Hannes Cattebeke
Hannes Cattebeke Freelance journalist voor onder meer Knack

Het gaat hard in de non-profitsector. De staking is algemeen en de federale ministers willen niet onderhandelen. Maar in gedachten zijn de vakbonden al bij de volgende stap: alles wat ze federaal niet krijgen, belandt in hun Vlaamse eisenpakket.

In de verzorgingssector kun je eigenlijk nauwelijks van ‘vakbonden’, in het meervoud, spreken. Meer dan tachtig procent van de afgevaardigden in de Vlaamse rust- en ziekenhuizen behoort immers tot de christelijke bediendenvakbond LBC. Geen haan die ernaar kraaide dat de achterban van de socialistische tegenhanger BBTK zich vorige week neerlegde bij het voorlopige akkoord. De LBC moest haar leden nog raadplegen en die lieten er geen twijfel over bestaan: de algemene staking van onbepaalde duur was een feit.

Nochtans gaf Walter Cornelis, de onbetwiste voorman van de LBC en de hele witte woede, na de onderhandelingsronde met de federale ministers van Werk Freya Van den Bossche (SP.A) en Sociale Zaken Rudy Demotte (PS) op zijn minst de indruk dat er misschien een compromis in de maak was. Nadat de militanten met een overweldigende meerderheid duidelijk hadden gemaakt wat zij daarvan dachten, gingen hier en daar zelfs stemmen op dat de vakbondstop de werknemers van de witte sector de voorbije jaren te fel had opgehitst, waardoor ze nu niet meer in te tomen zijn. Voor Cornelis’ positie aan de onderhandelingstafel is dat handig meegenomen, maar hij weet ook dat het er de zaken niet op vergemakkelijkt om tot een compromis te komen.

‘Van een afremoperatie is er echter geen sprake. Ik heb de leden voor de aanvang van de staking weliswaar gezegd dat er in het ontwerpakkoord een aantal stappen vooruit waren gedaan. Maar op de vraag of dat voor hen kon volstaan om de staking op te schorten, heb ik een radicaal antwoord gekregen. Niet alleen de vakbondsmilitanten, maar ook het andere stakende personeel smeekt “om deze keer alstublieft tot het einde te gaan”.’

Tijdens de eerste week moest er dus alleszins geen rekening gehouden worden met stakingsmoeheid. Zodra er acties aankomen, maakt de verontwaardiging over de hoge werkdruk plaats voor pretlichtjes in de ogen van de militanten. Ze proeven de sfeer van de grote dagen: een algemene staking, ministers voor dag en dauw uit de veren zingen, nachtelijke bezoeken van politieagenten die het personeel komen opvorderen en bovenal: een gemeenschappelijke vijand die zich nog duidelijker herkenbaar heeft gemaakt door niet rond de tafel te willen zitten zolang de staking aan de gang blijft. ‘Als minister Van den Bossche deze zomer moet bevallen, zullen we haar ook eens laten wachten’, is sindsdien een populaire slogan op de talrijke betogingen.

Bonobo’s

Een ander vaak gehoord gespreksonderwerp op de regionale betogingen was de verschijning van Cornelis in TerZake op de eerste avond van de algemene staking. Zijn gastvrouw Phara de Aguirre stelde als openingsvraag dat de LBC van de opvorderingen gebruikmaakte om geen stakingsvergoedingen te hoeven betalen. ‘Zo kunt u natuurlijk maanden blijven doorstaken.’

‘Ik ben een absolute voorstander van kritische journalistiek en wie naar Phara de Aguirre gaat, weet wat hij mag verwachten,’ blikt Cornelis terug op het interview, ‘maar dit was echt een frontale aanval.’ De LBC-secretaris had alle moeite van de wereld om zich te bedwingen en niet de studio uit te lopen. Het vervolg was een vreemd gesprek waarbij Cornelis meer problemen had dan gewoonlijk om zich te verweren. Als kers op de taart had De Aguirre nog een vraag uit de dierenwereld achter de hand. TerZake was namelijk te weten gekomen dat er in de Antwerpse Zoo en in het dierenpark Planckendael bonobo-verzorgers waren die mee profiteerden van het vorige akkoord dat de witte sector vijf jaar geleden had afgedwongen.

‘Om bonobo’s te verzorgen’, herhaalde De Aguirre. ‘Ook dat zijn de gevolgen van de witte woede. Wat vindt u daarvan?’

