Volgens de Israëlische ambassadeur bij de Europese Unie Harry Kneytal wil zeventig procent van de Israëli’s vrede met de Palestijnen. Een gesprek.

Terwijl Israëls verkozen premier Ariel Sharon naarstig zijn ‘brede’ coalitieregering van nationale eenheid in elkaar knutselt, woedt het conflict op het terrein onverminderd voort. Zondag kwamen bij een zelfmoord-bomaanslag in Netanya (Israël) drie mensen om en vielen tientallen gewonden, drie Palestijnen werden doodgeschoten door Israëlische soldaten in de Bezette Gebieden, onder wie een negenjarige jongen, thuis.

Nadat de Arbeiderspartij vorige week haar intrede in de regering van Sharon had goedgekeurd, besloot ze de grote voorstander van die coalitie, Shimon Peres, als minister van Buitenlandse Zaken naar voren te schuiven en Binyamin Ben Eliezer als minister van Defensie. De partij mag zeven ministers in de regering benoemen. Een derde minister – zonder portefeuille dan – die opzien baarde, is de druus Salah Tarif, de eerste Arabier die in Israël effectief minister zou worden.

Maar op dezelfde dag dat dit werd beslist – vorige vrijdag – sloot Sharon een akkoord met twee uiterst rechtse partijen, Israel Beitenu en de Nationale Eenheidspartij, die samen ook drie ministerportefeuilles krijgen. De 42-jarige Avigdor Lieberman van Israel Beitenu, die ook wel ‘Raspoetin’ wordt genoemd, stelde onlangs voor de Assoeandam in Egypte te bombarderen ingeval van dreiging. Hij zou de belangrijke portefeuille van Infrastructuur krijgen. En de 74-jarige NEP-leider Rehavam Ze’evi, bekend door zijn idee om alle Arabieren het land uit te zetten, Toerisme. Men weet dat Ariel Sharon aan beide rechtse leiders een brief gestuurd heeft waarin hij onder andere ‘volledige soevereiniteit over Jeruzalem’ garandeert (wat niet in de met de travaillisten overeengekomen policy guidelines voor de regering voorkomt) en waarnemers vragen zich af hoe lang Labour samen met deze formaties in één regering kan overleven. Intussen kan Sharon wellicht deze woensdag 7 maart zijn regering klaar hebben.

Over de huidige toestand en het ‘onbegrip’ waarop Israël stuit in het Westen en in de media hadden wij een gesprek met Harry Kneytal, Israëlisch ambassadeur bij de Europese Unie in Brussel. De ambassadeur was met name verontwaardigd over de publicatie, ook door Knack (Foto Knack van 27/12/2000) van het verschrikkelijke beeld van de kleine Mohammed Douri die naast zijn vader doodgeschoten werd bij Netzarim Junction in Gaza.

Harry Kneytal: Wij dachten dat wij een partner hadden, na Oslo. Zeven jaar onderhandelingen, en op het moment dat we dicht bij een akkoord waren gooit hij de tafel om en begint een campagne van geweld. U zult vast zeggen, hij is zwak, hij controleert niet alles. Nee? Ik denk dat hij de baas is als hem dat interesseert.

U hebt het dus over geweld. U gaat niet terug naar de onderhandelingstafel voor het geweld gestopt is.

Kneytal: Wij zeggen dat we eerst een serieuze inspanning zullen leveren om de situatie af te koelen. Wil dat zeggen geen enkel incident meer? We moeten realistisch zijn, dat is wellicht niet mogelijk. Maar we mogen geen geweld dulden. Anders rechtvaardig je dat het gebeurt.

Gisteren waren er 384 Palestijnse doden gevallen. Waar ziet u dat geweld dan?

Kneytal: Dat zijn perverse statistieken. Er zijn ook 62 Israëli’s dood. Wie is dit begonnen? Wij schieten niet voor ons plezier, wij verdedigen ons. Ik lees die cijfers in alle Europese bladen. Niemand kan de feiten ontkennen. Het is spijtig. Maar je moet wel zien wie er verantwoordelijk voor is. Dit was, tot september, het beste jaar voor de Palestijnse economie; we stonden vlakbij een akkoord. Maar dan kwam de vraag: was Arafat bereid om een onbeduidend kleine onafhankelijke staat te accepteren? Of wou hij veeleer zijn revolutionaire aspiraties waarmaken? Niemand weet van Arafat wat voor concept van vrede met Israël hij heeft. De doden die vallen, worden door jullie de hele tijd behandeld en uitgelegd in jullie eigen schema’s, vanuit jullie eigen vooroordelen!

Wellicht hebben we ook vooroordelen, tegen bezetting, bezettende machten, bezettingslegers…

Kneytal: Maar wij willen daar weg! Maar neem het voorbeeld van Zuid-Libanon. Daar zijn we weggegaan, met de hulp van de Verenigde Naties, met een ‘Blauwe grenslijn’ en wat niet al. Wat hebben we ervoor gekregen? Schietpartijen, ontvoeringen, moorden. Denkt u dat we dat kunnen negeren? Dat heeft een impact op onze bevolking. Waarom moet er op onze mensen geschoten worden, niet in de nederzettingen maar in Israël zelf? En dat na Oslo, in godsnaam? Waarom dit geweld? Waarom zien we Arafat terugglijden naar panarabisme? Waarom legt hij ‘Jeruzalem’ en ‘het recht op terugkeer’ opnieuw op de Arabische tafel, waar Kadhafi en Saddam Hoessein aan zitten, die ons alleen maar willen zien verdwijnen. De dupe zijn de gewone Palestijnen, 120.000 arbeiders die door hun corrupte leiding belet worden naar hun werk te komen in Israël, vanwaar ze veertig tot vijftig procent van het Palestijnse inkomen mee naar huis brengen…

Wíé belet die arbeiders Israël binnen te komen?

