genoeg heeft gemaakt hoe belangrijk Europese obligaties kunnen zijn in de strijd tegen speculatie. Dat het belangrijk is om in te zetten op economische groei. Ik zeg dat ook in het besef dat Frankrijk kampt met een stevig begrotingstekort en dat zijn kredietwaardigheid door een ratingagentschap is verlaagd. Dat is niet goed voor de krachtsverhouding tussen landen.
Wat wilt u daaraan doen?
Hollande: Een pas verkozen president weegt zwaarder dan een president op het einde van zijn mandaat. Als ik word verkozen, zullen de andere regeringsleiders toch moeten luisteren naar wat ik te zeggen heb.
Denkt u dat u de andere leiders tot een koerswijziging kunt dwingen?
Hollande: Dwingen? Nee. In Europa wordt niemand gedwongen. Wij werken samen met respect voor elkaar en op basis van vertrouwen. Maar zonder nieuwe onderhandelingen bereiken we onze doelen niet. Behalve enkele mensen in Duitsland gelooft toch niemand serieus dat we onze begrotingstekorten kunnen verminderen zonder economische groei?
Angela Merkel zegt ook niet dat er geen groei nodig is. Ze zegt wel dat Europa het begrotingspact nodig heeft om zijn schulden af te bouwen om de euro te redden. Wat is daar verkeerd aan?
Hollande: Ik vind ook niet alles aan dat pact verkeerd. Ik heb me er ook toe verbonden om te werken met een begroting in evenwicht. Het stoort me vooral dat het pact niets zegt over de manier waarop groei tot stand kan worden gebracht. Ik vind dat, bijvoorbeeld, de rol van het Europese Hof van Justitie moet worden herbekeken, dat zal kunnen ingrijpen in de nationale begrotingspolitiek. Geen enkel parlement zal aanvaarden dat het ondergeschikt wordt aan het Hof van Justitie.
Maar u wilt niet in de Franse grondwet inschrijven dat het land zich niet te veel in de schulden mag steken?
Hollande: Nee, maar ik zal het parlement wel een wet voorleggen die voorschrijft dat de begroting tegen 2017 in evenwicht moet zijn.
Economische groei laat zich niet per decreet afkondigen. De Europese landen hebben op dit moment gewoon geen geld voor conjunctuurprogramma’s.
Hollande: Het is juist dat alleen Duitsland over de nodige speelruimte beschikt. De Duitse vakbonden onderhandelen zelfs over loonsverhogingen. Meer koopkracht in Duitsland komt de vraag ten goede en daarvan kunnen wij misschien ook profiteren.
Het probleem is net dat altijd naar Duitsland wordt gekeken om de rekening te betalen.
Hollande: Precies daarom hebben we die Europese obligaties nodig. Dan kan Europa als instelling geld ophalen om groeiprojecten te ondersteunen.
Duitsland is tegen eurobonds omdat het daarop een hogere rente moet betalen. Begrijpt u dat niet?
Hollande: Maar ik ben ook geen voorstander van eurobonds die alle schulden in de eurozone moeten dekken. Mijn voorstel heeft betrekking op heel doelgerichte investeringen in toekomstprojecten. Ik praat liever over ‘projectbonds’ dan over eurobonds.
Hebben we u dan de hele tijd verkeerd begrepen, als u het over nieuwe onderhandelingen had?
Hollande: De president heeft het verdrag ondertekend, maar het moet nog door het parlement worden geratificeerd. Ik wil het hele verdrag niet op de schop nemen, ik wil alleen enkele punten veranderen. Er moet een zin bij over economische groei, en dat is perfect mogelijk.
Europa werd de voorbije jaren in de feiten geleid door een Frans-Duits directorium. De tandem ‘Merkozy’. Gaat het straks verder als ‘Merlande’?
Hollande: Zover zijn we dus niet. Maar ik ben ook geen lauwe Europeaan. Ik weet perfect dat Europa niet zonder de Frans-Duitse as kan, wie het bestuur van die landen ook in handen heeft. Tegelijk mogen we niet de indruk wekken dat de andere landen maar moeten volgen. Dat accepteren ze niet. Ze accepteren wel dat er leiding is, maar niet dat die hen beslissingen opdringt.
Frankrijk heeft voor meer dan 1700 miljard euro schulden. In uw programma belooft u bij elkaar voor 20 miljard euro aan nieuwe uitgaven. Waar haalt u dat geld vandaan?
Hollande: Voor alles wat ik voorstel, is er een solide financiële basis.
Een linkse rivaal noemde u al ‘Hollandreou’, naar de voormalige socialistische premier Papandreou die zich in Griekenland verplicht zag om een harde saneringspolitiek te voeren.
Hollande: Er zullen er altijd zijn voor wie het nooit genoeg is. Als we nu niet uitkijken en te veel willen, zullen we mislukken.
U wilt inkomens van meer dan een miljoen euro per jaar met 75 procent belasten. Is dat geen links-populisme?
Hollande: Schokkend is niet die 75 procent. Schokkend is een inkomen van meer dan een miljoen euro per jaar. De bazen van de grootste Franse beursgenoteerde ondernemingen hebben hun inkomen in 2010, in volle crisis, met 34 procent opgetrokken. Daar gaat het mij om. Er kan in tijden van crisis ook van die mensen toch een beetje solidariteit en patriottisme worden verlangd.
Sarkozy geldt als de president van de rijke Fransen. Wordt u de president die de rijke Fransen haat?
Hollande: Ik heb er geen probleem mee dat een ondernemer die iets heeft bewezen goed verdient. Ik heb wel een probleem met onwelvoeglijke, onverdiende rijkdom.
De opiniepeilingen voorspellen u een historische overwinning, met 58 procent van de stemmen. Is de buit binnen?
Hollande: Als het degenen kan geruststellen die in de Europese hoofdsteden tegen mij mobiliseren: er kan de volgende weken nog veel gebeuren. Nicolas Sarkozy is een campagnebeest. Om te scoren, maakt hij zich nu de thema’s van rechts over immigratie eigen. Ik verander niets meer aan mijn programma en ik wil bittere polemieken en overdreven agressie uit de weg gaan. Ik wil de Fransen overtuigen.
Na zijn overwinning in 1981 bezocht François Mitterrand in het Pantheon het graf van de grote Jean Jaurès. Nicolas Sarkozy ging na zijn overwinning met rijke vrienden dineren in het luxueuze restaurant Fouquet’s. Wat zijn uw plannen?
Hollande: Mitterrand was de eerste socialistische president sinds 1958 – hij was ook een man met zin voor symboliek. Hij wou een band leggen met groten uit de Franse geschiedenis. Als ik win, word ik president in een heel andere tijd. Ik wil dicht bij de mensen staan. Ik wil niet opzichtig doen of iets wat de mensen kwetst die niet voor mij hebben gestemd. Triomfalisme ligt me niet. Men is per slot van rekening president van alle Fransen.
© Der Spiegel