Veel meer dan ‘prachtig, ik sta daar helemaal achter’ kreeg een glimlachende Cornelis niet over zijn lippen. ‘Met zulke vragen kan ik niet anders dan lachen’, zegt hij. ‘Achteraf heb ik van de meeste mensen die het interview gezien hebben te horen gekregen dat ik er goed aan gedaan had om mij kalm te houden. Op zulke momenten hoor je allerlei reacties en het is mogelijk dat sommige militanten mijn repliek maar povertjes vonden, maar ik heb zeker niet de indruk dat mijn geloofwaardigheid daardoor een deuk heeft gekregen.’

De meerderheid van de LBC-kijkers mag dan al wit van woede gereageerd hebben op de ‘schandalige aanpak van De Aguirre’, de lineaire maatregelen die de vakbond eist voor de hele sector zijn ook het argument waarmee de federale regering het been stijf houdt. ‘Waarom zou een boekhouder in de non-profit meer vakantiedagen verdienen dan een boekhouder in de privé-sector? Ze werken dezelfde uren en doen hetzelfde werk’, stelt Guy Verhofstadt (VLD). Volgens de premier heeft de regering wel geld veil om de zwaarste beroepen in de sector te ontlasten, maar niet voor iedereen, inclusief het administratief personeel. Laat staan voor bonoboverzorgers.

De lineaire afspraken garanderen volgens de vakbonden de solidariteit binnen de werkomgeving en zijn daarom uitgegroeid tot een van de stokpaardjes van de witte woede, maar ze waren ook in het verleden al meermaals een struikelblok voor de regeringen. ‘In de aanloop van het vorige vijfjarenplan heeft de Vlaamse regering ook een meer individuele aanpak voorgesteld’, zegt Mieke Vogels (Groen!) die toen minister van Welzijn was. ‘Niet iedereen wordt immers op zijn vijftigste met een burn-out geconfronteerd. Maar de LBC gaat die lineaire afspraken dan gewoon bij de federale overheid gaan vragen.’

Stratego

Dat er twee overheden betrokken zijn bij de akkoorden met de non-profitsector, wordt door de vakbondsonderhandelaars maximaal uitgebuit. ‘Cornelis kijkt eerst wat hij van de federale regering mag verwachten, trekt daarna naar de Vlaamse regering en vervolgens nog eens terug naar de federale. Zo tracht de LBC de regeringen uit elkaar te spelen’, weet Vogels uit ervaring. De vakbonden hebben overigens geen monopolie op de verdeel-en-heersstrategie. De informele gesprekken tussen de kabinetsleden en de vakbonden, waarvoor de federale ministers wel hun toelating hadden gegeven, werden gehouden volgens de ‘biechtstoelprocedure’. Anders dan bij de politieke partijen over de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde, zijn de eisen van de verschillende vakbonden nochtans sterk gelijklopend. ‘Ik heb de indruk dat de kabinetten van Demotte en Van den Bossche die techniek alleen maar hanteren om ons uit verband te spelen’, kaatst Cornelis de bal terug.

Op het kabinet van Vlaams minister van Welzijn Inge Vervotte (CD&V) was het wel even schrikken toen Van den Bossche aankondigde dat ze niet met een stakende sector wilde onderhandelen. Vervotte kon haar federale collega toch overtuigen om via informele gesprekken te blijven luisteren naar de sector. De gewezen vakbondsvrouw deed dat niet zozeer uit sympathie met haar vroegere collega’s, maar wel omdat ze weet dat zij de volgende minister is die met de witte sector rond de tafel moet gaan zitten. Ook die beslissende gesprekken beloven geen pleziertochtje te worden.

‘Het grote verschil met de vorige keer is dat wij toen ons voorstel in het regeerakkoord hadden opgenomen’, zegt oppositielid Vogels. ‘Nu is dat niet het geval en dat maakt het voor de ministers moeilijker om in te schatten hoe groot hun financiële marge is. Bovendien werkt de non-profitsector met vijfjarenplannen, waarvan de begroting op zich al een moeilijke klus is.’ Om die hindernis zo veel mogelijk te ontwijken, heeft de Vlaamse regering afgesproken dat ze pas echt met de vakbonden kan onderhandelen als de verschillende coalitiepartijen het intern eens zijn over de meerjarenbegroting.

Ondertussen kijken de vakbonden al vooruit naar die volgende clash. ‘Hun vraag voor een volwaardige dertiende maand zou een belangrijke rol kunnen spelen’, zegt Vogels. ‘Als de federale regering daar niet op ingaat, komt die onvermijdelijk op de Vlaamse tafel terecht. Maar in dat geval dreigt ook het onderwijs met dezelfde eis uit te pakken. En dat kan heel veel geld kosten.’

Hannes Cattebeke

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content