Kneytal: Oké, wij zult u zeggen. Maar een paar weken geleden reed een Palestijnse buschauffeur die arbeiders het land in bracht met zijn bus de menigte in met acht dode Israëli’s als resultaat.

Waar staat u intussen met de Palestijnen?

Kneytal: Wij geloven dat we de elementen van een akkoord nu wel bij elkaar hebben. Er is een solide Israëlische meerderheid – rond de zeventig procent – die een vredesregeling met de Palestijnen wil. Maar bij het onderhandelen van een akkoord word je niet verondersteld alle toegevingen zelf te doen. Waarna de anderen zeggen, dat is niet genoeg, wij willen ook dat jullie al de vluchtelingen weer opnemen. Want die vluchtelingen willen geen ‘compensatie’, die willen hun eigendom terug, in wat vandaag Tel Aviv of Ashkelon is. Dat is niet mogelijk, want als je dit probleem oplost zoals zij het willen, dan creëer je mijn probleem. Daar valt niet aan te denken: in de mate dat de wereld een verantwoordelijkheid heeft tegenover het Palestijnse volk, heeft ze evenzeer een verantwoordelijkheid tegenover het joodse volk. Dat is wat dit conflict zo moeilijk maakt: dat je een botsing hebt tussen twee nationale bewegingen, dat je twee noties van rechtvaardigheid, twee historische verhalen hebt – als wij zeggen ‘onafhankelijkheid’, zeggen zij ‘nakba’, catastrofe.

Hoe gaat het nu verder, vanuit ‘Taba’ of niet?

Kneytal: Op de eerste plaats komt nu de vorming van een regering in Israël. Die zal dan zeggen, kijk, men wil dat wij de gesprekken weer opnemen, goed, maar dan in een klimaat waarin gesprekken mogelijk zijn. Dat wil zeggen, je moet niet honderd procent succesvol zijn, dat kan immers niet, maar je moet wel voor honderd procent inspanningen leveren: meneer Arafat moet leiding geven aan zijn volk, en voor de tv in het Arabisch zijn volk oproepen om, na de gebrachte offers, het geweld te stoppen en terug naar de onderhandelingstafel te gaan om ’the peace of the brave’ te sluiten.

Dan, terug aan tafel, is misschien de tijd niet rijp voor een definitief akkoord, dat hebben we geleerd in de periode tussen Camp David en Taba: het ging niet. Dan kunnen we voortdoen zoals we bezig zijn. Maar dat gaat niet, daar zijn we te klein en te kwetsbaar voor. Of we gaan naar een verdere verslechtering van de toestand die op een breed conflict uitloopt. Dat is de verschrikkelijke optie voor iedereen, en dat gaat ook niet. De derde optie is realistisch zijn, stap voor stap werken, akoord na akkoord. Er zijn belangrijke dingen die we met de Palestijnen kunnen bespreken. De Palestijnse staat, hoge mate van Palestijnse controle over de Gebieden, het hervatten van de veiligheidssamenwerking. Is het genoeg dat Arafat zijn volk toespreekt? Nee. Want de Hamas kan vrij overal bommen leggen, die moet hij dus weer oppakken en opsluiten, daar heeft hij zich toe verbonden. Volgens mij moet dan ook de Arabische liga, waarvan op 27 maart een sessie begint, een constructieve rol gaan spelen.

Israël heeft nu als politiek om medewerkers van Arafat in de Bezette Gebieden te gaan vermoorden. Israël zelf kent de doodstraf niet.

Kneytal: Ja, dat werd veroordeeld door Amnesty International en andere mensen die maar met één kant praten, de Palestijnse, die u wil doen geloven dat deze lieden vredelievende Moeder Theresa’s zijn. Misschien zijn ze wel vredelievend, maar soms hebben ze ook bloed aan hun handen. Wij hebben de doodstraf niet, dat is waar. Daar is een heel simpel antwoord op: dit is een oorlogssituatie, en dan zijn de regels heel anders dan in een situatie van burgerlijke ongehoorzaamheid. Wat in de Gebieden bezig is, is een oorlog. Noem het een oorlog van lage intensiteit of iets anders, maar voor de mensen die zich daarin bevinden, is het oorlog. Ze schieten, ze proberen je te vermoorden. Het echte antwoord op uw vraag is, waarom maken ze er geen eind aan? Waarom gaan ze niet terug en zeggen, kijk, dit volstaat, de Israëli’s hebben het nu wel gesnapt?

Maar wij Israëli’s moeten er wel zeker van zijn dat deze operatie ons niet terug binnen de grenzen van 1967 brengt. Dat is niet aanvaardbaar voor de bevolking van Israël, die wil een duidelijk signaal.

Kijk, de enige manier om hier uit te komen, is door een neutraler en kalmer klimaat te scheppen. Dus, eerst die regering maken, en dan vertrouwenwekkende maatregelen nemen en zien hoe we de scherven weer gelijmd krijgen. Want de vaas is gebroken, hier is iets gebeurd. Dan moeten we nadenken over het formaat van de onderhandelingen en tot een realistisch perspectief komen. Niet beginnen misschien met het einde van het conflict maar met het op gang brengen van een dynamiek, zoals in het Oslo-proces.

Zou Sharon gesprekken aangaan min of meer op de basis van wat in Taba gezegd werd?

Kneytal: Dat denk ik toch, waarom zou hij anders een regering van nationale eenheid maken? Hij had ook een smallere maar veel homogenere regering kunnen maken. En er is de cryptische zinsnede in de policy guidelines, dat ‘wij pijnlijke concessies zullen moeten doen’.

Sus van Elzen